A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
berak ez baitzaizko orduan deus. JE Bur 150. Santa Cruzek eztu bear bada Jainkoaren aurrean ainbesterañoko
erantzun-bearrik. Or SCruz 9. Ainbesterañoko gorrotoa zion bere gorputz pekatariari. Manzi GPatroi 43. Baiña
bistan da, gauza oiek eztute ainbesteraiñoko ajolarik. Vill Jaink 51. Gurasoei zor dien itzala ainbesteraiñokoa
ote da, gero? Ib. 167. Hainbesterainoko arretaz eta bihotzez. MEIG III 67. Gaiak beharbada, garbiro esateko,
ez dira hainbesterainokoak, ezta beti trebeki erabiliak ere. MEIG II 50.
v. tbn. Hainbesterainoko: Lard 176. Aran SIgn 55. Ag G 105.
- HAINBESTERAINOKOAN, HAINBESTETARAINOKOAN (hainbertze- Dv). "Hainbertzetarainokoan non,
à un tel point que" Dv. Artarako egokitasunak, aiñbesterañokoan osotua izateko ark zeuzkanak. Aran SIgn
113. Eta hekien errabia hainbertzetarainokoan handitu zen, non haren ondotik baitzabiltzan haren preso
altxatzeko eta hilarazteko. Jnn SBi 24.
- HAINBESTERAKO. "Para tanto. Ez ari asarretu, eztok ainbesterako ta" Elexp Berg. "--Bi illabeterako noia
bakaziñotara. --Ainbesterako?" Elexp Berg.
- HAINBESTEREKIN (Lh; hainbesteki S ap. Lrq; hainbertzerekin L, BN, S ap. Lh; H (+ han-)). a) Entonces, en
ese momento; al momento. "Hainbestereki /hainbes!teki/, soudainement, tout à coup" Lrq. Bero huntarik lipar
bat, / su huntarik huts inhar bat / o laztan' eretxeki / ahal banezazu zuri, / nintzatela zait iduri / sendo
hainbertzereki. 'Aussitôt'. O Po 41. Hainbesterekin agertü zen aingürü saldo handi bat. Ip Hil 97. Eta
hainbesterekin izidürak oro ohiltü ziren haren gogotik. Ib. 173. Bena hainbesterekin argi handi batek bethe zian
haren khanbara. Ib. 174.
b) Así, de este modo. v. HAINBESTEZ. Hainberzereki adbertitzen zitüt güthün hunzaz nola gure Errege
jaunak [...] ordenatü ükhen dien. (1616). AZTH 22. Eragin zian trunpeta / Parisera enzün beizien, /
hainbestereki berriak / Xarlemaiñari igorri zeitzen. Xarlem 1501. Con ello. Zure maitetasuna naikoa det, ta
ainbestekin txit aberatsa naiz. ArgiDL 48.
- HAINBESTEREN. En tanto, a tal precio (indeterminado). Erran zion: erran ezadazu, hain berzeren saldu
duze landa? Eta erran zuen: bai, hain berzeren. TB Act 5, 8 (Lç hanbatetan).
- HAINBESTETAN (Lh; hainbertzetan Lh). a) Tantas veces. Buru fuña zindutela zoramenduz bethea, / Iaun
puxantaren legeak hainberzetan hautsteaz. EZ Man I 83. Elizak ez nau manatzen, urthean behin baizen kofesa
nadilla, eta ni egiten naiz hainbertzetan. Ax 534 (V 343). Zeren hain bertzetan deliberatzen duzun hainitz
ontasun egiteko, eta hain guti egiten duzun. SP Imit IV 7, 2. Zertarako ainbestetan [egin bear dezu señale hori]?
