A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
carta a Gandara 161. Aingeruak ihardetsi zuen: ez duzu zeren nere izena galdetu. Lg I 224. Deitzen tüzte aingürü
hunak. CatLan 28. Jarzerá aingiruen máian. LE Prog 106. Aingeru guziak, Jainkoak egin zituanean, onak ziran.
Ub 8.
(s. XIX). Josep justua / aingeru on batez / abisatua. Monho 92. Bializió Jangoikoak aingerubát ogibatéki. LE
Ong 24r. Eta zeinbat geijago aingeruben begijetan, ta Jangoikuaren aurrian? Mg CO 206. Zerren urtengo dabe
angeruak, da aterako dituez deungak oneen artetik. Añ EL 1 46 (40 aingeru). Eta au izan zan aingeruak
kondenatu zituan, eta demonio biurtu zituan soberbia. Gco II 22. Etzien Jaunak eman aingeruai [...] onenbeste
esku. AA II 225. Non aingeruen garbitasunak berak haren aldean ahalgetzeko ta goibeltzeko baitzuen. Dh 273.
Ta eurak uste dabee aingerubak baixen garbi dagozala. fB Olg 183. Egin behar dugu othoitz aingeruei
[corregido sobre ainguruei] eta sainduei? CatLuz 17. Minzatzen denian jenteki aingürü bat üdüri da. Etch 542.
Haren grazia justu egiten duenak ixituko ditu gizon eta aingeru guzienak. Jaur 343. Zure soldaduak / dira
aingeruak, / zure gidaria / da Jesus andia (Marcha de San Ignacio). It Fab 201. Gedeonek aingeruari siñale bat
eskatu zion, nor zan ezagutzeko. Lard 126. Aingeruen kargua bethe dezadan nahi duzu. Dv LEd 132. Ez dire
lurrekotz aingeruen solas eta argiak. Hb Egia IX. Gizon hori arrotza da, arruntak ditu soinekoak, aingeru
batena du itxura. Laph 52. Aingeruak tronpeta / duanian jotzen, / anima ta gorputza / joango gera zuzen. Ud
110. San Migel Aingeruari agindu zion. Arr May 94s. Aingüriak jaisten dira haren sor lekhiala. Ip Hil 91.
Aingeruak eskurik / daroe [arimea] beti aurrera. Azc PB 265. Aingeruak zeruan euki oi daroen gozatasunagaz
esan eutsan aitari. Ag AL 85. Jaungoikoak zerurako eginiko aingeru bat [da demoninoa], gero [...] betiko
infernuan ondatua izan zana. Itz Azald 185 (87 angeru).
(s. XX). Zerutik jatziriko / angerua zara. Echta Jos 28. Ez othe nuenez han ikhusten, nere aitzinean, zerua
deitzen duten tokian badirela dioten saindu edo aingeru hetarik bat? JE Bur 137. Egurats emea [...] aitonilloben
arpegiak igortzitzen aizan, bigun bigun, aingeru lumaz bezela. Ag G 281. Aingeru baten antzera beti /
bizi izandu zan ura. Urruz Zer 23. Aingüriak khantüz. Xikito 1. Izen gozoagorik, ezti ta samurragorik, / entzun
ote dakioke aingeru-eliari? A Ardi 143. Nehork ezagutzen ez zituen gizon eder batzu mendiz mendi ibili ziren,
mezu horrekin; aingeru zonbeit, segur! Barb Sup 163. Yainko onak aingeruekin zuzen bitza txalupa ta urresagarrak.
Or Mi 95. Zeruan ezin zenbatu ala dagozan aingeru ta deunak be badakuske. Kk Ab II 137. Txerrenak
pozik duaz oben egitera / baña zainduten gabez zeure aingerubak. Laux BBa 22. Aingeruak berak baño malizi
gutxiagokin itzak yosten zitun. Ldi IL 84. Jaunak agindutako zerua aingeruentzat itxirik, lurra zeru egin nai
dabe. Eguzk GizAuz 188. Zeruko aingeruak ekarritako emakumetan onena! Etxde AlosT 45. Adixkide ona
Jainkoak bialtzen digun aingerua da. JAIraz Bizia 104. Zeren aingerua egin nahi duenak animalea egin dezake.
