A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Aitak ni maitatu nauen bezala zaituztet maite. Ch III 30, 6. Sinisten det Aita Jainkoagan; sinisten det Seme
Jainkoagan. Cb Eg III 303. Salbatzailleak, hiltzerakoan, othoitztu zuen bere aita bere burreuen fagoretan. Lg II
280. Zu Aitaren Seme haste gabea. Monho 154. Iru Persona banakak; zeintzuk dira, Aitea, Semea, ta Espiritu
Santua. Añ EL 1 232. Etzerate zuek itzegiten dezuenak, baizik nere Aitaren Espiritua da zuetan itzegiten duana.
AA III 431. Zoiñ Jesüs-Kristek berak ofritzen beitü Jinko aitari. UskLiB 29. Nere Aitak prestatutako kaliza
edango ez det? Lard 444. Jesukristo, bere burua bitimatzat Aita-Jainkoari eskeintzen deraukona. Arb Igand 96.
Baldin Aita ez bada Semea eta Espiritu Santua ez bada Aita edo Semea. Itz Azald 25. --Aita Jaungoikoa ete-da?
--Bai jauna, Aita Jaungoikoa da. KIkV 18. Yesusek esaten zien Yuduai, bera Yainko zala, aitarekin berdin. Ir
YKBiz 107. Aitak Ni igorri nauen bezala, Nik igortzen zaituztet! Zerb IxtS 92. Madarikatzen Aitaren eta
Semearen eta Izpiritu Sainduaren izenean. Zerb Azk 17. Aitak, Seme laztana, / mende-buruetan, / giza-jantziz
ekusan. Gand Elorri 133. Irugarren or zatoz, / Espiritu Santu, / Aitaren ta Semearen / maitasun umatu. NEtx
LBB 280. Zure Aitaren eskuetarik / badut kargu bat ukana. Xa Odol 265.
(Ref. a Dios). Guziék Aita bat dugunaz geroz, eta elkharren haurride garenaz geroz. Lç Ins E 4v. --
Zergatik deitzen duzu Iainkoa gure aita? --Zeren hura baita gure aita egiazkoa, bataz zeren hark kreatu eta
munduan ezarri baikaitu. Mat 77. Aita misekordias beterik dagoanak. Ber Trat 94r. Ene Iainkoa! Ene Aita! Harb
368. Iaungoiko omnipotente geure aitagaz. Cap 35. Gure Aita, zeiña baitzare zeruetan. Gç 37. O aita saintia,
zük hala eragin düzü. Mst III 50, 3. O nere Jaun amoroso ta miserikordiazko Aita! Cb CatV 91. Oroi zaitez,
Aita, zure Seme maite ta gure anai Jesusek esan zizunaz. Mb IArg I 336. Galdu dut ene Aita maitagarria. Brtc
152. Nora, ezpada Zeugana, neure Aita, Egille ta Ongille maitea? Añ EL 1 146. Egiazko zoriona gure Aitaren
erreinuan dagoan ezkero. Gco I 410. Jainko gure Aitaren alderat. Jaur 136. Ai nere Jesus ona! ai nere aita, eta
aitarik hoberena! Dv LEd 83. Zure Aita, zure Jaun eta zure Juezaren aurrean. Arr May 84. Ikusirik eskatutera
goazan gure Aita dala zeruetako erregea. Itz Azald 68. Zuregana gatoz gaur / Aita biotz-bera. Jaukol Biozk 104.
Gurekin iñoiz eztala aiztuko / Urtzi, euzkotarren Aita. Enb 183. Zu, arean, Aita urrikaltsu, poztenago zera
damudun bakarraz, damu-bearrik ez duten larogeita emeretzi zintzoz baiño. Or Aitork 188.
Protector, amparador. Probeen aitea da (Pamplona, 1610). TAV 3.1.21, 120. Populuaren aita arthaduria.
ES 145. Atoz pobreen aita; atoz doaie emallea. Cb Eg III 304. Erromesen aitak billakatzen direlarik. Mih 84.
Behardüner emaile, eskelen aita izaiteko. Egiat 265. Pobreen aita errukiorra. JJMg BasEsc 217. Ona guztion
aita / gure Meltxor jauna. Echag 43. Sen Grat aita anhitz maitia. UskLiB 142 (cf. SGrat 26: Sancte Grate Pater
amantissime). Ene haur maleruser aita jar zakitze. Etch 148. Hanbat beharren aita, Karteron barbera. Hb Esk
150. Oh zu, alargun eta umezurtzen aita. Arr GB 37. Burzagitza Nagusia herritar guztien aita maitakorra da.
Arti Tobera 265.
