A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
modutan eze, zeruko irakatsiyaren atxiñako siniste areek artuten daude fedeko sendotasuna. Ur BulaAl 27
(BulaG 529 alako moduan non). Eta bularra jagi jagirik ipiñi eta / ain modutan, ze bilatzen deutsa kinkin meea /
zeñek bertantxe itxiko eban erdibiturik / enkantuna izan ezpaleu biserea. AB AmaE 452s.
- HAIN NOLA. a) Así como. v. HALA NOLA. Parka dazkigu gore zorrak, kain nola guk parkatan baitigu
guri zor daikuguner. Mdg 159. Gore jeinak nai diola igar tzagun urte zarra, kain nola berrian sar gitian bere
grazia saintiuan. Ib. 147.
b) Como por ejemplo. v. HALA NOLA (b). Itz anixtan, nea, pronunziata digu sudurrez letra isari bage, kain
nola, a¸)tza (cabra), artza¸)a (pastor). Mdg 128.
- HAIN ONTSA. También. Erran ezok Ferragusi / bertan konpari dadin, / hain untsa Aigalonti / hekilan jin
dadin. Xarlem 485. Adoratü izan dadin / khiristi lür orotan, / bai eta hain untsa / zelian eta lürrian. Ib. 1189.
Ilhaginak aberasten; / arimak hañ untsa galtzen. 'Aussi bien'. Etch 308.
- HAIN SARRI. a) (En la expr. ez hain sarri... non... 'al momento de'). v. HAIN LASTER. Ez nuen hain sarri
erran / Iaunari bekhatuak [...] / non hek baitzinarozkidan / berehala barkhatu. EZ Eliç 320.
b) (Seguido de conj.). Tan pronto (...) como. v. HAIN LASTER (b). Zelhatan dagoenak, bere gaizkia hain
sarri enzun dezake, zein ongia. "Aussitôt [...] que". O Pr 429.
c) (S ap A, que cita a Ip; Gèze, VocCB (L), Dv (S)). Inmediatamente. "Aussitôt, berhala, hañ-sarri" Gèze.
Soldado batek iskerreko saihetsa igaran zerion lanza batez, eta hain sarri odol eta hur hantik elkhiten ikhusi
zerien. Bp II 51. Ah gure thenporako hotztarzüna eta laxükeria! hañ sarri hürrünt gitian lehen günian debozione
süz bethetik. Mst I 18, 6 (SP hain laster, Ch lauster). Ordian hasi zen arnegü eta zin egiten etziala gizun hura
ezagützen. Eta hainsari ollarrak khantatü zian. Ip Mt 26, 74 (Lç bertan, He, Dv, Ur, Ker, IBk bere(h)ala, TB
huna, Ol berealaxe, IBe une hartan). Berhala hasi zen Maria Birjinaren maniaren egiten eta izigarriko
ekhoizpenak hainsarri agertü ziren. Ip Hil 217. Hain sarri büillür txarra eten zen eta pegarrak jo zian bürian
Berriets. Const 35. Enganatua izan dela ikusirik, lasterka heldu da hain sarri Tartaroa, muthil gaztearen
ondotik. Barb Leg 128.
d) "Hainsarri /hainc!aRi/, peut-être (S)" Lrq. --Bena zergatik Ebanjelistek hain güti erraiten derikie Jesus-
Kristez eta haren etxeko saintiez? --Guri erakasteko, aski dioie: eta hain sarri ikhasten derikie eztügüla behar
iarraiki gaiza soberari. Bp II 37.
- HAIN SEGUR. Probablemente, seguramente. Negu luzeari / sekula, ain segur, / Bordelen txakurrik /
etzateken beldur. Bordel 19. Gizona, ahamenik galdu gabe, ez zen athertzen xehetasun emaitetik: hain segur
zeruko berriak oro bazakizkeen tiletez-tilet. Lf Murtuts 40. Donibane-Lohitzunen misione bat eman zuela.
