A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
hanbatenaz sü habororeki; Leon are khartsukiago). Zeren Jinkoaren legiak ikhasirik, haren zerbütxari hobe
baitirate, hanbatenaz emiago eta bere peko baitütükie. Bp I 25. Orduan Jinkoaren botherearen gañean pausa
ahal zaitezke, hanbatenaz trebanzia eta esparanza gehiagorekin. Mih 33.
d) Cada vez más. --Jesüs-Kristek haurzarotik etziana zühürtze oso bat? --Bai düda gabe, bena egünetik
egüniala hura hanbatenaz ager erazi dü, haurrer erakasteko bethi agüdotiago behar diela. Bp II 36.
e) (Con non). Tanto más (... considerando que). Nik egin dudana hanbatenaz hobeki ikusi behar du zure
bihotzak, non bera gai izanen baitzen bertze horrenbertzeren egiteko. Hb Egia 19. Hanbatenaz egia diozu,
Etxeko-Jauna, non mezan aurkhitzen direnak oro partalier baitire Aphezarekin aldareko Sakrifizio hortan. Arb
Igand 103. Horra heldu zakola abiatzeko tenore, hanbatenaz lazgarriago non Enperadorea gerla berri bati
lotzera baitoa. JE Bur 143. Cestona-ko hiriñoan gaindi bagoazi, alde orotarat beha, hanbatenaz begiak erneago
non frantsesek toki hau irriz jokatzen ohi baitute, diotelarik: Cestona, le Vichy espagnol! JE Ber 74.
Tanto más (considerando que). Lehiatu gogo nintzan [...] peludo harrapatzera!... Hanbatenaz ere non
amak baitzakien peludokitik jaki hautaren adelatzen. JE Bur 14. Aiphatu dugun sailean bermatzeak uste dugu
eman lezaken ondorio zinezkorik. Hanbatenaz ere non hango buruzagiak bere jabe baitira, bere gain ari. Ib.
180. Iguzkiak erre nahi du, hanbatenaz non ez baita zuhatz handirik ezagun, bide-bazterretakoez bertzalde. JE
Ber 36. Harek du ere joiten lehenik begia, hanbatenaz non molde hartako obrarik ez baita hanbat ikusten
Eskualerrian. Ib. 54.
- HAINBATERAINO. v. HAINBATETARAINO (b).
- HAINBAT ETA HAINBAT. (Forma con reduplicación). a) (Como pronombre). Tantos. Zergatik bein ongi
konfesatu ta ere, berriz ta berriz bekaturatzen dira anbat eta anbat? Mb IArg I 246. Guzia hiratzen naiz ikhusten
dudanean hanbatek eta hanbatek ahantzia uzten dutela. Dh 246.
Muchos. Egun-sentiak argia ekarri deuskunean, erriko lagunik geienak nik neuk ezagutzen nituelakoan-ta,
ainbat eta ainbat ezagutu eziñik ibilli nok. Erkiag BatB 16.
b) (Seguido de sust.). Zer deboilamendutan erortzen den giristino laxo, nagi bat tribunal ikharagarri hartan,
dakusanean bere burua bere ta bertzeren hanbat eta hanbat bekhatuz kargatua. Dh 144. Mucho(s). Oi, ene
bakanderea; ainbat eta ainbat gauza biar dozuz zuk be, orratiño. Otx 126. Bertan iragan mende erdian ikasi
izan dabe ainbat eta ainbat erriko semek. Erkiag Arran 133. Ainbat eta ainbat baserrik itxi dituzte beren ateak.
Basarri 127. Euskara, hizkuntza "ñimiñoa" izateaz gainera, ez da erabilia izan, menderen mendetan, hainbat eta
hainbat eremutan. MEIG VII 187. Algunos, ciertos. Asto onek, bein, urre ta arri-bitxidun aulkijakaz
apaindduta joiazan ainbat eta ainbat zaldi-arin errotsu ikusi ei zittuzan. "Certi corsieri". Otx 119.
