14.05.2013 Views

A-Amazur - Euskaltzaindia

A-Amazur - Euskaltzaindia

A-Amazur - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur<br />

"Aidá, voz empleada para animar al ganado vacuno (corriente)", y VocNav: "¡Aida bey! voz que se da al ganado<br />

bovino de tiro para que ande. Equivale a ¡arre! (Pamplona, Montaña, Zona Media)". Gero baturik burdijan /<br />

al daien guztijak / aida txuri! esanagaz / daruez idijak. DurPl 67. Bazter guztietatik entzuten zan oo ta aida, arre<br />

ta iso, jeup eta kaixo. Ag G 83. Ez ote diegu egunen batean nekazariai "aida beiak" ingelesez entzungo? A Ardi<br />

139. Itzaiak "Aida!" esaten zuen / eta gurdiyak irrintzi. Tx B I 249. Aida Gorri! Aida Motxa! / dio malko-tartean.<br />

Jaukol Biozk 15. "Aurrera, Txuri!", "Aida, Txordua!", / eltzen da Praisku mendira. Enb 174. San Isidorek<br />

sumatu eta / onela dio: "Aida, idi! / Zelatan dagon orri atera / iok ezkerreko begi". Or Eus 227. Gurdiari<br />

koketan emanez olio, / negar alaigarria eragiten dio. / "Aida!" alper ugari, iñork entzunen balio. Ib. 365. Aida<br />

txuri! Aida gorri! / itzaintzan Andra-Mari. SMitx Aranz 82. Aida ta esti zebiltzan soroetan baserrikoak.<br />

Sorarrain Lili 11. Gogo aundi gabe, "Aida"! esanda, gurdiak eman zion berako bideari. NEtx LBB 23.<br />

Izutu egin ziran idiak. Bustarria erdibitu eta aida bat esateko unea baiño denpora gitxiagoan alde egin eben<br />

andik. Alzola Atalak 42.<br />

- AIDA AIDA. "En lenguaje infantil, el ganado vacuno. Guazen amendik, aida aida dator gura [sic, por gure]<br />

ganaruntz da" Etxba Eib.<br />

- AIDA TA IXO. "A trancas y barrancas. Aida ta ixo, bagoiaz zartuaz" Etxba Eib.<br />

2 aida. 1. Momento presente. Izatea edo aidako ustea ezdai aldia, aldian zimendua baiño. "La idea de<br />

momento". A Gram 162. Lengo aldian, igaroriko ustea eta aidakoa alkartuten daiz. "En el tiempo anterior se<br />

relacionan idea pasada y presente". Ib. 163. Aidako usteak uste bakarrak daiz, eta almen bakar baten ernetan<br />

daiz: adinean. "Las ideas momentáneas o presentes son ideas simples, únicas". Ib. 163.<br />

2. Instante. Ni sartu nintzan une, aida edo liparrean geldirik egoan tinka-tinkaro bere Amari begira. Ag AL<br />

11. Bein itxas-pean, bein itxas-ganean, mendielako olatuakaz txalupeari sendo eldurik, itxaroten aida batetik<br />

bestera eriotzako ordua. Echta Jos 92.<br />

- AIDA BATEAN. Al instante, inmediatamente. Iatzi zan aida batean atarira. Ag AL 116. Riktrudisen<br />

deadarrak entzutean, igon eben bekoak aida batean. Ib. 86. Aida edo memento baten. Ezale 1897, 194a. Atzo<br />

goizaldean, enekian zer egin da aida baten [...] Anbotoko menditik Ondarroara ioan nintzan. A Txirrist 5.<br />

Zabaldu eizan aida baten erri guztian albistea. Ag Kr 85. Jarrita egoan tokitik aida batean jagi, inguruko<br />

gelatxo batean sartu ta atara zituan nunbaitetik diru-paper batzuk. Ib. 148. Aida baten joan zan Zolozabal<br />

abadeagana. Echta Jos 173. Onek ikusi ebaneko gizaseme aren arpegia, aida baten ezagutu eban. Ib. 365. Gusti<br />

au igaro zan aida batian. Kk Ab I 39. Berpertatik ariñeketan asi eta aida baten eldu zan urira. Otx 149. Nire<br />

otseñai aginddu, ta beiuaz aida baten jauregiko osagilliaren billa. Ib. 162.<br />

- AIDAN. "Pedro aidaberian, orain Pedro, aidan. Al instante, inmediatamente" (G-bet). "Aidaberian, aidan, al<br />

instante, inmediatamente" (G-bet). Guzurrezko apaltasun orrek bere aidan edo ameneko edo berealaxe<br />

ezereztuko dira. A Ezale 1898, 4a.<br />

aidaberian. v. AIDAN (s.v. 2 aida).<br />

aidago. v. ahaidego.<br />

aidaka. Gritando, animando al ganado. Lur langintzan nekazariak, idi buztartuakaz aidaka. Ag Kr 205.<br />

Baino onek ere atzera, aurrera, / biz, geigoz, dabil bidea, / eztena "aida"ka erakutsiaz. Or BM 52. Itzai sendor<br />

batek agurtu nau arestian, eta "Aida idi"ka galdu da bere abotsa, aldapan gora gurdi batekin zijoalarik. Txill<br />

Let 54.<br />

aidakada. Cf. 1 aida. Burdinaren txirrioak datoz mendiko basoetatik. Baserritarraren aidakadak be bai.<br />

Alzola Atalak 83.<br />

aidanean, aidanez. v. AGI DANEAN, AGI DANEZ (s.v. 1 agi).<br />

aidango. v. ahaidego.<br />

aidari. Illunabarra zan eta biok aidari! oiu egiñaz, zijoazen beren etxietara. (Interpr?). EEs 1925, 252.<br />

aidatu (Lar Dv y H, Añ, A). 1. "Harrear" Lar. "Aida, expresión que sirve para incitar los bueyes a tirar, y<br />

trabajar, y aidatu incitarlos así: y aunque han quedado hoy en esta significación, es de creer, que en lo antiguo no<br />

la tendría tan restringida" Lar DT XXI. "Arrear" Añ y A.<br />

2. "(V), poner orden en algo" A. Mirabe zar auek etxea aidatzen ederki ikasten dute. (Interpr?). NEtx Antz<br />

22.<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

459

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!