Euskaraz? Frantsesez? Dakienak daki, bainan hain segur Euskaraz eta Frantsesez. Zerb Azk 56. Ba ote da gu
ezagutzen ez gaituen euskaldunik mugaz bi aldetan? Guti ba hain segur. Xa Odol 49. Hori emaztearen kaltetan
egin zuten, eta hain segur beren gogoaren aurka. Ib. 271.
- HAIN SEGURKI. Ciertamente. Kortesiaz hon deritzut nik zuri hain segurki; / berzerik nitan eztukezu,
abisatzen zitut nik. E 215.
- HAIN SOLO. Solamente. --Espiritu saintiua egin zena gizon? --Ez jina. --Nor bada? --Kain solo Semia.
CatR 27 (CatSal 27 bakarrik).
- HAIN ZE. De tal manera que. Amabost egunen barruan iñok baiño ezaun geiago egin ebazan, adiskiderik
bat bere ez. Ain ze [...] erromeri-egunean [...] neskatilleak [...] lotsa andi-barik esan eutsan Batxiri: "Zer dakar
beronek?". A BGuzur 114s.
- HAIN ZUZEN (V-gip ap. Etxba Eib), HAIN XUXEN (H). Precisamente, justamente. "Aiñ zuzen, zeuk diñozu
esan gura netsuna" Etxba Eib.
Tr. Documentado desde mediados del s. XIX; su frecuencia crece en el XX, en especial en la segunda mitad.
Los autores septentrionales utilizan casi exclusivamente la forma palatalizada hain xuxen, que tbn. emplean los
guipuzcoanos Otaegui, Lizardi (ain txuxen) y Lekuona (SClar 117).
Uztarko batez haidorki matrailla hauts ezozu: / haiñ xuxen ferra berriak dakhartzu ere atzetan. Gy 38. Ain
xuxen etzegoen basoa urruti. Otag EE 1882c, 510. Bere zitzia zaio / lurrerat erortzen. / Axeria hain xuxen /
altxatzeko han zen. Zby RIEV 1908, 759. Hain zuzen, bi hitzez errateko naturala eta surnaturala eta oraino
laburkiago hitz batez: apeza. HU Aurp 116. Hain xuxen, bertze anitz bezala, orduan hil zen, sukarra bildurik,
Kaskoin pilotari famatu hura. Ib. 162. Ain zuzen, beren aterpetik urten da, orduantxe eioan Anjel be kale batetik
besterako malletan gora. Ag Kr 102. Aiñ zuzen orduantxe zegoan Pedro Anton zarra belarra ebakitzen muno
baten egian. Ag G 112. Haritz-xilotik gal zitekela ere behi bat, nork erranen zuen sekulan? Eta hain xuxen,
Katzo, gure behirik ederrena! Barb Sup 76. Hain xuxen ardu harek zian ezari kapitanaren papua epel epela.
Const 33. Orregatik, ain zuzen, errege yuduek gorroto artu zioten. Or Mi 134. Hobe ginuken, gaua ereman
baginu Zarauzen berean. Hain xuxen, bada hotel bat hauta, legartzari dagona. JE Ber 79. Hain xuxen
presondegian baziren erregearen tropetako bi aintzindari. Zerb IxtS 26. Ta, zer da, ain zuzen, nere adimentuak
arroki eskatzen duena? Txill Let 135. Beartu egin bear dituzu, ta ain zuzen zigorraz. Zait Plat 140. Etxera sartu
diranak, ez dira ain zuzen eskekoak, billa datozanak baiño. Erkiag BatB 141. Zure kontsulgoan ain zuzen, Poliu,
deduzko mende onek asiera duke. Ibiñ Virgil 42. Emen diagu puska baterako [...]. Oraintxe ain zuzen, Gabonjaiak
ondatzeko. NEtx LBB 72. Bainan horra nun hain xuxen heldu zaion Nafarratik berak asmatzen etzuen
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
491