A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
aspiración inicial es empleado por la mayor parte de los suletinos (aunque en Tartas y en Eguiateguy aparece ai-,
en el segundo junto a hai-); también por Etchamendy, Lafitte (aiduru en Murtuts), Xalbador (v. infra
AIDURUAN; junto a aiduru) y Aresti. Hay dos veces aidura, seguramente errata, en Tartas (Onsa 63 y 72), por
nueve ejs. de aiduru. Hay haidu en Mirande.
Bide handian beha, aiduru eta goaita zagoen. Tt Onsa 63. Bizitze eternalaren desiratziaz, eta harat juaitera
iseiatzen direner, zuñen huntarzün handiak daudian haidürü. Mst III 49, tít. Banitate bat da laster beno
lasterrago igaraiten den gaizaren maite ükheitia, eta bethi irañen dian alagrantzia haidürü daukünaren lekhiala
lasterrekaz ez juaitia. Mst I 1, 4. Han zonbait egün egonik ziradialarik gaizak trüküz hazkürrützaz emaiten,
zaudian zer gerthüren zen hantik aidürü. Egiat 159. Gure espatak bilainzirik / haidürü gaude hebe. Xarlem 781.
Merkhatüti jiten ziradin, ez phensatzen zielarik / Burreba haidürü ziela, etxe khantian gorderik. Etch 624.
Popülia haidürü zegoan kanpoan antsia handitan. Ip Hil 93. Khasu emak, muse Sarri / ihizlari zorrotz hura /
haiduru duk, oi, gaizki Petiriñalat bahoa. Balad 132. Zonbait minuta iragaiten zaizkigu, aiduru. JE Ber 27.
Zenbat amaso dauden aiduru.... Iratz 178. Horra bada nola, ez nahiz beren fortuna zubi hortan erain beharrik
gabe, hain prestu zauden tokiaren gainean aiduru. Lf Murtuts 22. Haiduru bezala egon zen hari buruz
inguraturik. Mde HaurB 72. Hura bezala haiduru ziren guraso eta neskameen saldotik bazter. Ib. 59s. Haren
osagarriaz arrenküra zen bati egin zian arrapostü hau: haidürü. Herr 20-6-1968 (ap. DRA). Bakotxa haiduru
dagolarik mintzatzeko aldia etorri arte. Lf in Casve SGrazi 12.
(Con sintagma en dat.). Auko zori gaitzari ekuru, eta onari aiduru. "Souffre en patience la mauvaise
fortune, et demeure en attente de la bonne". O Pr 54.
(Precedido de gen.). "Amaren haidürü niz (S)" Gte Erd 171. Zaude zu lekhu orotan haren aiduru. Tt Onsa
176. --Hil ondoan norat ioan zen Iesüsen arima? --Linboetara; anhartio hil zirenen arima honen hantik
idokitera, zoin lürpe hartan haren aidürü baitzaudian. Bp I 34s. Zaudien haren aiduru. CatOlo (ap. H).
Herioaren aidürü, üngürü zonbait thonbari eginik abiatü zen oihaniala. Egiat 161. Printzesa Amboise-ko
palazioan zagoan ezteien adinaren haidürü. Ib. 272. Khiristiak hantik hürrün / nik dütüt edükiren / eta zure
ordren haidürü / bethi han egonen. Xarlem 337. Ondotik ez duzu zeren abiatu; / Ez egon haren aiduru. Gy 31.
Jesu-Kristok agindu zioten Apostolueri bere Izpiritu Saindu kontsolatzailea, erraiten ziotelarik zagozila
othoitzean haren aiduru. Lap 316 (V 143). Han bizi izan zen Elia Profeta handia, [...] eta beste hanitz gizon
Jinkotiar, othoitzetan, penitentzian, Salbazale hitzemanaren haidürü. Ip Hil 144. Maria eta Josef bizi ziren
Nazarethen, gogoa Jinkoarekin, Salbazaliaren sor-mügaren haidürü. Ib. 89.
(s. XX). Jesu-Kristok hitzeman Izpiritu Sainduaren aiduru. CatJauf 63. Lanaren aiduru. JE Bur 209.
Eskoletan haur ttipiak nigar marrumaz zaudek, su ondorat hurbiltzeko beren aldiaren aiduru. Ib. 121. Badakigu
norbeit [...] eta eguerdi aintzinttoan zagoena, izpiritu bihotzak erne, benedizione haren aiduru! Lander EEs
1916, 61. Etchegoyhen! haigü bazkaitara, hire haidürü gütük. Const 39. Zeren aiduru othe dagozi? JE Ber 86.
Goiz guzi artan / egonik aren aiduru. Or Eus 334. Neskak urrun ez daude mutillen aiduru. Ib. 16. Murtutsen
aiduru zaudelarik. Lf Murtuts 21. Gizona haren erasiaren haiduru zen, itxaropen oro galdurik sekula bere
nahira erakarri ahal izanen zuela orain. Mde HaurB 39. Lagun dut et'entzun nai / bai oren hunen egon niz
haidu! Mde Po 47. Eta hiltzeko tenorean iduri zuen norapait bazoala, zerbait handiren haiduru. Lf in Zait Plat
XVIII. Jente xehea haren zai eta haiduru zegoen. Arti Tobera 275. Etzauden jende on hauk / gauz horren aiduru,
/ dozena bat aski eta / ukan amahiru. Xa EzinB 104.
v. tbn. Elsb Fram 71. Haiduru: Etcham 187. Lf in Casve SGrazi 17.
(Precedido de tema nominal nudo). Arroper, zaiari, bardin mothoari / zerbait kanbiatzen oro dirade ari. /
Arropa belzenak, zaia eder haiduru, / Edertarzunaren egon dite inguru. Arch Fab 197. Bihotz-minak oro hezirik,
/ hondamen haiduru zegozen. Mde Po 89.
(Con radical verbal). Eguzkiek, inguruz inguru, / ene soin haur, berriz sor haiduru / hiretan lo, garrez jo
lezaten. Mde Po 53. Hemen Gastonek bere hitzaldia eten egin zuen, Helenak zer-edozer galdegin haiduru izan
bailitza. Mde Pr 174. Lehengusuaren ager haiduru zegoelarik. Mde HaurB 76.
(Con sintagma con suf. -t(z)eko). Oin arinak prestu dauzkat / bizitzaren bidea / finitzeko aiduru. Azurm
HitzB 49.
(Con subjuntivo). Mahaian jarri zelarik Theresak janaria ekar ziezon haiduru. Mde HaurB 68.
2. (Sust.). Espera. Aidürü hartan nork beria ideki behar diala ahalena ta Jinkoari ordaria eskentü zorthiak
eztereion berze honkirik ützi. Egiat 158.
- AIDURUAN. Esperando. Hark erran zautan: Zertan zaude hor mundutarren haiduruan? Xa Odol 328.
- AIDURUZ. Beraz, zirenzat xahu estakuruz, / hel zazkio, sober' aiduruz, / zugatik hilzen ari denari. O Po 17.
(Precedido de gen.). Sehaska huni buruz kantu eta kantu, / irri baten haiduruz astia dut galdu. "Haur
hilaren arreba eta ama" (Canc. pop., ap. DRA).
Artzen aal dezu idazti au, sagar maotu ao-kilimakor bezain aiduruz. (Interpr?). Markiegi in Ldi IL 14.
aiduruki. Cuidadosamente. Zitori-landa zuri, / aidean elurrantz tente... / ausi det aiduruki / t'otartxo zitoriz
bete. EG 1956 (1-2), 11.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
462