A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
baño fiñamendua, / hain handi da arimaren galtzeko espantua. Ib. 111. Irakurri ditut Gabon kantak, eta
azkenean paratu diotet imprimantur, ain daude ederrak. Lar, carta a Gandara 162. Aren asmo onak eta bihotzeko
tristantzak iraundu zuten zenbait horduz, baña ez egun oso bat ere; ain andia zen aragiaren atsegintz loietarako
arturik zedukan makurza. Mb IArg II 331. Egin zuen penitentziarik dorpheena [...] hagorandua izaterainokoan
bere gorphutzean: hain ziren minak haren hasgorapenak. Lg I 308. Nola aztuaz zijoazen, orregatik Jainkoak
iskribitu zituan arrizko oletan. Ain andia zan horduko gizonen gaiztakeria! Ub 27. Ene gustu handia / han dut
ezarria, / hain da eztia. Monho 84. Badirudi zenbeit aldiz Meditazionea gure eginbideen artean azkena dela,
hain errexki uzten dugu. Jaur 109s. Izarrak dirudite [begiak] / ain ditu argiyak. Bil 59. [Sarea] trenkatu hurrana
altxatzen, hain da arrainez bethea. Laph 216. Aingeruak han egoki / Zuri beha herronkan; / hain baitzagoen
goxoki / haurra zure besotan. Zby RIEV 1908, 410. Sarri ta askotan / daukat gogotan / kendu baleuste bizia, /
ain daukat bizi larria! Azc PB 198. Erritar danak gura eutxien: añ zan bera zintzoa. Ag Kr 88. Mundu guzia
Lurdesen zela zirudien, ain luzea zen prozesioa. Goñi 113. Esan leittekean danak ondatu bear ebela, ain
arrigarrizkoak zirean itxasoaren olatuak. Echta Jos 90s. Artzez, artuko luke ingurdua're, ain da ona. Iraola 95.
Nere buruaren jabe enaizela uste det, ain dadukat zorabiatua. A Ardi 28. Lurreko gauzakin ikustekorik
gabekoak diralako zerukoak, ain aundia da batzuen eta besteen tartea. Inza Azalp 113. Iduri zuen Migelek
esposeko athorra soinean zuela; xerraño hek hain ziren ongi emanak! Barb Sup 39. Teilatu hegietan, hormaren
nigarrak / ezin urthuz dagozi, hain dire gogorrak... Ox 146. Poxpolo-kajan para liteke, / ain dago parragarriya!
Tx B II 35. Eguzkijak jo-jo egitten eban, ain eguan galda. Otx 159. Ele-eder deritzat, ain da bertsolari. Or Eus
35. Doi bat airatu gabe egun bat ez nauke, / hain dut airaldi hoitan gogoa dohatsu. Iratz 23. Ez du iduri deus-ere
baden soka horren puntan, hain da arin eta aise erabiltzen... Lf Murtuts 23. Ikusi zuanean ez zion itxura onik
eman. Ain galdua zegon egun pixka aietako berotasunekin. JAIraz Bizia 116. Eta orotan bere burua maitarazten,
hain zen maitagarri eta atsegina. Zerb Azk 80. Ia ezekian non egoanik be: ain andia zan bere buruko miña!
Bilbao IpuiB 242. Zenbaitek gordiña / jango luke pozikan, / ain da klase piña. Uzt Sas 309. Honen akatsak
aipatu bearrik ez dago: hain daude axalean. MIH 359.
v. tbn. TAg Uzt 31. Osk Kurl 40. Ibiñ Virgil 111. NEtx LBB 92. (Seguido inmediatamente de forma verbal):
Balad 220. Gy 25. Jnn SBi 3. HU Aurp 140. Echta Jos 249. Ill Testim 13. Kk Ab I 30. TAg Uzt 131. Gand Elorri
104. And AUzta 123. Vill Jaink 129. Ibiñ Virgil 101. Alzola Atalak 131.
(Con la oración consecutiva pospuesta). "Ain ona zan, guztiek maite euen (V-gip)" Gte Erd 207. Mendiko
txarkotxoa / aiñ da murmularia, / gabetan ak dirudi / jende pillo andia. AB AmaE 383s. Ain nago nastua, eztakit
zer egiten detan. Iraola 88. Ain da gozoa aiek kantatzekoan duan abotsa, txoraturik uzten du. Berron Kijote 83.