2. (Pl.). "Aitak, [...] les ayeux" H. Lehenagoko Aita Israeliták. Lç Adv *** 2r. Gure aitei minzatu zaien
bezala, Abrahami eta haren haziari iagoitikotz. Lç Lc 1, 55 (He, Oteiza aita; Dv, Ol, IBe arbaso, Brunet, Or,
Ker, IBk guraso). Eta nihor iautsten ezta Aiten Linbo hartara. EZ Man I 129. Nola egin baitzituzten behiala
zuenak, Sinaiko desertuan aita bihotz gogorrek. EZ Eliç 170. Egun hau aspaldi zuten / gure Aitek desiratu. Gç
65. Gure lenbiziko aitenganik heredaturik. El 82. Zer egin duten aitek hemen egoteko, / bere sor lekhu maiten
harmez beiratzeko. Hb Esk 4. Ene aiten egoitza utziz geroz. Laph 147. Goratu daian zure izen añ santua, [...] /
gure lenengo Aitak beti ondratua. AB AmaE 27. Neskanegüna deithürik izan da gure leheneko aitez. Ip Hil 4. --
Zoin eskualdetan egon ziren lehenik Izraeldarrak kaptibo? --Ejiptoan; gosete batez heien aitak harat joanik.
CatJauf 33. Gure aitak mana yan zuten basa-bazterrean. Ir YKBiz 217. Maiz duzu edan Aitek garraitu etsaien
odol gorria. Iratz 46. Hedatu duzu aiten fedea. Ardoy SFran 357.
v. tbn. Elzb Po 199. Ox 161. Etcham 43. Mde Pr 291.
(Sing.). Antepasado; patriarca. Eta eztezazuela presumi zeurok baithan erraitera, Abraham dugu aita; ezen
badiotsuet Iainkoak harri hautarik ere Abrahami haur suszita ahal diezakeola. Lç Mt 3, 9 (He, TB, Dv, Ur, Ur
(V), Ip, Echn, Hual, Samper, Ol, Leon, Or, Ker, IBk aita; Arriand attalen). Adam gure lehenbiziko Aitaren
bekatua dela kausa. Mat 161. Aita Adan eta Eva ganik. Ber Doc 167v. Iongoinkoren semea / iautsiko da lurrera,
/ aita Adam eta haren / kastaren libratzera. EZ Noel 33. Adan gure leelengo aitak pekatu eginagaz. Cap 31.
Adam lehenbiziko gizona eta gure aita ez jeusetarik egin edo kreatu. ES 86. Pekatu mortal batek Adan gure Aita
bere ondorengo guziakin Paraisutik bota zuen. Cb Eg II 170. Yakob gure aitak ere ithurri huntako uretik eman
daroku: ez bide duzu hark baino bothere gehiago. Lg II 136. Jendeen aita izango dana, eta erregeak bere
odolean izango dituena. Lard 18. Nun dira bada, Tubal gure aita, / zure ondorengo garbiak? AB AmaE 4. Adam
gure lehen Aitaren bekhatuaren ondorioz. CatJauf 40. Dena su, dena ximist da tanpez agertu / Aitor, Euskaldun
Aita, Larrungo gainean. Iratz 39. Gure aita Dabid hil zen eta hobiratua izan zen. IBk Act 2, 29 (Dv Dabid
patriarka, Ol Dabid gure arbasoa, Ker Dabid erri-gurasoa, IBe Dabid aitalehena).
v. tbn. (ref. a Adán): Harb 135bis. Ax 417 (V 270). SP Phil 393. OA 64. El 38. Brtc 83. Gco II 71. CatLuz 22.
Dv Lab 10. Arr May 73. UNLilia 14. MIH 192. (Ref. a Abraham): Hm 105. Ir YKBiz 324.
3. Padre, creador. Ezen gezurti da [deabrua] eta gezurraren aita. Lç Io 8, 44 (He, LE, TB, Dv, EvS, Ol, Or,
Ker, IBk, IBe aita). Diabruba da guzurraren aita, lelengo guzurra esan ebalako. fB Ic II 174. Argiaren aita eta /
bertsolariena / Apolo zan Olinpon / iaunik galantena. Azc PB 293. Trobadorean aita, / Parnasoko argia. Ib. 225
(se refiere a García Gutiérrez). Zorretan nago, / txirorik nago, / baña ogasun / Aitea / Belen urira / datorkigu
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
583