CatBurg 12. Hañ bestetan erran, eta arzara erraiten deizüt. Mst III 37, 3. Zeren hainberzetan eta hain handizki
ofensatü zitügün. CatLan 164. Zergatik ainbertzetan [egin bear duzu gurutzea]? Añ CatAN 13. Gizunak behar
dizü ükhen hanitx ogen / hainbesteretan [sic] lanthatzeko nabelaren. Etch 640. Gure xapelak ere ibiliak ziren
ixtilean eta lohian hainbertzetan, noiz-nahi lurrean ginelakotz eroriak. Prop 1902, 272. Hainbertzetan hitzeman
Kristo haren ethortzeko denbora jin zenean. CatJauf 28. Zure biotzera dator, pekataria, ainbestetan pekatu
larriz loitu dezun zure gogo edo animara. ArgiDL 45. Emen abestu omen zun Harritxabaletak ainbestetan
aipatutako prefaziñoa. Etxde JJ 20. Eskubitara begiratu ta ainbestetan amets egindako arpegia illunbetan ikus
banezakean. Txill Let 52. Larramendiren sorkariekin hainbestetan gertatu zen legez. MEIG VII 36.
(Con zelan). Tantas veces como. Atera biar da odola gatx askotan, baña neure ustez, ez ainbestetan, zelan
ateraten dan. Mg PAb 49.
b) Otras tantas veces. Egunean iustuak ere [bekhatu beniala] zazpitan egiten baitu eta berriz hainberzetan
desegiten. Harb 27. Geroz oihana lilitu da / bait' ar' orstatu lauretan, / ud' ere negu, negui' uda / gerthatu da
hain berzetan. O Po 1.
c) En tanto (tener, considerar). "Eztuzu hainbertzetan idukitzen, vous ne le tenez pas en si forte estime" H.
- HAINBESTETARA. v. HAINBESTERA.
- HAINBESTEZ. Con ello, con esto; así, de este modo. Iuiamendu partikularaz hainberzez naiz mintzatu; /
dudan ea orain aldiz jenerala aiphatu. EZ Man I 60. Iduritzen zaitzu ezen baldin aithorra emaiten baduzu [...],
hain bertzez konplitzen duzula. Ax 244 (V 164). Enzun zuenean [...] egotzi zutela erromakoek herritik Anibal
bere etsai handi hura [...], eta hainbertzez, bere ustez, aitzinerat segurean iarri zirela. Ib. 30 (V 17; Añ GGero
19 ainbestez). Eman zioela [...] arrebari ere hainitz emaitza, eta joia handi, eta hainbertzez despediturik,
herrirat igorri zuela. ES 168. Hainberzez alientza hobeagotik da Jesus egina izan berme. TB He 7, 22 (Lç, Dv
hanbatenaz). Pensatu zuten, Jesus / zalako erua, / buruan sartutzia / arantzaz korua; / ainbestez etzan ase /
Kaifasen gogua. Xe 355. Etzan atzeratu ainbestez Bernardon ta eraman zuan semia Obispo Jaunaren aurrera.
Bv AsL 48. Alere gizon aiek etzuten ezagutu nai an Jaungoikuaren eskua ainbestez. Ib. 95. Gogora ekarzu nola
Jesukristo gure Jaunak aizeai eta itxasoari geldi zitezela agindu, eta ainbestez bereala sosegatu eta gelditu
ziran. Arr Orac 247. Esker onez artzen dut zure ele beroa, / ainbestez alki balitz nire gurasoa. "Si se conformase
con ella". Or Eus 114. Hainbestez horko erdaldunek bazuten laguntza bat horko euskaldunek ez zutena. MEIG
IV 57.
- HAINBESTEZ HAINBESTE (Lar, H). En igualdad de número. "Tantos a tantos, [...]. Lat., numero aequali"
Lar. "Ainbestez ainbeste, hainbestez hainbeste bihurtzea, rendre en égal nombre" H. Hamlet-ek lenbiziko edo
bigarren ukaldia eman badeza edo irugarren oldarraldian ainbestez-ainbeste biur badeza, su egin ditzatela
arresi guziek beren kañoiak. "Or quit in answer of the third exchange". Amez Hamlet 176.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
517