A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
ainbeste penatzen zuana. Bv AsL 50. Baña ainbeste mindu ziran, non esan zion batek besteari. Urruz Urz 21.
Zergatik ez dezu sortu nere biotza ainbeste zauritu baño len? Apaol 114. Ez zuen hargatik uste [...] ilhungia
horrek hainbertze iraunen ziotela. Zby RIEV 1908, 89. Berak hainbeste maite ükhen zian Birjinitatiaren
begiratzen. Ip Hil 67.
(s. XX). Ondo damutu jaken ainbeste estutua. Echta Jos 291. Norbaiten adiskide izateko etzaio gorputzari
ainbeste begiratzen, gorputzaren zerzeladak zer ikusirik eztaukate. Ag G 332. Bere alaba ainbeste balakatu
ondoan aberastasunarekin. Zub 63. Ezkerretarik, bizkar gorasko batek dauku estaltzen ikusmenean izaitea
hainbertze atsegin ginuken itsaso zabala. JE Ber 78. Eta auek, ainbeste balio-ta, baztertu egin bear al-ditugu?
Ldi IL 93. Zertarako ainbeste nekatu ondasunak biltzen? Ir YKBiz 280n. Errobiko zelaia gaur hola zerk zaitu, /
gozo hura kendurik hainbertze usaintzen. Iratz 85. Gure landak ainbeste edertzen dituzten iturriak. Munita 145.
Onen politasunari eskerrak ez ziran ainbeste ikaratzen jabearekin. Anab Poli 21. Etzatekean noski bide
zabaletik ainbeste irtengo. Zait Plat 124. Borondatezko illundegi ta esiak maite oi ditue [...] piztiok; iñok
ezarririko kate ta eragozpenak, orraitiño, ez ainbeste. Erkiag BatB 39. Eriak hanbeste galdatzen baitu zu
ikhustea. Larz Senper 116. Neri ukaturik ainbeste erregutzen deatsuran uskerixa bat. Etxba Ibilt 485. Guk
alperrik zertako / ainbeste itzegin? / Neregatik zuek nai / dezutena egin! Uzt Sas 259. Madariaga delako, ez gara
hainbeste harritzen. MIH 270. Gure herri kantek flamenkoa bazter dezakete: ez hainbeste Bach edo Beethoven.
Ib. 86.
v. tbn. (Para autores septentrionales): AR 165. CatS 77. Xikito 12. Mde HaurB 104. Ardoy SFran 92. Casve
SGrazi 164. Hainbertze: CatLan 117 (-rz-). Dv LEd 152. Jnn SBi 81. Elsb Fram 168. Arb Igand 105. Barb Leg
69. Hanbertze: MarIl 65.
Mucho. Lengo urtean beorrak karutu ziran ainbeste. And AUzta 96.
3. (H), aenbeste. (Como pronombre; puede recibir sufijos de decl.). "Comme pronom, il se décline à l'indéfini"
Lf Gram 115. Eztut uste haiñberze zor zeitudala. "Je ne pense pas vous devoir tant". Volt 225. Iauna, ez
ginduen merezi / hainberze zure ganik. EZ Eliç 262. Aenbeste egin dau Hespañagaitik! EgiaK 86.
Konsideratzatzu [...] hain bertzek pairatzen dituzten [...] zuk ditutzun baino pena gaitzagoak. SP Phil 197.
