A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
dizute. KIkG 28. Arek mundutik juan zian. Arrantz 144. Beste aur asko bere inguruan bilduta aiei berak ikasia
erakusten aritzen zan. Inza Azalp 20. Ezaguturik Pernandok aien asmo txarrak beraren onerakoak etziradela
[...]. Muj PAm 26. Harek behar deitzo leterak irakurri eta haien arrapostiak egin. Const 43 (29 hurak, caso
absoluto). Aien maitasun onek txoratu niñuan ta aiekin bizitzea erabaki nuan. Jaukol Biozk 96. Zubira yuan zan
ezorduan, areetaiko salatari bat lagun ebala. Kk Ab II 175 (82 aek, 36 areik, Ab I 30 arek). Etxera juan da
amari oska / aikiñ etorri dedilla. Tx B II 90. Iru gizon pikaro / gu saltzen zebiltzan, / aiekgatikan gaude / oraiñ
gauden gixan. Tx B III 63. Ontzi aietako bat Simonena zan. Ir YKBiz 87. Toma aiekin zan. Ib. 533. Ez ote naiz ek
bezain Andre Denaren seme? FIr 164. Eken eskuetan Jainkoak daki nolako eriotza luken. Ib. 146. Gure bake
gozoa hek dute nahasi. Etcham 167 (119 hek, caso absoluto, 71 heiek, erg. y 228 absoluto). Soldaduak ba zoazin
êk (aiek) iltzeko asmoz. Or Eus 54. Urguill, Igeldo, / ugartea aien erdian. Ib. 385. Aiek azpitik, oiek gaiñetik. Ib.
209. Bai al da ariek usaindu ta usmatuko ez lukeenik ezer? TAg Uzt 67 (aiek 92). Hirur dizipulu hartu zituen,
heiekin baztertu eta Olibetako baratzean sartu. Zerb IxtS 88. Berriketa gutxi ta aak (berak) onak (G-goi). "Pocas
habladurías y ellas buenas". A EY III 297. Gizaldi fedetsuenen berri / orma aik jakingo zutena. SMitx Aranz 103.
Eskari sutsu aieri ateak zabaltzeko. Etxde JJ 230. Izaitetik hek bezala / Ortzi Jaunak zaint' nazala. Mde Po 33
(34 heiek erg.). Isabelak ez zuen onartuko haurrak heiekin bizitzen jarrai zezan. Mde HaurB 17. Aiei kondatuko
dizkiet nere penak oro. Txill Let 25. An ikusi bear gizon aundi aiek, malkoak begietan. Anab Poli 66. Gaztaiñaz
beteriko danboliñari eragiñaz kontetan euskuzan ipuiñ arek. Bilbao IpuiB 19 (61 areik). Ni aiekin batean jeiki
nintzan aien ondoan ibiltzeagatik. Anab Aprika 70. Zortzi soldado haien fusilekin. Arti Tobera 280. Gizarajo
aiek, ordea, etzuten olako asmo beltzik. Vill Jaink 43. Aiek ere gizonak dituzu gu bezelaxe. Lab SuEm 200. Orain
arte aien eraso guziak gaindu al izan ditut. NEtx LBB 116. Etzan giro goi aietan. Ib. 93. Ortaxetik etorriko zan
agintari aientzako itzalik-eza errietan. Lek SClar 140. Bi neskatxeri bertso berak igorri nizkaten, hek ez
baitzuten elgar ezagutzen. Mattin 16 (109 heiek, absoluto). Ardura mintzo zitzauzkun heietaz, eta heiek eman
pertsu famatu guziak bazazkien. Xa Odol 33. Ango pagadi eder aiek ikusi egin bear dira. Uzt Sas 351. Bi
aundiki zaldizko zetozen aiekin batera. Berron Kijote 141. An datozen aiek. Ib. 149. Eta haiek hitz batean esaten
badute, guri, euskaldunoi, zer? MIH 349. Autore zahar haiek norknahi bezain ongi ezagutzen zituen Axularrek.
