A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Ixo, ixo. Ez ainbeste, eta egin diran geienak ere eliz gaietan. Ibiñ Virgil 22. Galdutako orduak ez dituk ainbeste.
NEtx LBB 113. Baketan ainbeste eruan eziñik. Etxba Ibilt 481. Bere alde ainbeste eginda gero. Lab SuEm 210.
Ez dut nehor izendatuko, hainbertze baitzen enseatzen zenik. Xa Odol 39. Euskaltzainak hainbeste ez direnez
gero, Aita Villasante izango dugu noski bigarrena. MIH 206.
v. tbn. Añ EL 1 144. SM Zirik 118. Osk Kurl 105. Etxba Ibilt 487. Berron Kijote 83. Hainbertze: Brtc 95.
Muchos. Euren gorputza uren azpian / ainbestek zuen utzia. Arrantz 142. Ainbestek emen [argazkia] ikusi
eben / euren eskuan artuta. BEnb NereA 67. Baserrietan ainbeste daude / penetan ezin lertuta. Basarri 128.
(Acompañado gralmte. de honenbeste). Tanto (cantidad indeterminada). Elkar arturik erabakitzen badue
onenbeste edo ainbeste baizik ez eskeintzea. AA II 182. Eskribauak, onenbeste edo ainbeste [zor didazu],
erantzun zionean. Etxeg in Muj PAm 19. Diru-etxeai nai domudunai dirua eskatu, euneko onenbeste edo
ainbestean mallegatu. Eguzk GizAuz 80. Artzen dauanetik onenbeste edo ainbeste estaduari emotekotan. Ib. 133.
Burdiñak gora, txatarrak atzera-aurrera; onenbeste ekarri, orrenbeste eroan; ainbeste pixuan jarri. Erkiag BatB
149. Antxe arkituko zuala soldatarekiko guzi-guzia, aldiko ainbestean morrontza-denbora guzikoa. Berron
Kijote 225.
Tanto, de tal magnitud. v. HAINBESTEKO. Aren krueltasuna / izanik ainbeste, / penaz betia nago / miñez
eta triste. Bil 64. Abek gizonai meritu asko / ematen len e dakizte; / baña gaurkua geitxo izango zan, / gu ez
gerade ainbeste. Uzt LEG I 339.
4. (H). Otro tanto; lo mismo. Cf. HAINBESTETAN (b). v. BESTE HAINBESTE. Gatx egiten bok
ainbesteri itxadok. "Si haces mal, espera otro tal". RS 296. Zuk orduan zeure adiskide hauken alderakotzat
erakutsi zenduen zeure botherearen indarra, egizu bada orai gure alderakotzat ere hainbertze. Mat 359s.
"Poloniako errege" / gizon onei dereste, / nola suzedidu yakez / Turkoagaz ainbeste. BBizk 20. Nola bera hari
baita gaixtakeria pensatzen eta egiten, beldur da berari ere hainbertze dagioten, moneda berean paga dezaten.
Ax 448 (V 292). Hek ere ezpalire asko, / hainbertze dobla netzake. Gç 173. Eztu deus egiten dohaiñik, baiñan
haiñbertze edo gehiago izatea gatik. "Aut aequale aut melius". Ch III 54, 13. Zerbait gaixtorik ikhusten badüzü,
gogua emazü hañbeste egin eztezazün. "Ne idem facias". Mst I 25, 5 (SP halakorik, Ol idekorik). Egizu ainbeste,
ni gatik geiegi egin dezun Iaun maitagarria. Mb (ap. H; interpr?). Ez othe dautzut nik hainbertze, baieta gehiago
zor, zeren hetarik beiratu nauzun? Dh 168. Zorigaldua neu, / diño, ainbeste egingo baneu! Zav Fab RIEV 1907,
540. Han ere aztapar mako krako bakar batzu izan dire [...]. Ez segurki herriaren desohoratzekorik; urrun da.
Hainbertze eta gehiago izanen zen non nahi. HU Zez 167s. --Ura, beintzat, Atenai da; eskualde au, ordea,
eztakit. --Ainbeste, beintzat, bidazti orok esan zigunate. Zait Sof 106. Ez al zan berbera ikutzea baño geiago edo
ainbeste beintzat. Anab Poli 30.