Jakiteko nola [...] lehenago bat baizen etzen hitzkuntza nahasi zen, eta egin ziren hainbertze mueta
diferentetakoak. ES 391. Ez dakit ainbeste. Lar SAgust 4. Orañ begira ondo, ainbeste infernuan padezitzen
daudela. Cb Eg II 130. Baña eztút nik ainbérze eskátzen, baizik bisita brebebát. LE Prog 98. O Maria, zénbat
semejante tuén izénean, ainberze deitzendirénak Maria! Ib. 120. Eta harenbertze hark egin ondoan ez bagindu
egiten urhatsik harekin baketzeko? Brtc 171. Etorri ezpaziña ainbeste soñoko bitxidun ta apaindurijaz, ez eban
ainbeste eskatuko. Mg PAb 74. Asko ezpalitza bezela anbesteren artetik bat eramatea. VMg 69. Gauza bat
errian barreatua dala esateko, jakin bear due geienak, edo beintzat ainbestek non uste izan ditekean laster
zabalduko dala errian. AA II 213. Ainbestegaz ta ainbeste sail andi ta txikitan tratauta, Santa Teresaren kexa
txiki bat bere artu emonetan inok ez eukitia. fB Ic II 297. Eta alanbere ainbestera elduten da Kristinauben
itxumendija. Astar II 54. Irakurri begi Ebanjelio santuan amar donzelleen irudia [...], eta beste an dagozan
ainbeste. Zav Fab RIEV 1907, 91s. Egin zuen azkenian / hainbeste, zankoez / eta hortzez, / zoin, egun gutiren
barnian, / han ukan beitzutian / bizia / eta atherbia. Arch Fab 211. Izanik ainbeste, ain andijak, ta ezaguera
osuaz egiñak? Ur MarIl 107. Egoki etzeritzan beretzat ainbeste, eta Jaunarentzat ain gitxi izatea. Lard 189.
Bertatik il zezaketen, Josuek bere aldian ainbesterekin egin izan zuen bezala. Ib. 121. Eta baldin hoben bakhar
bat aski bada gizona ikharan jarrarazteko, zer izanen dira hainbertze eta hain dorpheak nola baitira nereak? Dv
LEd 63. Gorphutzari hain guti emanez, arimari hainbertze, mirakulu zen haren bizirik egoitea. Laph 192.
Ainbesteren artean bat aitatu dezagun. Aran SIgn 39. Len ere nunbait jakin / ainbesteren berri. Ud 74. Ta
ainbestek dituztela ganadu galantak. AB AmaE 285. Beste zernai eratara galdu dituzun ainbesteren ordañez
anima bat bakarra irabazten badezu. Arr May 65. Kaskoinaren denboran / baziren hainbertze! / Lopetegi,
Gamio, / Senjan, Hauziartze. Zby RIEV 1908, 91. Hainbertze eta halako amoinak egiten zituen. Jnn SBi 53.
Baina ainbesten artean / bakarrik zozoak / kantetan oi ebezan / lengo zortzikoak. Azc PB 50. Izanik ainbeste
bateoaren bitartez emoten jakuzan onera eta mesedeak. Itz Azald 130s.
(s. XX). Ainbesteren atzetik ibilli zan Indianoa be, etzan gomutau beragaz, Antonigaz. Ag Kr 182. Haiñ beste
behar bada zelila heltzeko / ez nüzü ez berhala ni abiatüko. Xikito 6. Ez erran behinere eri bati ez duela deusik:
hainbertze baita gutartean eri nahi direnak izan, edo bederen eritzat hartuak! JE Bur 125. Emazteak gogorki
apainduak, ez luketelarik bada hainbertzeren beharrik Eskualduntsek ederrak izaiteko. Ib. 140. Laguntza billa
atera naiz, lajarik tristia bakarrik; ainbeste egin biar dirazu! Iraola 94. Baiña mamos, ainbeste jakitea ere etzan
gutxi arentzat. Urruz Zer 93. Ta ainbestek diñoenian... keia dan lekuban suba da. Kk Ab I 64. Ezin ulertu ebela
ainbesteren jabe egitia morroitzan eta ain aldi txikijan. Ib. 76. Ain erraz ori iritxi zezaketela, ta beren erruz ta
obenaz galdua dutela ainbestek irabazitako zoriona? Inza Azalp 116. Erran ditake bertzalde hamargarren
mendea sainduen mendea dela: ez da behinere hainbertze agertu batean. Zerb IxtS 103. [Ur] geien bear
dutenak: altza, makala [...]. Ainbeste bear ez dutenak: aritza, pagoa, gaztaña. Munita 74. Len [aur bataiagabeak]
etzitxinan ainbeste. Guk amabiren artean bakarra yunagu. Or QA 96. Ainbesten artean baten bat buru gogorra
izatea, ezta orren miragarria. Bilbao IpuiB 73. Nik ez nuen hainbeste! JEtchep 94. Gure erlijioa, besteen artean
bat geiago... Ainbeste daude munduan! Vill Jaink 9. Itzulpenik aski egin dirala euskeraz esango dit baten batek.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
511