A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Santu onengan. Bv AsL 184.
(Con numeral). Otras tantas (tres, diez, etc.) veces. Iñori ezertan kalterik egin badiot, lau aldiz beste
ainbeste ordaintzen diot. Ir YKBiz 367.
b) (Con sust.). Buruko illeak beste ainbeste demoniozko suge zituela. Cb Eg II 210. Uts bakotxa doktrinan
itzuli balei berze ainberze mantxa aurpegian. LE Prog 116. Berrogei eta hamar prinzesa / oro xuriz bestürik /
beste hainbeste jentiloma / untsa harnagatürik. Xarlem 118. Bekatuak ezagutuaz agertu gabe dauden arteko
konfesio ta komunioak dira beste anbeste sakrilejio. Mg CC 161 (CO 91 beste ainbeste). Egiten zuan goiz oro
eun aldiz, eta arrats oro beste ainbeste bider. AA I 475. Beste ainbeste gorroto deutsa, kristinaubak, juzgu
gaistuari Jaungoikuak. fB Ic II 225. Okasinoe billa dabilela nundik nora beste ainbeste gatx edo kalte egin al
leijon. Astar II 24. Ain andija [atsakabia] ze nosbait pekatu mortalian jausi bada eztau beste ainbeste naibage
artu. Ib. 34. Iru edo lau errealean ifinten dute beste ainbeste legua bideko erribilduetan. Izt C 54. Berrogei milla
oñezko eta beste ainbeste zaldizko il. Lard 190. Beheiti begiratzen badut, [...] ikusten ditut [...] debru muthiriak
[...]. Ezker-aldera begia ematen badut, ikusten dut bertze hainbertze debru. Dv LEd 169. Emaiten duzu baso bat
arno eta bertze hainbertze salda. ECocin 5. Lau hogoi eta biga hil eta bertze hainbertze kolpatu khondatuak izan
ziren. Elsb Fram 77. Saritzat emon eutsan beste ainbeste lur. Itz Azald 106.
(s. XX). Frantziako hiririk tarroenak sei edo zazpi direla: Paris, Lyon, Marsella, Bordale, Lille, Tolosa,
Nancy, Frantzia bertze hainbertze eskualdetan zatitzen baitute. JE Bur 47. Mordo bat egun ta beste ainbeste gau
irarotakoan. A Ardi 130. Berrogoi eta hamar emazte, eta beste hainbertze haur ttipi. Barb Sup 37. Gitxienez
baziran zortzireun inguru, / euren ganian beste ainbeste aingeru. Enb 33. Iru ukatze aien ordañetan beste
ainbeste aldiz aitortzen du orain Yesus maite duela. Ir YKBiz 538n. Lan garazkiok sortuaz batera, beste ainbeste
domu garazki [...] sakeleratu begiz. Eguzk GizAuz 154. Berrogeitamar txal, beste ainbeste urde. Etxde AlosT 15.
Ikusgarri zan benetan hamar edo gehiago batera, beste hainbeste igel bailirean, ugesi ondoan iger egiten
zutenean. Osk Kurl 157. Lau zezen [...] eta iñoiz uztartu gabeko beste ainbeste bigantxa. Ibiñ Virgil 118. [Eliza]
hauk, ehun bat hurbil iduriz, beste hainbeste komentu. Ardoy SFran 85.
v. tbn. Gco I 454. JJMg BasEsc 113. It Fab 166. Or Tormes 77. JAIraz Bizia 19. Bertze hainbertze: CatB 70.
(En correlación con zenbat). Gorputzeko llaga ta eridak zenbat diran, beste ainbeste dei ta deadar ematen
dizkitzu. Cb Eg III 290. Ta zenbat lagunen alzinean erraten den berze ainberze bekatu mortale yago da
eskandaloarena. LE Prog 112. Zenbat bider [pipa] piztu, beste ainbeste bider zintzurra bustiyaz. Sor Bar 110.
Zenbat itz kristau fededunak nere onran esaten dituzten, beste ainbeste urrezko lore dira. Arr May 146. Zenbat
buru beste ainbeste bereizte ta sinestasun ba-dira. Inza Azalp 95.
