A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
dantzarako planta, / airoso altxatzen du / ezkerreko anka. Xe 184. Nago animoso, / ari naiz eroso, / oraindik
airoso / ez desprezioso, / guztiyok nai genduke / biktorioso. AzpPr 61. Egun, airos eta hegalez hazkar, / Zalhu
bazoazte [urtsoak] sustatuz elgar; / Ihiztari gaixtoen saretan bihar. Ox 27. Gero gazte zaharrek gudu bat ginuen,
/ eskualdun jauzietan zoinek garraituren! / Beha zoin xuxen / guziak gauden, / airos eta lerden! Ib. 159. Huna
nun diren [ziminoek] airos haitzetarik jautsi. Ib. 131. Eskual Herriak horra non zuen zonbeit menderen bakea; /
Zazpi ahizpak airos zagozin, iganik bide nekea. Ib. 161. [Gure laboraria] heltzen da azkenean, ilhun beltzeko,
bere mendirat. Behaztoparik gabe, xuxen, bertze egunetan baino hargatik apur bat airosago. JE Bur 171.
Irugarren txandan ere Oluak / eldu zion animoso, / amaika arroako arria / ibillia du airoso. EusJok 60. Orduan
bi oihu elgarri, eta berriz abiatzen gira zalu, hura bethi ta gibelago gu ganik, [...]. Airos halere guziak, etxerat
gaur berean sartzeko esperantzarekin. JE Ber 90s. Goazen denak bat, airos harturik aitzurra eta aizkora. Iratz
178. Hartz-ume heiek aldiz, / ama hilez geroz, / Arbola batetarat / igan dire airos. Etcham 232. Donibanetikan
goiti / arratsalde apalean / airos heldu nintzalarikan / bizikletaren gainean. Xa EzinB 27. [Azariari] txakurrakin
segika, / neskatxa gaixua, / bire gorrian gora / aidoso dijua. BasoM 29.
Huna nun bat-batean zabaltzen zaikun airos behakoa, bulharrak beren aldetik hanpatzen zaizkularik
nasaikiago: [...] gure errekako lats gottortua bilakatua dugu kasik tanpez ibai. JE Ber 43.
"[Se dit] d'une personne légère, évaporée" Dv.
(No aplicado a seres vivos). "Soineko airosa, vêtement aux couleurs voyantes" H. "Kopla airosak, chansons
légères" Ib. Soineko ederregiak edo airosegiak erabiliz. Dh 109. Nere arrosa: / Usain goxo ezti bat / Kolorez
airosa, / Bere arropa ere / Anitz baliosa. Bordel 107. [Agotak] bertzen ondar guziak, arropatzat onak; / Bainan
ederren zaizte bethi airosenak. Hb Esk 228. Xirola bastart eta trunpeta airosak / Bolatzen dituztela bizi
hargamasak. Ib. 223 (ref. a una corrida de toros). Gorputz egoki, pausu aidoso, / lujo gabeko jantziya. Xe 168.
Sartu ginen ezkerreko aldetik zen sukhalde airos batean. Elzb PAd 19. [Bazkari baten emaiteko tokia] airos eta
goxoa ezin gehiago. HU Zez 117s. Atorra bat, gainetik dena xingola, urre eta girgileriaz apaindurik, zangar
sahetsetan kuxkulak, airosago ziteken, eta nork daki etzutenetz ere nahiago zenbeitek? JE Bur 182. Golkoa
betherik da hegaldaka hasten, / itzul airosak dauzkit airean egiten. Ox 146. Oiharzun airos arina! Ib. 153. Ene
sort-herria, bere zeru ta mendixka airosekin. Larz Iru 148. [Haren asmu edo atheraldiak] airosago, argiago,
joriago, mamitsuago agertzen baitziren. Lf in Zait Plat XIV. Dena irri goxo, behako ezti, solas airos, pereka leun
eta musu handi. J. Dirassar Bihotzeko mina (Donostia, 1997), 78. Dena irri, ele eta oihu airos. P. Aintziart
Santiago oinez (Donostia, 2000), 176. Conche, honen ondoan, leku airos eta biziz betea da. A. Arkotxa
Septentrio (Irun, 2001), 138.
(Uso adv.). Izerdia jauts bedi turrustan besotik, / bardin airos doazi kantuak ahotik, panpen ondotik! Ox
168.
"Se dit d'une paume qui bondit fort" Dv.
"Uskara airusa (Eskual janv. 1925), basque élégant" Lh.
2. "Chordapsus, sabeleko miña, sabeleko dolórea, kolika [...], aire kolika, kolika airosa" Urt V 3.
2 airos. "Borea, airosa, airos hárria, airos harri preziatua, joia" Urt III 388.
airoskeria. "Acte de légèreté de jeune personne" Dv. Nere jaunzturetako, aphainduretako ta bertze
gisetako airoskeriak ta hanpuruskeriak. Dh 403.
airoski (Dv). Airosamente; ágilmente, rápidamente. "Légèrement. Se prend ordinairement en bonne part" Dv.
Hau zer da! [...] Zathozte ikhustera [...] Apoarmatuen andere erregiña / Dioana airoski hedoietan barna. Gy
256. Sehiak airoski ditu eraikiten. Ib. 297. Buruaren plazan, buztana gidari, / nihoiz hartzen duenari! / Falta ez
dakioke hari / trunbilka itzuliz-itzuli / ondikoz-ondiko bethi, / goatea airoski beheiti. Ib. 230. Xutik ago, zeruari
so, / besoez azkar, gogoz arin, / ongarria hedazak airoski. Ox 138. Emak lanari, emak airoski. Ib. 143.
Oiharzunak aldiz airoski / dio : "zeruan, zeruan!" Ib. 152. Belatsak lotu du xoria, peña borthitz gain hartan /
eta, gero, berak airoski jan, / xehatuz aztaparretan. Ib. 171. Untzia jin deneko itsas-bazterrera, / Gaxuxak erosi
tu bi saskiñotara; / Biak altxaturikan airoski burura, / Beha zoin laster doan karrika behera. Ib. 163. Sei gazte
bihotz bero / Sei gazte / Bazaizte / Gain huntarat airoski iganak. Iratz 187. Mandoan ezarririk / guziak artoski, /
irrintzinaz etxerat / badoa airoski. Etcham 149. Airoski eta bihotz onez behar dugula bakotxak gure kurutzea
garreiatu? Barb Sup 7. Hunen anaia Pierre Betharrameko aitagai denak airoski kausitu du "baccalauréat"
bigarren partea. Herr 10-8-1961 (ap. DRA, s.v. aitagai). En DFrec hay 4 ejs., 3 de ellos septentrionales.
airosko. Rápidamente. Senpere aldeko gizonak, hori ikustean, ez zioian gainerateko xehetasunik galdatu,
bainan airosko bere etxerat zuan itzuli han beretik. Larz GH 1959, 92.
airoso. v. 1 airos.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
570