A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Tr. En el s. XX su uso disminuye en textos septentrionales. Con sust. contables, el vb. es empleado en singular
por los autores de los ss. XVI y XVII; en el XVIII alterna con el vb. en plural, construcción esta última que
domina en el XIX y XX; cf. sin embargo ejs. con singular en Laphitz y Zalduby (con el sdo. de 'muchos'),
Kirikiño (Ab I 16), Inza (Azalp 131), Enbeita (123) o Basarri (111).
Elas, nola izanen den heben damu handia, / [...] hanbat iende sekulakoz damnaturen denian. E 69. Hanbat
denboraz zuekin nauk, eta ez nauk ezaugutu ni? Lç Io 14, 9. Eta hanbat mirakulu egin bazuen ere haién
aitzinean, etzuten sinhesten hura baithan. "Tant de signes". Ib. 12, 37. Ainbat tenpora dan azkero / zabilzadela
galdurik. Lazarraga (B) 1201vb. Ha! ene Iainko bihotzekoa, hanbat ontasun egin derautazuna. Mat 241. Mezan
daukagu presentean munduan zebillenean anbat milagro egin zuena. Ber Trat 8r. Oraingoa lizela ere zure azken
orena, / beldurtasun hanbat behar duzu Iainkoarena. EZ Man I 50. Hanbat arrain itsasoan hazten duzun
Iainkoa. EZ Man II 145. Izanen da gauz gaizki egina [...] zure penitentzia egitea [...] hanbat atsegin hartzen
duenari [...] hain kontu guti emaitea. Ax 555 (V 355). Nolatan guztiarekin ere edireiten da hanbat zauri eta
eritasun? Ib. 529 (V 340). Iesu Kristo [...], zeinda [...] ofendidu dogun ainbat bider. Cap 116. Huna, epel gaude
oraino, hanbat dotrinamendu eta mirakuillu zure ganik enzunik, ikasirik eta ikusirik. SP Imit III 18, 3. O Iauna
zertako othe, / goraturik fortunez, / mundu huntan nauzu bethe, / hanbat handidasunez? Arg DevB 57. Gizonari
hanbat othoi eta remostranza egiten badut. Tt Onsa 152. Non koroa eternala, / Erresuma dohatsua? / Non tronu
hanbat aingeruz / Glorian inguratua? Gç 71. Nola beraz zaituztet zuek / maitatu hanbat denbora! Ib. 103.
Hanbat gaiza miragarriren ohoratzeko, zer egin behar da? Bp II 30. Aitzitik badirudi handik Latinak tuela
hanbat izen diferent gauza batentzat. ES 128. Hanbat berri ez bazindu aditu. Ch I 20, 8. Hanbat arima on khar
eta debozionerekiñ othoitzean daudezen denboran. Ib. 25, 8. Iduritzen zaitzun arren hanbat etsaien bortxagunei
ez dela errex kontraegitea. He Gudu 98. Nola Jangoikoak onzen ez ditu anbat aldiz nik eskatu ta ere nere
senarra, nere giarraba? Mb IArg I 229s. Ala urratzeko / anbat urteko / bekatuaren katea. Bast 9. Nork erranen
zuen [...] hanbat animo bere etsaien kontra seinalatu zuen aitzindari zuhur hura, garaitua izanen zela? Lg I 306.
Hanbat akzione eder filistindarren kontra egin izan zuena. Ib. 280. Hanbat akzione eder egin zituena. Ib. 285.
Harren bazka dire eginak hanbat solhaz egiten zuen mihia, hanbat behatze egiten zuten begiak. Brtc 114. Onela,
anbat Profeten [...] odola isuria izan zan zori gaiztoko erri doakabe hura kastigatu zuan. Ub 112.
(s. XIX). Jangoikoaren grazian badaramez anbat pena. Mg CC 151. Eskasturik presondegiak / hanbat
jenderen sartzeko. Monho 64. An agertuko dira [...] galdu nituzan lagunak, eta ainbat kisketada, ate-joka ta dei
emoeustazan konzienzia enea. Añ EL 1 30. Ipui eroak anbat atsegin ematen bazidaten, [...] zenbat eztituko ez zan
nere biotza irakurri nituenean gerora ipui onak? VMg X. Zer esango degu Errege guztien Erregeren eskutik
artu ditugun anbat ontarte ta mesedez? AA III 340. Nola gerthatzen eta egiten diren hanbat gauza espantigarri.
