A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
aintzat (V-gip ap. Etxba Eib; Lar, Añ, Izt 25v, H). v. aintzakotzat.
Tr. Propio de la tradición occidental; al Norte sólo la emplea Mirande. Se documenta en Ochoa de Arin, pero
falta en otros autores del s. XVIII. A partir de principios del s. XIX comienza a emplearse con el significado de
'(tomar) en consideración', que es casi el único desde finales del mismo siglo. En DFrec hay 43 ejs., ninguno de
ellos septentrional.
1. (Tener, etc.) por tal. "Reputar, estimar, tener por algo, aintzat iduki" Lar. "Reputar, tener por tal, aintzar
euki" Añ. "Baltzak aintzat artu eben, ikazgiña zanetik, los negros le tomaron por tal, siendo carbonero" Etxba
Eib. Cf. Dgs-Lar 6: "Suposición, ainza". Harriet (s.v. haina) da el siguiente ej.: "Haintzat nadukazuea? me
tenez-vous pour tel?". Zer da Kristoren gizona, edo aintzat nor dadukazu? OA 11. Jesu Kristoren pasiñoe ta
eriyotza prediketia zala judegubentzat eskandaluba eta gentilentzat disparatia, aintzat arze ebelako. Zuzaeta 75.
Zaar edo naustubak bere, ez dabee gura iñok aintzat eukitia. JJMg BasEsc 189. Nor bera tonto edo sinplia
danak, beste gustijak aintzat oi daukazala. Ib. 158. Bestiak zeinbat pekatu mortal egin ditubeen, zuk igarri ez
arren, ta aintzat euki ez arren. fB Olg 150. Edadiagaz, ezauberiagaz ta alizatiagaz, ta beste aintzat
artuta dagozan legen kalte bagarik, emon ezkero ezkontzako berbia, zorra da. fB Ic III 359. Iñoren gatx-baako
biraoak izan arren, bekatu mortala egin izango dozu, zeuk aintzat ustean esan badozuz. Añ EL 2 137. Ereje au
aintzat ematera baño len Elizak berarekiñ agertu zuen firmetasuna. Arr May 164. Iainkoa ezagunik ere ez baitu
aintzat goretsi, ez Ari eskerrik eman (Rom 1, 21). Or Aitork 185 (Lç, He, Dv, Bibl Jainko bezala, Ol Yainkotzat,
IBk Jaungoikoari dagokion bezala).
"Zeintzat aintzat itxi, menospreciar; litm., dejar por cual por tal (V-ger)" A EY III 313.
2. (V, G). Ref.: A (aintzakoa); Etxba Eib. (Tomar, tener) en consideración, (dar) importancia. "Ez dabe aintzat
artu, no le han prestado atención". Etxba Eib. Cf. ez-aintzat.
Tr. El vb. con el que aparece con mayor frecuencia ez hartu. Se documenta con e(d)uki en Lardizabal,
Iturzaeta (Azald 83), KIkG (53), KIkV (67), ArgiDL (26), Enbeita, B. Enbeita (NereA 70), Orixe (Aitork 217) y
Berrondo, con izan en Zaitegi y Orixe (Aitork 182), y con etsi en Zaitegi.
Hitz lizunak [...], far eragiteagatik bakarrik esaten dituelako aitzakiarekin aintzat artzen eztitue. Gco II 16.
Bekaturako itz edo begiratze bat, iñor aintzat artze bat, erregalotxo bat asko izan bada zure biotza bere Jaunaz
aztutzeko. AA III 278. Bada alako gurasuak, edo ez daukee arpegirik kontu artuteko biar dan gauzetan, edo
aintzat bere artuten ez ditubee. JJMg BasEsc 13. Oneek enbidijaz ta zeloz murmuretan ta ernegetan dagoz, inok
aintzat artu ez ditubalako. fB Olg 70. Aintzat artuten banozu, zeure adiskidetzat neure buruba ezaututa. fB Ic I
X. Adiskidea, egizak / emen diñokan gauz' orrêk, / eta nik ta beste onêk / eu artuko augu aintzat. Zav Fab RIEV
1907, 535. Kapitulu au luzegia dijoala, eta ez dala ainbesteraño aintzat artzekoa. Izt C 157. Baña kejura oiek
ainzat artu gabe, eskatu zioten arren aiekin joan zedilla. Lard 135s. Artutako mesedeak aintzat etzeuzkana. Ib.
