A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
aipaturik. 'Fue celebrado como argivo y como orestes'. Zait Sof 29. Ikus euskal-anima / lenik emen; gero / aren
aunditasuna / aipa baietz bero. SMitx Aranz 152. Atseginekin aipatzen zuen hogoi-ta hamar urtetan, haren
gibeletik ibilia zen neska gazte baten ixtorioa. JEtchep 51. Zitalki aipatzen bait-zituan Grisostomok bere [...]
susmo txarrak. "Se quejaba [...] de". Berron Kijote 158.
Ensalzar. v. goraipatu, goiaipatu. Nik ere sekula sekularoraino aiphatuko dut zure miserikordia. SP Phil
507 (He 514 nik ere sekulorenean aiphatuko dut hori eta atherako zure miserikordien laudoriotan). Urrun
aiphatzen dute athorra xuria / seinalatzen duena Eskaldun garbia. Hb Esk 188. Zer dire bada gizonek aiphatzen
dituzten edertasun eta gozoak, baldin lurrari eman behar badiot nere gorphutza jatera? Dv LEd 158. Xoriak
zuen oianetan / lauda ezazue Jauna; / aipha haren ontasuna / inguru guzietan. In SMitx Aranz 198. Abo batez
aipatzen eta aupatzen dute: langillea zala; [...]. Or SCruz 21. Bere gizaldiko gizonik aundienak aipatua: Aita
Santu, Erri-agintari, ta ainbeste ta ainbeste gizonek, yubileura bezala etxera zetozkiola. Or Mi V. Aipatu zuten
odeiak gora / amandrearen izena. "Ensalzaron sobre las nubes el nombre de esta abuela". Or Eus 414. Zeruek
Jainkoaren ospea aipatzen dute. Vill Jaink 41. Aipa zazue jende guziek Jainko Jauna (Ps 116, 1). "Laudate
Dominum". Ardoy SFran 347.
2. (G, AN, L, BN, S ap. A; Lar; -ph- Dv, Darric (BN) ap. DRA (aiphati)). (Uso adj.). Afamado, célebre,
mentado. "Propuesto, aipatua" Lar. "Aiphatua, fameux, réputé" Dv. "Aiphatua, mentionné. Jerson aiphatua (Gy
Visites 176), le fameux Gerson" Ib. "(El) célebre, famoso" A. Hauk dirade arimaren fabore handienak, /
Hautxek berriz gorputzaren zazpi aiphatuenak: [...]. EZ Man I 15. Gizon aipatuak, / handi ohoratuak. Monho
140. Zuhur famatua, / Jakintsun aipatua. Ib. 140. San Esteben [...], hain aiphatua Birjina Sainduaren alderat
zuen debozioneaz. MarIl 106. Albarez eta Alba, bi duke aiphatu, / Fernandoren ordenaz Iruñean sarthu. Hb Esk
71. Otxoak bazituen bi seme aiphatu: Santxo eta Adalrik. Ib. 62. Egun batez, d'Alembert eta Condorcet, bi
sinhestegabe aiphatuek, zioten Voltairen etxean, etzela Yainkorik. Hb Egia 27. Aldiz, orduan burdinetan
zadukan gaixtagin bat aiphatua, Barrabas deitzen zena. Dv Mt 27, 16 (Ir YKBiz 489 aipatu; Lç notable, TB,
Echn famatu, HeH hainitz ezagutu, Ur ospetsu, Ol ots aundiko). Zier beraz mintzo niz, Español haiphatiak,
zoinek amiratu baituzie arima eder haren kuraia. Atheka 179. Mundurat agertu diren gizonik aiphatuenak,
aberatsenak. Laph 129. Erromako familia aberats eta aiphatuenen artean. Jnn SBi 103. Aita Grazien,
karmesetako buruzagi hainitz aiphatu batek. Arb Igand 97. Huna zer dioen teologo aiphatu batek. Ib. 124.
Brancks izena zuen gizon bat zen hainitz aiphatua, lurraren asko bazterretan ibili zituen urratsez. Lap 61 (V 31).
Erroma! o Erroma! Hiri aiphatua! / (Lehen oro harena omen zen mundua). Zby RIEV 1908, 603.
(s. XX). Azken hirur urthetako gerthakaririk aiphatuenak. CatJauf 59. Elissanboure Sarakoa persulari
aiphatuak. Barb Sup 106. Nork ez du ezagutu Oxalde zena? Baxenabartar koblari aiphatua, [...]. Ox 201.