Dh 176. Ez euken oneek arerijo ainbat gerratan ibili bati arpegi emoteko biar zan bildurreztasunik. Astar II XIII.
Nihon ez da ikusi hanbat amodio. Hb Esk 24. Ni zer naiz bada, nitaz hanbat artha hartzeko? Dv LEd 257.
Zugatik hanbat armada altxatu dira. Ib. 250. Iduritu zaionean jo duela hanbat antsiarekin igurikatu orenak.
Laph 128. Bera eta bere semea ainbat perilletatik era añ miragarrian atera zituelako. Arr GB 123. Orra zelan ni
nazan / iru gauza orreek, / munduan ainbat doe / ez dauz beste batek. AB AmaE 357s. Mintzatzeko ez dizut
oraino hanbat usaia. HU Aurp 191. Hanbat dohañen phakatzeko / eztüt deüsik. UNLilia 12.
(s. XX). Ez al ditugu ikusi, ainbat aldiz, norbaiten tolestura ta izurrak? Ag G 331. Barrabaskerija, erri gustija
barre baten ainbat egunian euki ebana. Kk Ab I 119. Ainbat neke gogorrak aien eskuetatik artu ta gero gurutze
astuna sorbalda gañean eramateko. ArgiDL 89. Lurralde onetan ainbat gauza dagoz egitteko ta! Altuna 83.
Bildur nintzan, ainbat ardureaz giltza lasto-tartean topauko ete eustan. Or Tormes 57. Euskalerria ez al da ba
ainbat bersolari berezkoak sortzen dituen erria ta erri bertso zalea? Inza in Jaukol Biozk V. Ori dala-ta ikasten
dozak / ain ondo ainbat idazti. Enb 131. Orren bidez du ainbat gaietan / aurrera gizonak egin. Or BM 48. Toki
aietan ez zuten ainbat otz, ezta pisti izugarrien bildurrik ere. JMB ELG 45. Ortixek etorri dira ainbat kalte.
Eguzk GizAuz 20. Zetozen anbat erromesentzat / an tellatuperik etzen. SMitx Aranz 87. Ainbat aldiz lo gozoa
eragin dizun seaska maitea. Munita 29. Ezta hanbat denbora Biriatuar batek ixtorio hau kondatu daukula. Zerb
Azk 89. Onela ostutzen zizkion ainbat sagar. Anab Poli 48. Au ikusi ta asko oi dira arritu, / zelan jotzen dituan
ainbat kontziertu. BEnb NereA 222. Ainbat bidar Perikoitxua entzutziakin, ernegau zan medikua. SM Zirik 56.
Ainbat gizaldi pasa ta gero / non arki larre obea? Basarri 50. Errexa bada ere damazun bizia, / ez dautazu
emaiten hanbat gutizia. Xa Odol 147. Oldartzen zitzaizkonak hanbat gizon abil. Ib. 194. Ez zukeen bide
horretatik joko, hainbat lan aurkeztuko zela jakin izan balu. MEIG II 49.
v. tbn. JanEd II 145. Aitzol in Ldi UO 6. F. Labayen in Munita 5. Mde HaurB 66. Arti MaldanB 211. Gand
Elorri 169. Onaind in Gazt MusIx 145. Ibiñ Virgil 99. NEtx LBB 372. Hanbat: Tt Arima 86. Ch I 25, 8. Mih 17.
Jaur 156. Gy 65. Kainbat: CatR 17. Mdg 138.
(Pospuesto al sust.). Perill hanbaten artean. EZ Man II 136.
(Con oraciones consecutivas). "Ainbat gauzatan sartuta nabill eze azkenian danak gaizki eitteittut" Elexp
Berg. Signo bisible batek hanbat bothere ahal duke, non salbamenduko gauzán gure konzienziák zertifika eta
segura ahal ditzan? Lç Ins F 1r. Oi, ainbat dakust lazeria ze / eraetan jat, fedea! Lazarraga 1196r. Ainbat
atsegin Silverok artu eben Silviak egin eutsan promeseaz, eze kasi eukan gatx guztia kendu jakan. Ib. 1142v.
Arren bada egidazu, Iauna, hanbat fabore, / etsaiak eztuen ene zauritzeko podore. EZ Man II 37. Amorio
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
496