(Seguido de ere, con valor intensivo). Eskerrak bere buruaren jabe zala. Ain jabe ere, nai zuan aldera
jotzen zuan. Anab Poli 7. Alde txarrera jo nezakean, ain errez ere! Ib. 136. --Ez al du zure arpegi ber-bera? --
Ain ber-bera ere! NEtx LBB 118. Bat datoz horretan, hain bat ere, zenbait zaharragorekin. MIH 374. Oso eta
bizirik daude Peru eta Maisu Juan eta inguruko guztiak. Hain bizirik ere! Ib. 168.
2. (A, que cita a Ax). Tanto (con verbos conjugados). Beriareki ekhustiaz hain hain noha penatu. E 138. Ain
agradatzen zaizkiola [gauza ohek] nola obratu zituenean. Ber Trat 16r. Hain izitu, eta ikharatu ziren, ezen
presenteko guztiak [...] ethorri baitzeitzan galdegitera. Ax 572 (V 366). Hagin batetako minak, hain penatzen
eta asaldatzen zaitu, non gau guztian lorik egin gabe edukitzen baitzaitu. Ib. 590 (V 379). Zeren usatuari
trabailluak ere etzaitza hain trabaillu iduritzen, eztitu hain sentitzen. Ib. 90 (V 61). Latina hain ganbiatu da, non
ez ez baitu parte osorikan. ES 96. Beste utsegiñak aiñ etzuten illundu San Agustiñen argia, non geiago edertu
zuten. Lar SAgust 7. Santuaren izen ona ain zan zabaldu ordukoz. Bv AsL 150. Hain da heien loria / bertzen
malura! Zby RIEV 1909, 106. Piarresek fedea / hain zuen hedatu, / nun Enperadorea / baitzen asaldatu. Zby
RIEV 1908, 413. Bere senera etorri-orduan / ain gelditu zan ilen moduan. Azc PB 160. Hain ziren zure begiak /
haurretik geroz eztitu. Iratz 167.
Haren tokian emazu / harri bat nahi baduzu; / haiñ baliaturen zaitzu. "Elle vous vaudra tout autant". Gy 88.
3. (V ap. A). (Adj. anafórico). Tal. "Ain menditan, en tal montaña" A. v. haina. Goxereanik artu
Yaungoikoaren oñetan, egun atan ain bekatutan edo bestean yausi ez eiteko gogo zindoak. Añ EL 2 83. Ni
kondenaturik nago. Ain kaletan (izentaurik) dago nire gorputza demonioak zaurituta. Ur MarIl 47. Leku jakin
batean: Montseny Bar dalakoan, ain kaletan. Erkiag BatB 178.
- HAINEN. "Haiñen, hañen (S), tant, si. Haiñen... nun, tant... que. Haiñen düzü auher nun..., il est si paresseux
que" Lh.
- HAIN ETA. De tal modo que, de modo que. Ikus [...] nola dituten gutxiesten Zugandik betiko osasunerako
arturiko betiko legeak. Ain eta, mintza-legearen aurka ominem asierako hatsa gabe eman ezkero, atsekaitzago
litzaieke gizoneri, Zure legeen buruzki gizona gizon dalako gorrotaturik baiño. "Ut". Or Aitork 33. Nork ezarri
mugak aien goxotasunari? ain eta, adiñ artako ugiñak ezkon-ogeraiño gaintzen baitziran, aiekin pakerik ez
banuan. Ib. 38. Adiskideengan ori dugu maite, ain eta, bir-maitatu gaituna maite ez badugu [...], barrena
obenduru baitzaigu. Ib. 86.
- HAIN ETA HONEN. a) Tan. Arpegi ura añ trukatua, ta añ ta onen itsusi nazkagarria agertu zan, non
Enperatrizarena zala, esatera iñor ere atrebitu etzan. Cb Eg II 194s. Añ ta onen poz andia artu zuen, non bere
lekuan biotza ezin kabitu zitzaion. Cb Eg III 234.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
489