A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Ort Voc.
- AIHEN-ADAR. "(BN, S), sarment de vigne" Lh.
- AIHEN HANDI. "Aixen aundi (Calystegia sepium), corregüela mayor. Lore zuri kanpai itxurakoa du landare
igokari honek" Elexp Berg.
- AIHEN-BEGI. "(S), bourgeon de vigne" Lh.
- AIHEN-BELAR. "Aien-bedar (V), enredadera, cierta yerba trepadora" A. Aien-belar zar biurriak
zintzilikariz gerrikatzen zituten. Or Mi 118. Maitasuna, agian, badabil zoraturik, begiak begietan, orma bateko
aienbelarren artean. Amez Plat 39. Aien-belar edo irusarbik emateituun pipita gorriikin, aidemiñe daon tokiin
igurtziz, miñe kentzen da (G-goi). Arin AEF 1980, 63.
- AIHEN-BROKA. "(S-saug), jeune bourgeon" Lh.
- AIHENDUN. Provisto de tallo, de pámpano. Ametsetan ari nintzala, ara! maatsondo bat nere aurrean, iru
aiendun. Ol Gen 40, 9.
- AIHEN EGIN. Ramificarse (?). Eta nahi nuke bere zori gaitzean aihen egin ezlezaten progotxurik eztuketen
denboran. ES 152.
- AIHEN EZKER (V-ger-m; aien-iskar V-ple), EZKER AIHEN (G-to, L, BN, S; exker H (L, BN)). Ref.: Alth
Bot 6; A (ezker-aien); A Apend (aien-iskar); Arzdi PlantR 451. "Chèvrefeuille" H. "Vigarza, hierba de los
pordioseros, que crece en los zarzales y jaros" A. "En Iziar y Lekeitio llaman aixen ezker a 'clematis'" Arzdi
PlantR 451. "Chèvrefeuille, esker aihena. Zeren iskeretik üngüratzen edo zeihartzen beitü sürkhaitz bizia" Alth
Bot 6. v. AIHEN ZURI. Buruko mina kentzeko [...] aien-ezkeren ura ona izaten da. A EY IV 234.
- AIHENEZKO. "Qui est fait ou composé de sarments" Dv.
- AIHEN-GURUTZE. "Aihen-khürütxe (S-saug), échalas en croix" Lh.
- AIHEN-JUS. Zumo de uva. Ezin egon gisa xutik, / Aihen-yusak hartararik, / Boteillan zentzua utzirik. Gy
103.
- AIHEN-KHOLTE. "(S), échalas de vigne" Lh.
- AIHEN-LAIA. "(S-saug), jeune pousse de vigne" Lh.
- AIHEN-LILI. "(S), fleur de vigne" Lh.
- AIHEN-HOSTO. "Aihen-osto (S), feuille de vigne" Lh.
- AIHENPEAN. Bajo la vid. Estutasun onetan / zanean ikusi, / aien-pean jarri zan / txakurren igesi. It Fab
152.
- AIHEN TXIKI. "Aixen txiki (Convulvulus arvensis), corregüela menor" Elexp Berg.
- AIHEN ZURI (V-ger-oroz; Lcq 45), XURI (L, BN, S; H (L)), TXURI (G; Aq 418). Ref.: Lcq 45 (ayen-zuriya);
Alth Bot 7; A; Satr VocP (aien xuria). Clemátide, hierba de las llagas o de los pordioseros. "Aiena, sarmiento o
vara larga de una mata parecida a vid (y llamada por esto aien txuria) que sirve para firmar y asegurar las estacas
del vallado" Aq 418. "Clematite des haies" Alth Bot 7. "Pámpano que crece a modo de espiral y tiene una flor
blanca; es la madreselva o hierba de las llagas" A. v. supra (6) y AIHEN EZKER. Berehala bilhur bat eginik
aihen xuri batekin, estekatzen dauzkidate bi besoak bizkar gibelean. Prop 1885, 183.
2 aihen. "Aiena, silbo de colores" Elizdo EEs 1926, 34 (en una lista de peces). "Aiena (L; Lf), coquette bleue"
Lh.
aienagarri. Ahuyentador. Baso ixilletako latsaren eresi: / zakit atsekabeentzat aienagarri. EG 1954 (3-4),
53.
aienagotu. Ahuyentar más. Geroago orandik, Platon aundiagotzen, gizonagotzen zioan ginoan, bazterrak
ezagunagotzen zioan, aundikeriak eta ameskeriak ere aienagotzen. Zait Plat 10.
aienaka. v. aieneka.
aienarazi, haienerazi. Hacer desaparecer. Agindu zehatzak eman nizkien etxetik ez mugitzeko. Banekien
aginduok aski zituztela den-denak berehala haienerazteko nik aztala inguratu orduko. Mde Pr 108.
aienatu (G, AN; Aq 1314, vEys, Dv, H (V, G)), ainatu (AN-larr), aiendu. Ref.: A; Asp Leiz 320. 1. (Aux.
trans.). Ahuyentar, hacer desaparecer, despachar. "Chasser, disparaître" Dv (que cita a Lard). "1.º desaparecer,
ahuyentar, disiparse, desterra; 2.º despachar, despedir" A. AxN explica barraiatzen (443) por aienatzen.
Tr. Documentado en textos guipuzcoanos desde Larramendi; lo emplean también Enbeita y Eguzkitza. En
DFrec hay 3 ejs.
Baderitzat, gezurtatzen dituzula Erdaldunen ta Euskaldunen usteketa txarrak, ta desegiten, ta aienatzen
guzien lausoak ta llilluramenduak. Lar in Mb JBDev (ed. 1900), 13. Beraa nazazu, ken auziak, laszibia aienatu.
Lar STomas 2. Aienatu zuen [deabrua] bere aldetik kongregante onak. Mb IArg I 328. Beren bazterretatik ere
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
468