(Con numeral). Otras tantas (tres, diez, etc.) veces. Ez dela nihor utzi dituenik edo etxea edo anaiak [...]
edo landak [...] izaiten ez duenik orai mende huntan ehun aldi bertze hain bertze etxe eta anaia [...] eta landa.
TB Mc 10, 29s. Zeinak ez baitu izanen ehunetan bertze hainbertze etxe eta anaia [...] eta lur. Dv Mc 10, 30 (Ol
eunetan beste ainbeste; Lç, He -tan hanbat, Leon -tan gehiago, Ker bateko eun alako, IBk, IBe ehun halako).
c) (Seguido de adj. con -ago). Eta soiñu orregaz aldizka, aspaldi danik bertakotzat lez dauken Tolosako
zortzikoa, jatorrikoa baiño beste ainbeste luzeagoa. Erkiag Arran 34.
- BESTE HAINBESTEKO. Equivalente. Ezagutzen ditugu guziek St-Bertrand-De-Comminges elizako
eskulturak [...], Frantzian ez nihun ez baita bertze hainbertzekorik. JE Ber 23. Berari be, edanda egoanean,
senarrak emoten eutsola-ta, beste ainbesteko zigorradea nai eban bere Patxi gaxoarentzat be. Bilbao IpuiB
226s. Ta lengo arria ezeze beste arenbesteko bat be jarri eutsen ganean. Ib. 50. Baño erleak bizkarra jarrita
aboa urez betetzen zuanean, exerita gelditutakoak beste ainbesteko ura artu. Anab Poli 113. Lorea ipiñi zion. Ta
[...] Polik beste ainbestekoarekin ordaindu zion kokotzan neskatx txoragarriari. Ib. 135. Aindurik ariñ ibilli
zeilla, beste ainbesteko zoriona izateko. Etxba Ibilt 457.
- BESTE HAINBESTETAN. Otras tantas veces. Amaika aldiz gure biotza eman diogu, ta beste ainbestetan
berriz ukatu degu. ArgiDL 93. Iru indarralditan egiñalak egin zituen saskigillearen oinpetik limurtzeko, ta beste
ainbestetan bota zuen zabal legarrera. Or Mi 60.
- HONENBESTE (...) HAINBESTE. Tanto (...) tanto. Hunenbertze berek ezen utzten diotenean, / haiñbertze
haiek diote hartzen bere xaindean. Gy 86.
- ZENBAT (...) HAINBESTE. a) (Con sust.). Tanto(s) (...) tanto(s). Zenbat egunez xitu baituke [kontua],
hainberze egun dituzke illhargiak. EZ Eliç XXXII. Ekusten dezu au egin dezakezula non nai, eta zenbat bider nai
dezun, ainbeste bider. AA I 475. Erri onetan badira gitxienaz, zenbat baserrietxe, ainbeste iturri. Izt C 78.
Hedatzen dute zenbat hazi hainbertze igeltsu. Dv Lab 197. Pisatzen duzu hainbertze libera sukre zenbat ere
beituzu libera yus. ECocin 48. Beztelan zeinbait erri aenbezte euskara modu [...] irakatsi bearko litzakez. A
Gram VIII. Buruaz gora botako dute / autsi dedilla eltzia, / zenbat puska egiñ ainbeste urteko / ejituen ezkontzia.
Tx B II 67. Zotza zenbat bider tokiz aldatu dezun, ainbeste bider artu bear dezula agaiaren luzera. Munita 150s.
Zenbat sendagille, ainbeste erremedio. MAtx Gazt 94.
b) (Con hainbeste usado como pronombre). Baldin ordean xitzen badu hogoi eta hamarren kontua, zenbat
egunez xitzen baitu, hainberzez hogoi eta hamarren kontua gutituko duzu. EZ Eliç XXVII. Alare, tripak, subak eta
urak zenbat eman ainbeste eraman. Sor Bar 66. Zenbat jorratu ainbeste izan. Ib. 100. Ez, ez, asko dezu errial
bat: zuek zenbat eman ainbeste gastatzen dakizute. Moc Damu 30. Zenbat platera beteta ekarri, / ainbeste ustuta
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
519