A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
emaxte solasak beregisa utzirik [...]. Herr 28-11-1957, 4. Baita zer aisikeria / gük leheneko althian; / Gure lanak
bürüratzen / oro alaide barnian. 'Et quelle facilité pour nous, par rapport à autrefois'. Casve SGrazi 38.
aisina. v. aisia.
aisira. v. AISIARA (s.v. aisia).
aisit (BN; O-SP 225, SP, Lar Sup, H), axit (G-to, L-ain, B, BN-baig, S; Ht VocGr 379, Dv, H), aisita, aiset (BNbaig),
aixit (S-saug; H (L, BN; que cita a SP)), aisik (S), aisika (S (aidsika)). Ref.: A (aisit, axit, aidsika); Lh
(aiset, aixit, aisika); Lrq /ais!ík/; Satr VocP (axita). 1. Fácil, ligero. "Au langage de Soule veut dire facile, aisé"
O-SP 225 SP. "Léger, ariña, axita" Ht VocGr 379. "Fácil" Lar Sup. "Subtil, léger" Dv. "Signifie facile, mais
seulement facile à porter" H. "Aisit: [...] 2.º suave (LE); 3.º aisita (BNc), ligero, fácil" A. "Aidsika (S): 1.º ligero,
ágil; 2.º trabajo fácil" Ib. "Commode" Lrq. "(Lan) aiseta, trabajo fácil (Lacombe ms.)" DRA. "Ligero; de fácil
manejo" Satr VocP.
Tr. Documentado en textos septentrionales y alto-navarros. Además del más gral. aisit, hay axit en Duvoisin e
Hiribarren.
Sandaleak ziraden abarka edo berze oinetako arin eta aisit batzu. Lç Decl a) 6r. Ezen ene uztarria aisit da, eta
ene kargá arin. Lç Mt 11, 30 (Ax 498 (V 321) aisit; TB aisea, Dv eztia). Gauza aisita da errezoñaizko
jende arekin akordatzea. "C'est chose facile". Volt 261. Plazent, aisit, arin eta erraz da Iainkoaren zerbitzatzea.
Ax 490 (V 317; v. tbn. 483 (V 312)). Guziak aisit zaizko. Guillaume d'Arche (ap. H (s.v. axita), que traduce "tout
lui est léger"). Yago kuadratzenzáio biótz penatuarén ansiabát ta oroipenbát alakoetán, ezi milla gauza aisíta.
LE Ong 56r. Erran den lurrari bertze iraulaldi axit [= arin] bat emozu, eraiteko aroa ethorri denean. Dv Lab 26.
Bigarren iraulaldia lan axita da. [...] Lurra erabiliago, eta erabil errexago. Ib. 28. Hain errex da deus ez egitea!
Eta are errexago [...], lan aisit bat har eta utz, nahi den bezala bizitzea! Dih MarH 437 (ap. DRA). Badire lan
bortitzak, eta badire aisitagoak. Ib. 439 (ap. DRA). Etxeak aphalak dire Habanan eta hemengoak baino haxitago
arruntean. Zerb GH 1925, 80. Xuberotar ardi muthur konkurrak, hango bereko dantza aijitak, urtzo phesaga...,
hots, deus guti da ahantzirik izan. Herr 3-1-1956 (ap. DRA, que interpreta "ágil").
Aho zabal zenbeitek badute erasten, / Hainitz diru dutela aphezek izaten, / Kaskodunak badaki, nihor
gobernutik, / ez dela bere pagan hek baizen axitik. 'Quien tiene cabeza sabe que nadie es tan fácil como ellos en
su paga del gobierno [que nadie cobra menos]'. Hb Esk 196.
"(Hb) droit, élancé. Gizon axita (Hb), homme svelte" Lh.
"Axite, [...] cosa pequeña o menuda. Aurten arto axite dugu. Axite, baño ona" Izeta BHizt2.
2. (Sal, S (aidsit)), axit (AN-larr). Ref.: A (aisit, aidsit); Asp ANaf (axit). "Ligeramente (holgadamente)" A.
"Axit bizi, vivir fácilmente, cómodamente. Lehen baiño axitago bizi da orain jendea" Asp ANaf.
aisitasun, axitasun (L ap. Lh; Dv, H, A), aisitarzun. Facilidad. "Légèreté qui rend un objet facile à être
manie" Dv. "Ligereza" A. v. aisetasun. Gaizua, ez gitik phürü / aisitarzünak arhintzen, / Bena gitik lan
gogorrak / osoki gü ebakitzen! Casve SGrazi 86.
aisitatu, axitatu (A). Aligerar. v. aisitu. Zimino beltzez bazen andana pullita, / Mainhatzen hari batzu,
bertzeak josteta; / Lehoinak bere baithan: hau duk jaki keta! / Neure aseak badik orai zerk axita. Ox 130.
aisitki, axitki (Dv, H), axiki (S, R ap. A (que cita a O); Ht VocGr 379). Fácilmente. "Légèrement" Ht VocGr
379 y Dv. "Légèrement, facilement" H. "Ligeramente" A. --Lege guziaren somario bat egin ahal ginezake
orain? --Bai, aisitki-ere, bi artikulutara hura itzuliz. Lç Ins D 8r.
aisitu, axitu (AN-larr ap. Asp ANaf; Dv, Hb ap. Lh, H, A). Aligerar. "Rendre plus léger" Dv. "Rendre léger"
H. "S'alléger; maigrir" Lh. "Aligerar" A, que cita a Dv. "Lana axitu, aligerar el trabajo. Gaurko trasnekin lana
aunitz axitzen da" Asp ANaf. Zer kontseilu ematen darotazue ihardesteko populu horri, zeinak erran baitarot:
Axit zazu zure aitak gure gainean ezarri duen uztarria? Dv 3 Reg 12, 9.
aiskide. v. adiskide.
aiskol. v. aizkol.
aiskolta. v. aizkolta.
aiskuamente. v. aizkomente.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
579