A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
aiherkunde gabekoa zela ere ikusten dugu. Mde Pr 175. Badira mementoak, Jana-Mari, eginbideari behatu
behar baita, aiherkundeak beregisa utziz. Larz Senper 124. Aiherkunde bat hartua baitut / emazte hoien gainian.
Mattin 89.
v. tbn. Elsb Fram 58. Ardoy SFran 289.
(Como segundo miembro de comp.). Arrotz horren gogoan beharrez barnatu / edo zure burua nahiz
enganatu, / herri aiherkundea duzu zu ganatu. Xa Odol 242.
2. (G ap. A; SP). Deseo, inclinación. "Envie de faire quelque chose" SP. "Inclinación" A. Berzen gauzetarat,
ez utz aiherkundea. Harb 9. Emaztetarik begiratu nahi duenak, begiratu behar du halaber emaztei behatzetik,
behintzat bai, aiherkunde gaixtoz, eta handik kilikatzen dela sentitzen duelarik beha egoitetik. Ax 393 (V 256).
Inclinación, acción de inclinar. Gaur egunean ere kiñakada deritzaioten irudiaren makurtze edo
aierkundea, antxe naza-muturrean egin oi da. Eguzk RIEV 1927, 430n.
3. Suposición, sospecha. "Aiherkünte hütsak dira, ez besterik (S)" Gte Erd 276 (junto a ustekeria, sospetxa,
susmo, etc., de otras zonas).
4. (Adj.). "Aiherkundea , herrosa" SP.
- AIHERKUNDEZKO. "Qui est de vindication, de haine. Ez da horren ahoan aiherkundezko solasik baizen, il
n'y a dans sa bouche que des paroles de haine. Aiherkundezko gutizia (M. Har), désir de vengeance" Dv.
aiherkundekeria. "Acte de vindication" Dv.
aiherkundetsu (Dv, H). "Vindicatif" Dv. "Haineux, rancuneux" H.
aiherkune (Izt 6r, VocCB (s.v. gorroto) Dv), aiherkun. Odio, rencor. v. aiherkunde. Bidaje onek
Saulen biotzean David-ganako aierkune bizia sortu zuen. Lard 166. Ikusirik, bada, anaiaren lengo aierkuneak
bazirauela, bere prestamenak artu zituen, anaiak erasotzen bazion ere. Ib. 41. Anaiaen aierkuneari errekin
geiago emateko, Josek bigarren ametsa ere esan zien. Ib. 48. Saltzerañoko gorrotoa eta aierkunea artu zioten.
Ib. 50. Lizinioren mende zeuden, zerbait aierkun gorroto beti izan ziyen onek eta gogor erabilli oi zituan. J.M.
Tolosa EEs 1913, 210.
aiherkuntza (L ap. Lh; Izt 6r), aiherkuntsa (S ap. Lh, que cita a Hb). "Adversión" Izt 6r. "Rencor (Arch,
Darric)" DRA. "Haine" Lh. "Méfiance" Ib.
aiherle, aiherla. Vengador. Eurein ausija / atsegin dabe urtzi aierlak! "Dioses vengadores". Laux AB 21.
aierma. v. 2 aien; armiarma.
aiherpen. Pasión. Eta aierpen edo pasio gaiztoak gugandik aienatzen. Elizdo EEs 1929, 179.
aihert. "Pasión, amor, jaiera, karia, aierta" Lar. v. aiher.
aihertasun, aihartasun. Aversión, hostilidad. Bainan utz zatzue orai gauza horiek guziak, kolera,
aihartasuna, malezia, gaizki mintzatzea, eta hitz laidorik batere ez bedi ilki zuen ahotik. TB Col 3, 8 (He
zumindura, Dv gaitzirizko, BiblE gorrotoa).
aiherti. "Ganoso, gogotia, [...] aiertia, aierduna" Lar. v. aiherdun. Alakoxe norlenka-zale gaituzu.
Alakoxe aierti ta etsikaitz. SMitx Unam 53s.
aihertiro. "Propensamente, jarkiro, griñaldiro [...] aieraz, aiertiro" Lar.
aihertopa. "Tope, riña, aiertopa" Lar.
aihertsu (O-SP SP (sin trad.), Dv (aiherzu) y A (s.v. aierkunde)). "Aihertzu norbaiti izatea, avoir désir de
nuire à quelqu'un" O-SP 226. "Aiherzu izatea (O), en vouloir à quelqu'un" Dv.
aiertu. v. agertu.
aihertu (G ap. A; SP Dv, Lar, H). 1. (Aux. intrans.; con alativo). Inclinarse a. "Prendre envie de faire
quelque chose" SP, que cita el ej. de Axular. "Inclinarse de propensión, [...] aiertu" Lar. "Inclinarse, aihertu" Lar
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
475