14.05.2013 Views

A-Amazur - Euskaltzaindia

A-Amazur - Euskaltzaindia

A-Amazur - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur<br />

aillara y zumitza. Se distinguen en que aillara es 'fleje labrado sólo por un lado', zumitza es 'fleje labrado por los<br />

dos lados'" A. v. EREINOTZ-AILARA. Eta oez ostean, zenbat pipol, arraun, allere, barrika ta tonel landuak<br />

eta landubagekoak igorritzen dira Erbeste urrunekoetara ontziak betean? Izt C 129. Burdinazko zatai ta aillarak<br />

sutan sartu ta txingura-ganera porrikaz ekarri ta taunk eta taunk, taunk eta taunk ekin eutsan San Martinek<br />

lanari... A EY II 312. Bi ailara kurtzetara lurrean irarrita. A EY IV 60. Ta urre utsez estal ezazu barne ta<br />

azaletik, eta gañetik inguru guzian urrezko allara bat ezarriozu. 'Coronam auream per circuitum'. Ol Ex 25, 11<br />

(Ker urrezko egal bat).<br />

(Como segundo miembro de comp.). Aren burutik erori lore-aillarak lur gainean zeuden. Ibiñ Virgil 48.<br />

2 ailara. "Aillara [...] (V, G), silvestre" A.<br />

ailaragin. "Aillaragin (V, G), flejero, el que se dedica a cortar flejes" A. v. 1 ailara.<br />

ailaragintza. "Aillaragintza, el oficio de flejero" A.<br />

ailardina. v. ailargina.<br />

ailargina, ailardina. "Aillardina-la (jostatu) (Sal), (jugar) a la aillardina. Aillardina, mozkordina, kontan dela<br />

kontan (Sal), dice un niño tocando alternativamente a cada palabra los dos puños cerrados de otro niño que<br />

oculta en alguno de ellos un objeto" A. "Ailarginala (BN). Ailargiña? Mexkondina? Kontan dela, kontan.<br />

¿Tienes? ¿Qué tienes, coqueta? Que está en esta mano, ésta. [...] En Ochagabia, valle de Salazar, llaman<br />

ailardinala (jugar) a la ailardina" A EY IV 274.<br />

ailarna. "Aillarna (Sal), costura" A.<br />

ailaska. "Aillaska (B), ruido, bulla" A.<br />

ailatsu. De cola grande. Artu dezagun, diote, lumati ederra, / Gangor gorri, allatsu, buru arroa, / aragiz<br />

lodi, mamintsu, mardoa. Mg in VMg 95 (ref. a un gallo; v. tbn. Zav Fab RIEV 1907, 532).<br />

aildailu. "Tembleque, adorno de la cabeza, aildallua" Lar.<br />

aile. v. 3 aila.<br />

ailear. "La capa exterior del montón de arena y de grava depositada por el agua en la orilla del río" Asp Leiz2.<br />

ailegaera, allaera (AN-larr ap. Asp). "Allaera, llegada en carreras, competiciones deportivas" Asp ANaf.<br />

ailegatu (V, G, AN, B; Lar (all-), Aq (G, AN)), ellegatu (AN), alleatu (V-gip, G-bet), allagatu, allatu. Ref.:<br />

Bon-Ond 158; Ond Bac (ailatu); Iz Als (uzterriya), ArOñ (alleaitten); Holmer ApuntV; EAEL 269; Elexp Berg<br />

(aillegau).<br />

Llegar. "Más es el ruido que las nueces, urrungo eltzeak urrez, allegatu ta lurrez (G, AN)" Aq pág. 63. AxN<br />

explica heldu (118, 527 etc.) por allegatu. v. heldu, iritsi.<br />

Tr. Exclusivo de la tradición meridional, más empleado por autores guipuzcoanos y alto-navarros que por los<br />

vizcaínos. Desde mediados del s. XIX se documenta casi exclusivamente en bersolaris y autores de estilo<br />

popular. La forma general en textos vizcaínos y guipuzcoanos es allegatu. Hay alleatu en Soroa, Anduaga (tbn.<br />

allegau) y Villasante, allatu en Arrantz (155) y allaatu en Anabitarte. Hay tbn. allegatu en Echenique, CatB y<br />

CatUlz (en éste junto a allagatu), ellegatu en un texto de Langarika y en Lizarraga de Elcano, y allagatu en el<br />

catecismo de Uterga. En DFrec hay 32 ejs. de ailegatu y uno de aillatu.<br />

Rezelotan, allegatuko ote zan edo ez ote zan. OA 151. Ni zugana allegatu, ta burnia sutegian baño irazakiago<br />

irtengo naz. Cb Eg II 39. Palestinara txit ondo allegatu zan. Cb Eg III 325. Santutxoa zijoan lekura allegatu<br />

ziran, ta emen marabilla bi ikusi ziran. Cb Just 105. Nola oriñek deseatzen duen ureren iturrire ellegatzea<br />

(Langarika, s. XVIII). ETZ 157. Nai-zúte bada ártu onzirá: eta berealá ónzia ellegatu-zé lurrerá, zeintará<br />

zoézin. LE Io 6, 21. Ene denbóra eztá oráño ellegátu. Ib. 7, 6. Allega zaiteze Altarera astiro, ta moduz, zeuroen<br />

Jangoikoa errezibietara. Añ LoraS 60. Onetarako baraurik, ta bekatu larri edo mortal gabe allegatu bear<br />

degula; eta onela allegatzen gerala geitutzen digula grazia. AA III 589. Nola allegatu bear du kristabak<br />

komekatzera? CatB 72. Zenbat gauza dago kristaba obligaturik yakitera adimentura allegatzen denean? Ib. 22<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

482

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!