(Con sust.). Hark eman zeraukan indarrarekin berrogoi egunen eta hainbertze gauen bidea eginik, heldu
baitzen Orebeko mendira. Mat 267s. Beraz hunelatan zuk ere ioan diren hamar urtheotan edo gehiagotan hari
izan baitzara Iainkoaganik urruntzen, beharko duzu hurbiltzeko ere hainbertze denbora. Ax 81s (V 55).
Esperantzatzen da bere ongi eginak gatik hain bertze edo gehiago laudorio edo fabore ardietsiko duela. SP Imit
III 54, 5. Berekin dakarzkitzan nahigabeak, khexagunak, doloreak hanbertze penitentzia dire guri ofrituak
zaizkunak. JesBih 449. Harzazu ahur bat phorru eta hainbertze tipula. ECocin 20. Urthiak zonbat egun tu? /
Hemezortzitan hogoi tu. / Borthegarai gazteño horrek / hainbertze pertsu eman tu. Balad 211.
Igualmente. Sirena bere ainbeste dabil, / besteok legez galdurik. Lazarraga 1145v. Etsea, ain fuerte eta
galanto labradurik nola ezin ainbeste munduan al zatean. Ib. 1153v.
5. (G-azp, AN-gip; Lar, Añ, H). Ref.: Gte Erd 143, 191. Tanto como. "(Sabe) tanto como él, ark adiña daki,
ark ainbeste" Lar. "Nai ainbeste jan (G-azp, AN-gip)" Gte Erd 191. v. adina, adinbat, bezainbat.
Tr. Documentado en textos guipuzcoanos, sobre todo en bersolaris y diálogos populares.
Sinista zazu mundu guztiyan / ez dala iñor ni beste, / zu maitatzeko kapaz danikan / merezi dezun ainbeste. Bil
67. Berak baliyo duen ainbeste / egon biar du kostia. EusJok 23. Jakin dezaten bagerala gu / izena degun
ainbeste. Tx B I 132. I ainbeste ba-gaituk, beintzat, edozertan. TAg Uzt 48. Zuaiztiak zenbat emango ote dute?
Len ainbeste? Munita 125. Petxu ederra, gerri biguna, / indarra nai dan ainbeste. Basarri 80. Etxe bat Artekalen
erosteko hainbeste eukiko zuen. Arti Ipuin 37. Gauza polita, baño ez gu erri nagusietan ibilliak arritzeko
ainbeste. Anab Aprika 27. Jana neurtu bearrik / etzan gaur ainbeste. Uzt Sas 49. Gu euskaldunak bagera gero /
esaten degun ainbeste. Ib. 230. Bañan entzule jatorrak / ez dauzkagu triste, / txalotzen ai dira guk / merezi
ainbeste. Uzt Noiz 46. Pentsatutzen det badakizula / edozein frailek ainbeste. Ib. 52.
(AN-gip). Ref.: Gte Erd 3 y 147. (Con sust.)."Nola irabazi bizitzeko ainbeste diru (AN-gip)" Gte Erd 3.
"Orrek ez du sagar ainbeste udare jan (AN-gip)" Ib. 147. Aberatsa naiz zuri kunplitzeko / nai dituzun
ainbeste kutizi. Bil 147. Orra bertsuak jarri / Udarregi gaztiak, / nik ainbeste deretxo / badute bestiak. Ud 77. Ez
du zuk aña erralde... / zuk ainbeste dukat. Sor AKaik 114s. Au mantentzeko ainbeste diru / ez dedala irabaziko.
Tx B 88. Zuentzat ainbeste jaki / ekarriko dute aurki. Ib. 133. Demoniñuak ainbeste arte / henbra gaiztuak
baditu. Tx B I 208. Bertsua ongi bialdutzeko / ez du guk ainbeste neke. Lopategi in Mattin 23.
6. (Con adj.). Tan, hasta tal punto. Den penarik laburrenaz hainberze aiz khillika, / non ihesitan baitoa
sarriz berro potika. EZ Man I 115. Elas ardüra ihurk sinhesten, eta erraiten dü ehikiago gaizkia, eziez huna
besterentako, hañbeste gira flakü! Mst I 4, 1. Elur garatua dala diokezu: ainbeste zuri da. Or Poem 521.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
512