Ib. 164s.
v. tbn. (Para las variantes vizcaínas). Aek: Cap 18. VJ 9. BBizk 36. Cb CatV 62. Añ EL 1 165. CatBus 50. KIkV
23. Eguzk GizAuz 10. Erkiag Arran 77. Areek: Astar II 25. Ur MarIl 44. Areik: Ag Kr 141. Or Tormes 21. Enb
98. Otx 24. Akes Ipiñ 11.
(Para los autores que distinguen entre hek absoluto y heiek ergativo). Hek: JesBih 450. HU Aurp 81. Arb Igand
35. CatJauf 34. StPierre 32. Ox 78. Lf Murtuts 22. Mde Po 33. Heiek: JesBih 398. HU Zez 70 (199 tbn. heiek,
absoluto). Arb Igand 31. CatJauf 28. StPierre 14. Ox 130. Lf Murtuts 51. Mde Po 34.
(Antepuesto al sustantivo). "Áik sókaak" Iz ArOñ (s.v. au). Eztauka jakituria makala, areik gauza guztiak
buruan gordeteko. Ag Kr 48. Juana Mari-be jatzi zan bera, arrituta bildurrez, arek arpegi baltzak ikusi
ebazanean. Echta Jos 15. Arek gizonak aserre zirean euren emakuma lagunen kaltez. Ib. 17. Areik itzak
bestetara ezin ulertu eikezan-da. Otx 145. Ezteritxazu ondo ala, arei piztijai guzurra iruntsi erazoteko egin
dodanari? Ib. 135. Esaten ei-eben arek gizon santuek. Alzola Atalak 36. Ez ei ziran bildurtiak arek olagizonak.
Ib. 59.
Areek beste an dakutsuzanak dira Sodoma ta Gomorrakuak. Ur MarIl 44.
(Introduciendo oraciones exclamativas o ponderativas). "Aiek jurementúek erran zituen! ¡qué blasfemias dijo!"
Iz Ulz. Arek zirean egunak! A BGuzur 123. Areik egin ebezan negarrak! Kk Ab II 36. Zintzarri-soñu, gurdiirrintzi,
/ aiek ango komeriyak! Tx B I 249. Areik zirean mutillaren esturak! Otx 166. Eta aiek errestuak! Alz
Ram 89. Aiek gizon eroak! Ir YKBiz 224. Aiek izan ziran orduan mutillaren aieneka ta istilluak! TAg Uzt 103.
Aiek biotz jaikiak! NEtx Nola 32. Ura itxura! Aiek gonak! Anab Poli 28. Aiek kaleak! Gorago ta estuagoak eta
illunagoak. Anab Aprika 18. Arein barreak, arnasestua zerbait baretu ebenean! Erkiag Arran 56. Aik bai ziran
bodak! And AUzta 70. Hek ziran elementuak! Osk Kurl 200. Arek ziran zarrapaztadak eta arek ziran
larritasunak! SM Zirik 86. Aiek ametsak! NEtx LBB 16. Aiek urteak, Pako! Ib. 62. Haiek dira lurraldeak! MEIG
I 59.
(Con reduplicación). Arek itzoazan gizonak, arek! A BeinB 44. Areik zirean mutillak, areik! Bilbao IpuiB
159.
Egun itzalak aiek! Ag G 255. Zorioneko mendeak aiek. Berron Kijote 124.
(Seguido de berak, con carácter intensivo). Hek berek eztutela bere baithan berthuterik. Mat 104. Gutizia
hek berak dira penagarririk asko. Ax 49 (V 32). Abisu hek berak on baitira oraino purgazione perfetago
batentzat. SP Phil 79. Hek berek eztiela bere baithan berthuterik ez indarrik. Bp I 84. Egun konfesatzen ditutzu
egiñ ditutzun bekhatuak eta bihar egiten ditutzu berriz konfesatu ditutzun hek berak. Ch I 22, 6. Trufa hek berak
ordean probetxu handitakoak dire. Mih 129. Malhüros errendatü ditü hek berak eta heen gatik jeusten diren
güziak. CatLan 33. Eztakizu amar aginte aek berak gorde bear ditugula guk ere? AA II 7. Gizon guzien amorez,
gizon gaizto aien beren amorez hill zan. Arr GB 83. Oraindik bizirik nago: ni hill bear ninduten gizon on aiek
berak bizia gorde zidaten. Ib. 103. Asaldatu aiek berak beren iltzea aurreratu zuten. Lard 92. Bere jende hek
berak ere etzituen maite behar zen baino gehiago. Jnn SBi 77. Apal eta higuingarri zitzauzkigun heien beren
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
465