63. Lenago anbat aintzat artzen ez ginduzen gauza guziyak. Otañ 85 (ap. ELok 237). Gerrate-ostean Maroto-n
egiunea aintzat artu ez ebalako. A in Azc PB 5. Eta ez deutsala ezer baliyoko, limosnea emoten dabenari, bulea
aintzat artuten ez badau. Itz Azald 119.
(s. XX). Eta eztoguz aintzat artu amabigarren mallakuak baño. Kk Ab I 89. Gure izanerak berak eskatzen du,
ba, aintzat artzea ta gauza agurgarritzat gordetzea Gurutze santua. Inza Azalp 16. Jauregiko zaldun eta andera
guztijak aintzat artu eben morroiaren esana. Altuna 74. Zeure burua daukazu aintzat, / eta besterik iñor bez.
Enb 181. Gothako arau ori aintzat artu ezkero, bearrizan geiago daukazan langilleari besteari baño geiago
emon bear izango litzakeo. Eguzk GizAuz 118. --Irurontzako ba da naikoa, / zuk aintzat artzen baduzu. / --
Aintzat artzen dut; eskerrik asko. "Si estimas nuestra oferta". Or Eus 230. Dirudizunez, nik diodan ezer ez duzu
aintzat. Zait Sof 39. Gorrotatzen duna zapustu ta maite duna aintzat etsi. Ib. 110. Irugarren zatia da emen
aintzat artzen deguna. Munita 116. Jende askok, jakintzari askok batez ere, [psikologi-gaindiko gertariak] ez
dituzte aintzat hartu nahi. Mde Pr 319. Kristo Errege maitatzen eban / eta artzen eban aintzat. BEnb NereA 148.
Zuzen-zuzenean joaten ziran lehenbiziko kausa ortaraiño, tartekoak aintzat artu gabe. Vill Jaink 170.
Etxekandra moiñoluzeak ez deutsaz aintzat artzen atxakiok. Erkiag BatB 152. Goldea ezta aintzat ere artzen.
Ibiñ Virgil 80. Aintzat bait-zeukan itz gutxiko zalduna izatea. Berron Kijote 147.
v. tbn. Echta Jos 214. KIkV 67. ArgiDL 69. SM Zirik 7. Gand Elorri 169. Gazt MusIx 166. In Uzt LEG II 320.
(Precedido de sintagman con suf. -t(z)eko). Como digno de. [Alejandrok] Omeroren kanta-olerkiak
gordetzeko aintzat autatu zuana [kutxa]. Berron Kijote 80.
Dakienagandik ikastea baitagokio alakoari, nonbait; eta nik neuk, beintzat, ori aintzat iasango nuke.
'Soportaría como merecido'. Zait Plat 128.
3. "Aintzat nago (V-m), creo que es verdad" A (s.v. aintzakoa).
- AINTZAGOTZAT. (Tener, etc.) más en consideración. v. AINTZATAGO. Zerau azalduta, nork izan al
luke ixilla aintzagotzat itzen ordez aldatzea? Zait Sof 45. Oien atsekabeak aintzagotzat baititut, nire buruarenak
baño. Ib. 60.
- AINTZATAGO. (Tener, etc.) más en consideración. v. AINTZAGOTZAT. Adiskideek aintzatago ar
nindezaten. Or Aitork 112. Edozein izkuntza arrotz euskera baiño aintzatago izan dute Euskalerriko
seminarioetan. Ibiñ Virgil 22.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
536