- HAINBAT ETA ... HAINBAT ETA. Cuanto más (...) tanto más. v. ZENBAT ... HAINBAT. Anbat eta
grazia eta pribilejio geiyago ematen badio anbat eta eszelenzia aundiyagokua izaten bada onelako kriatura
(Aralar, 1833). ETZ 196s (tal vez error por zenbat eta... anbat eta).
- HAINBAT ETA ERDI. "Tanto y medio, anbat terdi, anbat eta erdi. Lat., sesquitantum" Lar.
- HAINBATETAN (hanbatetan Dv). a) Tantas veces. Hik hanbatetan erran duán bezala. Lç Ins D 7v.
Zuengatik gintezela hanbatetan izerdi / eta askotan ez ohera herstu gabe gau erdi. EZ Man I 122. Patriarkak
hegaldatu ziren Zeru gañera, / hanbatetan desiratu plazerezko etxera. Ib. 129. Zergatik bada ni zuri hanbatetan
emanez geroztik [...] zenbait obra miragarrizko eztugu egiten? Harb 375s. Eta halatan hanbatetan abisatzen
gaitu geure Iaungoikoak. Ax 616 (V 396). Nik hanbatetan errana / nahi eztuna sinhetsi. O Po 29. Zuk
hanbatetan Iainkoa ofensatu eta millatan Ifernua merezi izan duzun horrek. SP Imit III 13, 3. Zuk deithatu nuzu
fediala, eta hanbatetan rezebitu miserikordiala. Tt Arima XII. Hanbatetan zure kreatzaillea ofensatu, eta ifernua
merezitu duzun ondoan. Ch III 13, 3 (Mst hañbestetan, Echve ainbeste bider).
(En correlación con zenbat). Sathanek diotsa berriz, hanbatetan faltatu / duela, zenbat Zeruan baita izar
landatu. EZ Man I 56. Hanbatetan, Iaun puxanta, darokitzut eskerrak, / zenbat moment bizitzean ioan baitzaizkit
alferrak. EZ Man II 33.
b) A tanto, a tal precio (indeterminado). "Ainbatetan, hanbatetan, à tel prix" H. Erran ziezón Pierrisek: Erran
iezadan, hanbatetan landá saldu duzue? Eta hark erran zezan: Bai, hanbatetan. "Autant". Lç Act 5, 8 (He, Dv
hunenbertzetan, TB hain berzeren, Ol onenbestez, Ker onenbestetan, IBe honenbestean).
- HAINBAT ETA HONENBAT. Tanto. Haren adiskideak hanbat eta hunenbat izan ziren errabiatuak, non
atrebitu baitzaizkon haren anaiari mintzatzerat. Birjin 83. Am-Eskolastikaren elhekak [...] hanbat eta hunenbat
hunkitu zuen Errosalia, non [...] guzia bere bihotzean bildu-bildua baizagon. Ib. 156.
- HAINBATETARAINO (SP, Dv). a) Hasta tal punto. "Hanbatetaraino, jusqu'à tant" SP. "Hanbatetaraino
khexarazi nau non" Dv. Konfirmatu izan da promes hura bera, bai hanbatetarano, non konfidanza [...]
klaroki aitzinetik deklaratu izan baitzen. Lç Adv ** 2v. Hanbatetarano non ezpaitzen populurik ez rejionerik on
irudi zaionaren araura Iainko berririk egiten etzuenik. Ib. ** 2r. Kreatura guziek zuzen dute ene kontra
altxatzeko, hanbatetaraiño egun oroz ofensatzen zaitudanaz geroztik. Ch III 41, 2. Ahalka zaite hanbatetaraino
zure burua nothatua ikhusteaz. Dh 274. Jainkoak nere salbamendua hanbatetaraino agiantzatzen du, non bera
gizon egin baita. Dv LEd 56. Ezik janhari eskasak agortzen du amen esnea, hanbatetaradino nun ez beitituzte
hazten ahal beren haurrak. Prop 1876-77, 82. Aita sainduak maite zuen hanbatetaraino, nun [...] haren etxe
lañorat yuan zen. Zub 46.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
503