Urrunago, Luzaideko elektrik eihera aipatua. JE Ber 13. Nun othe da, gainean jartzen zitzaizkon emaztekiak
amageitzen zituen harri aipatua? Ib. 15. An zegoan Urdapilleta aipatua. Or SCruz 43. Emen duzu euskeraz
gizon aipatu onen "Mirei" poema nagusia. Or Mi VI. Diputado izana, buru-batzarrekoa ta... idazle aipatua
zeran aldetik. Lab EEguna 116. Cambó eta ango beste zenbait abertzale aipatu adiskide baititu. Ldi IL 170.
Izkuntza aundiek, izkuntza landuek, izkuntza aipatuek. Ib. 138. Marañon, mediku aipatua. Zub 34. Iruñe alderat,
hemengo besta aipatuen ikusterat. Ib. 109. Bazuan orduan gaizkille aipatu, Barabba zeritzan bat. Ir YKBiz 489.
Ara emen Getari aipatua. TAg Uzt 42. Ots! Atenai, iri oro baño ospetsuago aizen Pala andiaren iri aipatu ori!
Zait Sof 108. Idazleetarik aipatuena, Aita Peadar [...] da noski. Mde Pr 244. Bildu ziran uriko gizonik
aipatuenak. NEtx LBB 166. Bere lanik aipatuena: [...]. Alzola Atalak 96. Arako erromantze ezagun ura, gure
Espaiñian aiñ aipatua. Berron Kijote 142. Denbora hetan etziren gero josteta ari Espainiako "inkestari" sobera
aipatuak. "Les trops célèbres inquisiteurs". Ardoy SFran 100.
v. tbn. Elsb Fram 80 (-ph-). StPierre 38. Etcham 79. Zerb Azk 22 (-ph-). Mde Pr 235. Etxde JJ 84. Erkiag Arran
101. Etcheb GH 1959, 313 (-ph-). JEtchep 107 (-ph-). Gazt MusIx 171. Casve SGrazi 74 (-ph-).
Ibarburu Arraioko jaun apez biribil eta maitagarria, berrogoita zenbeit urtetan oraino Euskal-Herriko
pilotari aipatuenetan aipatuenetarik bat. Zerb Azk 83.
(Acompañado de adv.). "Gizon orotan aiphatua, homme renommé en tout lieu" H. Ekharri ditu gizon urrun
aiphatuak, / Segidan dituztenak ume hautatuak. Hb Esk 111. Lurralde ontako andiki beti aipatuok! Zait Sof 92.
Irugarrengoan, Illobi santua: / albo-aldaretan geiena aipatua. / Emen noiznai dezu jende damutua, / gorputz
illari so, belaunikatua. SMitx Aranz 143.
(Uso predicativo). Egitez horla, zinhetsu, / Eder bezain onbidetsu / Izanez aipatua / Zirat' ororen ahoetan, /
Et' amorosen gogoetan / Zerurano altxatua. O Po 41s. Azkain dela famatua, / Xinaraino aipatua? Monho 52.
Izan ditezen goratuak ala beheratuak [...] munduan aiphatuak ala ahantziak, ohoratuak ala laidoztatuak. Dh
192. Ansa du hiri horrek arrainez bethea, / Aiphatua da hango angula maitea. Hb Esk 83. Aza ilharrak dire
Saran aiphatuak; / Hetaz dire egiten gorphutz hanpatuak. Ib. 119. Salbatoreko beilak aiphatuak dire, /
Laudagarri litezke garbiak balire. Ib. 145. Ongi bat egiten bazuen ere, hura zen aiphatua izateagatik. Dv LEd
196. Ez darotazut oraino erran deusere, oroz gainetik aiphatua den onkhailu batez. Dv Lab 181. Ekhialdean
barna, Frantsesen izena, / Bethi da gehienik aiphatua dena: / Basa jendetaraino, guziz urrunena, / Frantsesa da
Fedea hedatzen duena. Zby RIEV 1908, 607. Hoinkari eta jauztekari bezala aiphatua zen Franzizko Parise
guzian. Laph 164. Beren eskuara ederraren gatik guziz aipatuak diren liburu batzu. Jnn SBi V. Simeon mundu
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
547