Mde Pr 352. Aingeruak abestua bailitzan, kanta gozo, gogo betegarriok entzunarazi zituen. Erkiag Arran 195.
Geu be samin-aldiak / ez gaitzan okertu, / Jaunaren aingerua / guri be bialdu. BEnb NereA 177. Txikia,
aingerua bezela, bere sieskatxuan lo. Ugalde Iltz 23. Ez bildurrik izan, Jose, esaten dio aingeruak. MAtx Gazt
20. Aingeru batek bazerabilan ote? Ardoy SFran 128. Aldare zurian / aingeru sail zuriagoak / adoratu ninduen /
belaunbikaurik. Azurm HitzB 60. Aiñgüriak elizan. Casve SGrazi 64. Aingeruaren ahotan ipintzen du [hitz hori]
hain zuzen ere. MEIG I 209.
Persona de gran bondad, honestidad o inocencia. "Gure aurre aingiru bet da" Izeta BHizt2. Cf. IC II 174:
"Chomin Angerua, que quiere decir 'Domingo o Dominguito Ángel'". Estanislao nobizio santutxoarenak, zeña
animan, ta gorputzean aingeru eder garbi egin zenduen. Cb Just 148. Aingeruba da geure adiskidia; baña ez
edozein modutakua, ezpada aurkitu al ginaikian leijal eta zinzuena. Astar II 288. Ume, edo obeki esateko
aingeru ark ixuritako negar malkoak. Urruz Zer 118. Haurrean aingeru, gaztean, oi! zein garbi! Zby RIEV
1908, 416. Oi haur maitea, bai min handiak jasan beharko ditutzu, bainan zu bezalako aingeru garbiak
Jainkoaren baithan ahal duke bethi fidantza. Arb Igand 86. Eztok aingerua [Motrollo], baña beste erkiñaren
aldian gixon-itxurea yaukok beñipein. Kk Ab I 35. Aurtxo txikia ziñanean, orduan bai, aingerua ziñan; gaur,
ordea, aingerutasuna galdu ez badezure, galtzeko arrixku aundian ikusten zaitut. ArgiDL 3s. Espos maiteak,
aingeru eder, / ehun urtetan hil ziren. Etcham 153. Euren egikeretan aingeru argiak. Enb 162. Olerkaria du
aldamenean: aingeru azpildu-gabea. Ldi IL 40. Ume ori aingeru bat dek. JAIraz Bizia 65. Azken arnasa eman
zun Etxahuniako aingeru zoragarriak. Etxde JJ 263. Pekatari handiak ziran gero gure asabak... Euren aldean
gu aingeru batzu gera. Osk Kurl 183. Ai Peru! / Alabak ez dira aingeru. NEtx LBB 387. Aingeru bat da. Lab
SuEm 188. O, Ahetzeko urretxindorra, / Lapurdiko aingerua, / munduan bizi zeralarikan / arkitzen dezu zerua.
Azpillaga in Mattin 24. Ni ere ez naiz sortu aingeru umila, / nitan da gizonaren kitzika kiskila. Xa Odol 251.
(Ref. a los niños en gral.). Gizona aratuten inguruak, / nun ete direan akulluak; / "Amatxo!" deadarrez
aingeruak, / aitak jo eztaian, koitaduak. JanEd II 48. Ia noiz joaten geran ire aingeru berri ori ezagutzera. NEtx
Nola 27. Eta aingeru gaixo bat ari zen, debruaren orde, ifernuko suaren akulatzen. JEtchep 22. Amodiotik
aingeru hori / kontzebitu den ordutik. Xa Odol 221.
(Ref. a mujeres jóvenes). Egiterren ondo zure agindua, / tristerik baia noa, neure angerua (V, s. XVII).
ConTAV 5.2.14. Orra nere kariñoa zenbateraño allegatzen dan, nere aingeru maitea. Zurea, Pepe (G, 1761).
ASJU 1983, 21. Isabel bigarrena, / aingeru maitea, / Erregiña gurea / berdiñik gabea. Echag 212. Nere
maitasun onek / falta du ordaña, / etzait ongi portatzen / aingeru liraña. Bil 63. Maite dut eta ezin erran aingeru
bat maite dudala. Elzb Po 184. Riktrudis euskal mendietako aingerua. Ag AL 53. Zeruko lili, aingeru bitxi, /
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
524