A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Imagen, figura, símbolo. Mana Aldareko Sakramentuko ogiaren ainzur-itzala da. Mb IArg I 271. Eginkizun
beraren ainzur batez edo bestez [agertua]. Ib. 389. Salomon Kristo beraren Gloria andi ederraren aintzura, siñu
ta imajina. Ub 42. Lur ugari hura da Jainkoak guri agindurik daukan Zerua [...] adirazten digun adiragarri,
aintzura ta imajina. Ib. 30s. Israeldarrak Jesu-Kristoren aintzura ta imajina zan bildotsa iltzen. Ib. 91. Daike
izan bekatariain eriotzearen aintzura propiagorik? LE-Ir (hablando de la matanza del cerdo). Baña badire
ezkónduen paréja ánitz konfórmeak elkarréki, zeruain aintzurabát iduriarasteunténa étxean bakeain medios. LE
Matr4 531.
Imagen (representación plástica). Ekusiko dezu noizbait giz-ainzur edo pintur belaunikatu bat. Mb IArg I
96. Jesusen ainzur edo bulto polit bat. Ib. 106. Bere domiñuz edo medallez, bere estanpez ta beraren zurezko edo
beste gaiezko aintzurez. Mb IArg II 309. S. Franzisko Xabier-en bere gelako itzal, aintzur edo estanp-kuadro
bat. Ib. 312. Ekarri zioten bada denarioa ta Yesusek esan zien: "Noren aintzura (imagen) ta idazkia dauka
orrek?". Ir YKBiz 392.
Parecido, semejanza. Ongarri guti ekusten dute aren alorrak eta orren aintzura dute dituzten jorrak. Mb
IArg I 81. Paraiso baten aintzurara. 'A semejanza de un paraíso' (340). LE-Ir.
ainu. Aino, perteneciente a un pueblo de Japón. Asiako pigmeoak, samojedoak, korjakoak, ainuak,
eskimalak. Vill Jaink 20.
ainube (V; -ee V-gip; añ- V-oroz-gip, G-azp), ainobe (-ee V-gip), inube (V-ger). Ref.: A (aiñube); A Apend
(añube, inube); Iz UrrAnz (añubia), ArOñ (aiñúbee); Etxba Eib (añubia); Elexp Berg (añube); Gte Erd 87.
1. (Sust.). Lugar sombrío. "Barranco (V-oroz); sitio sombrío (V-gip)" A Apend. "Aiñúbee, aiñubeia, (el) lugar
donde no da el sol" Iz ArOñ. "Añubietan edurrak asko irauntzen dau" Etxba Eib. "Etxia eitteko, añubia baiño
euzki-begixa obe" Elexp Berg. "Añubean bizi dira (V-gip, G-azp)" Gte Erd 87 (junto a laiotzean, ospelean, itzal
aldean, etc., de otras zonas). v. 1 laiotz. Eguargiz aiñube edo toki laiotzean dagozan gauzaak, illatargitan
bere illun egoten dira. Biotz asko iaio dira beti aiñubean egoteko. A BGuzur 151.
2. "Aiñuba, el tumor negro del maíz" Iz To. v. laino (3).
3. (añ- V; Mg PAbVoc, Izt 112v). Ref.: Garate 2.ª Cont RIEV 1933, 95; Elexp Berg (añube). (Adj.). Sombrío.
"Itzaltsua ta gerizpetsua edo kerizpetsua ta aiñubea batera datoz" A Ezale 1897, 132n. "Mendikute basarrixa,
benetan paraje añubian dago" Elexp Berg. Gaba eguna baño geiago dau ametan, / ez dau aldendu gura leku
añubetik. AB Olerk 107. Etxe txikia, etxe medarra, mendipe añubean [...], bidearen albora ertenda zegoan. Ag
G 323. Mendiko baso ainubean. Zait Plat 25.
(Fig.). Orrela igarotzen zituan egun osoak eguzkitik illuneraiño, ta gauak ostera, maitea berriz agertu oi
zanean, añube, izu, minbera ta lotsakor, bere bazterretik zerura begira. Ag EEs 1917, 212.
- AINUBE-ALDE. Zona sombría. Etxe edo txabola aren baztarrak bere, bere edukoak ziraan: aiñube aldean,
beti aro txarreko ta ezer-bere gauza etziran iru edo lau lur txatal. Alt EEs 1917, 42.
- GAU-AINUBE-ALDE. Oriek ego-aldeko izpietatik, aiek Erripak lo datzaten gau-añube aldetik [= 'desde el
Norte']. Zait Sof 141.
ainuda. "Aiñuda (AN-5vill), una hierba medicinal" A.
ainuratu (aiñ- AN ap. A Aq). "Aullar, ainuratu (AN)" Aq 307.
ainuria (AN-ulz, Sal; añ- Dv (AN-arce, Sal)), ainurea (aiñ- AN; Aq 307 (AN)), ainura (AN), aiuri (AN; Dv
(AN)). Ref.: A (aiñura, aiuri, aunka); A Apend (aiñuri); Iz Ulz (ayuri). Aullido. "Hurlement de loup" Dv.
"Aiñuria norbaitek xotuta egiten dixie" A (s.v. aunka). "Aiuri bet, un aullido; otsoaiurie, el aullido de lobo" Iz
Ulz. v. auria. Altobiskarko errudio senti dra otsoen lotsagarrizko añuriak (Sal). Orreaga 101s (69 (AN-5vill)
aiuri ikaragarriak, 94 (AN-arce) añuriak; Camp ib. 22 e Iza ib. 30 marruak, Dv ib. 29 uhuria, Ip ib. 33 orroak).
- AINURIAZ. "Aiñuriaz (Sal), aullando" A.
ainutsu. v. lainotsu.
ainzina. v. aizina.
ainziti. v. aitzitik.
ainzkora. v. aizkora.
ainzter. v. aiztur.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
539