A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
hailabe (BN-arb ap. A), hallaber (BN-arb ap. A). "Aguardiente" A.
ailada. v. 1 ailara.
ailadin (all- Aq 476), aladin(a) (G ap. A Aq 476 (G)), aledin (G ap. A). 1. "Tanto como, alladin, alledin,
aladiña (G). ¿Tienes ahí hasta dos pesos? Alladin, alledin, aladiña, beste ainbeste badet, ya tengo tanto como
eso, otro tanto" Aq 476. "Tanto como eso" A. "Aledin (G), tanto como" Ib. La pronunciación normal parece
haber sido /al'a-/, tanto en ailadin como en ailagina, q.v.
2. (-ill- G ap. A), ailedin (-ill- G ap. A). "Todo lo posible" A. v. ailagina, AHAL ADINA.
ailagabe, allabage (Dgs-Lar). "Inconexo, allabagia" Dgs-Lar 7.
ailagina (V-m ap. A (aillagiña)), alagina. 1. Tanto. "Allagiña, en tanto grado" Ur MarIl (voc. del final). v.
hainbat, hainbeste.
Tr. Documentado en la literatura vizcaína desde finales del s. XVIII a mediados del s. XIX.
Ekusi ezinak eta gorrotuak ailagiña itxutu ez balitu. msOñ 8v. Zek bada allagina engainau, ta itsutu ditu
zeubeen umiak? fB Ic I app. 14. Ara emen nire erraijetako frutu, allagiña dontsutu dozuna. JJMg BasEsc (ed.
1845), 23. Zek allagiña lotu lei gizona lurreko argaltasunetara? Ib. 265. Eta, allagiña mingoztu bere bijotz
guztiz maitegarrija? Ur MarIl 53. Ez ebala berak gura izan allagiña lotu, emon eutsazan erakutsijagaz. Ib. 101.
2. alagina (H (V)). Tanto como. "Autant que" H. v. adina, adinbat, bezainbat, hainbeste (5). Meza batek
balio dau Yesu-kristoren pasiñoak alagiña. Añ EL 2 94 (EL 1 84 Jesu Kristoren eriotzeak dun beste). Esker onak
emoiozuz Yaungoikoari, zuk ainbeste bekatu egin ezketiño beste askori alagiña gogortasun erakutsi
ezteutsulako. Añ EL 2 66.
- AILAGINAKO (allagiña- V ap. A). a) De tal magnitud. "Tan grande" A. Uste baldin badozu ez nazala
allagiñako mesedearen duin. Ur Bisit 84. "Allaginako nekea igarotzea, supporter les plus durs travaux
possibles. Allaginako itxutasuna, la plus grande cécité" H. "Aillagiñekoa (V-m), lo mayor posible" A.
b) (Seguido de oración consecutiva, con zeinda, ze...). Tan (...) que. Aillagiñako alabantzaak emon eutsazan
Israel guztijak Dabidi, zeinda Erregia sartu zan bere kontra enbidija andi baten. JJMg BasEsc 178. Eta gero
allagiñakua zan konfesetako eukan lotsia ze, ez zan azartuten ezergaitik bere konfesoriari agertuten. Ur MarIl
58.
- AILAGINA (...) ZEINDA (ZE...). Tanto (...) que. Amodijua [...] aillagina biztu oi da nosbait, zeiñda
azkortuten dau gizonik txaldaneena. JJMg BasEsc I. Aillagiña zaletu zan liburubetara, zeiñda biar arte, ta
jaijegunetan euretan billatuten eban bere atsegiñ gustija. Ib. 1. Une atan beratan artu eban emakume donga
arek itxura bildurgarri bat, allagiña ze, begitandu jakon pistija ikaragarri bat. Ur MarIl 28.
(Con part. en función de adj.). Tan (...) que. Aillagiña penitenzijaz sikatuba, eguzkijagaz baltzituba,
denporeen gogortasun, ta indriskaz azala kallu biurtuta, zeinda geijago zirudijan amesetako begitazinoe, edo
beste munduko gauza bat, kriatura bizija baño. JJMg BasEsc 238s. Aurkitu ebanian luurrian etzunda gizon bat
burutik biatzera lepraz josita, aillagiña zauri ta llagaz ustelduba, zeinda jausten jakozan aragijaren zatijak. Ib.
282.
Etim. Puede muy bien proceder, como ailadin, de al (