A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
etzuen lakhet bere sententzien ekhartzea arinki eta airezko akusuen gainean. Lg II 268. T'eguratsean, Jorrailgo
garra, aidezko. 'La llama etérea de abril'. Gand Elorri 48. Aidezko zerbait dabil, / gupera ta garden, / gauzen ertz
eta margo-/ argiak itzaltzen. 'Aéreo'. Ib. 196. Begiak begiotan / hitz asma ezin bat. / Maitasun aidezko / zure
begion soinu / zoroarentzat. Azurm HitzB 26. [Ingude] batzuek, lirainak, kakotuak, zedarratuak, aidezko ontzikonponketan
bikotuak dira. "Aparejados en áreas carenas". MEIG IX 126 (en colab. con NEtx).
- AIREZKO BUELTA (aidezko V-gip). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. "Vuelta de campana. Eskillaran bera,
aidezko bueltia eiñ neban" Etxba Eib. "Aidezko buelta, [...] vuelta en el aire, vuelta campana. Zelaixan ibilli ga
aidezko bueltak eitten. Bizikletiakin baztarra jo, aidezko bueltia eiñ da errekara jausi nitzan" Elexp Berg.
2 aire. "Peonada; medida agraria equivalente a poco más de 3 áreas. Lur aire bat = irthegun bat (Darric)" DRA.
Cf. area.
aireager. v. aireagerre.
aireagerre, aireager (R-uzt ap. A). 1. "Lugar expuesto al viento" A. "Aire agerre, es un terreno descubierto
donde le azotan todos los aires" Mdg 145.
2. "Aireagerre (R-uzt), hondonada en que se arremolina la nieve" A.
airehargia, aidehargia (S (Foix) ap. Lh). "1.º soupirail; 2.º pore" Lh.
airehartoki. "Circunspiracula, hatsharlekhuak, atseginlekhuak, airalekhuak, [...] airatókiak, airehartókiak" Urt
V 133.
aireatu, aideatu. "Levantar" DRA, que cita a Gand. Ta igon ta lasatu, / eguna legez, aidean / ta joan, /
azkatu ta edatuz, / goruntz eta aundi beti, / zabal ta urdiñeko / izarrei darien / sua, gozokiro / t'eskas aideatuz.
Gand Olerti 1961, 20.
aireberritu, aideberritu. Renovar el aire, el ambiente. v. haizeberritu. Bata bestearen ondoren etorri
ziran seme-alabak; lau nexka ta bi mutil, etxea aide-berritu zutenak. NEtx LBB 54.
aireburuka. 1. A la ligera, ligeramente. v. aireburuzka. Xortean, osasun hazkarrekoa ez izanez, ez zuten
on-hartu: soldadogoaz egin zituen koplak, lagunek galdeginik moldatu bide zituen aire-buruka. Lf Elit 254.
Iduritu zait [...] abedeka behar nituela moltzo bat bederen aipatu, nahiz izen gehieneri ez dakidan, aire-buruka
ere, zer begitarte eman, ez eta ere zer kargu. Lf CEEN 1973, 125.
2. "De bote y voleo, indeliberadamente" T-L (sg. DRA).
aireburuzka. A la ligera, sin fundamento. v. aireburuka. v. AIRERA (c). Hobeago litake hek bezala
egitea ezen ez, hunat yitea, biziaren [...] hirriskutan. Horra zertako, nehor hortik hunat, aire buruzka, abia ez
dadientzat, on den egia guzia erran dezadan. "Trop légèrement". Darthayet Manuel 423.
aireder. "Apparatio, apparatus, preparazioa, [...] probisioa, [...] magnifizentzia, airedérra, molde ederra" Urt II
177.
airegaitz, aidegaitz (S-saug ap. Lh). 1. "Air irrité" Lh.
2. "Rayo (G-nav, B)" A Apend. v. AIRE GAIZTO.
- AIREGAITZEAN. "Aidegaitzian (S), en colère" Lh. Cf. aide gaitzin (Etch 270) en 1 aire (4).
airegaiztu, aidegaiztu (S ap. Lh). "Se mettre en colère" Lh.
airekari. Pelotari experto en volear. Nola ez du harrotzen pilota eta ba othe ditake airekari eta apuñakari
miresgarriagorik? Herr 9-2-1956 (ap. DRA).
aireketa. Tomando el aire. Cf. AIRE HARTU. Jendeak aireketa zabiltzan kanpoan, / heien ahotik hitz bat
eskuaraz etzoan... / Zorigaitz! Kanboraino hiria da jina! Ox 185.
aireko, airetako. 1. Aeroplano, avión. Cf. AIREKO. v. aireplano, hegazkin.
Tr. Creación septentrional del s. XX. En DFrec hay 15 ejs. de aireko (14 septentrionales).
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
567