A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
ahalmentasun, almentasun. Potencialidad. Almentasuna agertu al dai al aldagaiaz: batzuetan,
almentasuna sendotutearren ezarri al daike aditz irabiari aldamena. Arriand EAditza 763.
ahalmentsu, almentsu (Lar, Añ), almendutsu (H). 1. Poderoso. v. ahaltsu. A lander almentsuak! "¡Ah
villanos con poder!". Iza EE 1881a, 237. Zeru izarratua, Jaungoiko almentsuaren lanik ederrena Camp EE
1882a, 34. Errege aundi, jaun almentsuak eta gañera umantak. Otag EE 1882c, 280. Dierri almentsuen
desegintza. Ib. 413. Bere begietan ikusi nuen distiari bat iñoiz ez bezelakoa eta almentsua. Ib. 584. Deabruen
alegiñ gaiztoak menderatzeko indarra eman ziezun ispiritu almentsu edo potestadeen Jaun eta Jaungoikoa.
SMiguel 21 (cf. infra (2)). Pakea nai du almentsuak (poderoso). Iraola EE 1897b, 49. Orra bada nun gure
aurrekoak sua, sagusarra [...], eta orrelakoak, gizona baño almentsuagoko izakitzat eduki izan dituzten. JMB
LEItz 98.
2. Potestad (clase de ángeles). Eskatuko dio Almensuak deritzaien zeruko Aingeru taldeari lagundu
dezaiotela. Ant JesBi 27. Indarlari edo Birtuteak, Almentsu edo Potestadeak, Lenenkoi edo Prinzipaduak.
SMiguel 6.
ahalmentsuro, almentsoro (Lar (+ -nsoro), Izt). "Poderosamente", "potentemente, [...] almensoro" Lar.
"Poderosamente, almensoro" Izt 94r.
ahalmin. "(S; Foix), gomme de l'étoffe neuve non lessivée" Lh.
ahalondo. "Aalondo, morueco castrado (B)" A Apend.
ahalorde, alorde (Lar, Añ). 1. "Poder que se da para algo" Lar y Añ. 2. (Hb ap. Lh), alorde (Lar, Añ).
"Poderhabiente" Lar y Añ.
ahalordetari (Hb ap. Lh), alordetari (Lar). "Poderhabiente" Lar. "Mandataire" Lh.
ahalorodun, alorodun. Omnipotente. Jaun-goikua da goiko jauna, aloroduna (gustija al dauna). Arriand
Umiak 9. Eskarrik asko Zeuri, Jaun deun, Aba alorodun (atta gustijaldun), Jaun-goiko betikor ori. Ib. 33.
Muxikak eta txermenak / alorodun Jaun ongilleak / orok guretzat emanak. Elzo in Onaind MEOE 809. Urtzi
aloroduna dala dasagunean. Zink Crit 17. Alorodunak ba-darama. Ol Imit II 9, 1 (Pi alguztidunak). Aloroduna /
jaio yaku bart / Belenen. Enb 105. Beste dana, amilka irauli oi du aldi alorodunak. Zait Sof 123. Ots, beingoz,
amai, gobernu etsai alorodunaren jazarkak. SMitx Unam 89. Orduan Eter aita aloroduna euri ioriarekin batera
bere emazte emankorraren magalera ieisten da. Ibiñ Virgil 89.
ahaloroko. v. ahalorotako.
ahalorotako (Gèze, Dv, A), ahaloroko (H (BN, S)). Todopoderoso. "Tout puissant" Gèze. Zeren uherdura
handiz bethe bainau Ahalorotakoak. Dv Ruth 1, 20. Ni naiz alpha eta omega, hastea eta akhabantza, dio Jainko
Jaunak, denak, zenak, ethorriren denak, ahalorotakoak. "Qui est, et qui erat, et qui venturus est, omnipotens".
Dv Apoc 1, 8 (Ip ahalorotako; Lç bothere guzitako). Saintü, Saintü, Saintü, Jauna Jinko ahalorotakua. Ip Apoc
4, 8 (Lç bothereguzitako, Dv guziz ahaldun, Ur (G) guztial, Ol guziz altsu, IBk, IBe ahalguztidun).
ahalorotasun (A). Omnipotencia. Eskuak betean ixurtzen ditu bere alorotasunaren eta maitasunaren
altxorrak. Zink Crit 228. Iñola eziña ta Urtzi-alorotasuna. Ib. 17.
ahalpedun, alpedun (Lar). "Apoderado, el que tiene poderes de otro" Lar.
ahalpeko. "(Hb), sous le pouvoir de..." Lh.
ahalpetu (Lar), alpetu (Lar). "Apoderarse, alpetu, meneratu, eskuperatu, ahalpetu" Lar.
ahaltasun, altasun (Añ). Poder, facultad, potestad. "Potestad" Añ. Tr. Documentado en textos meridionales
desde la segunda mitad del s. XVIII. Al Norte sólo lo emplea Mirande (cf guziahaltasun en Arbelbide).
Jainkuaren altasun edo indar txito andi ta neurri bagiaz. CrIc 136. Begiratuten badeutsazu Jaun andi ta altu
guztien altasun jagijari; zeure altasun espirituzkua altsubagua ta jagijagua da. fB Ic III 296. Bere gañean ikuste
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
56