A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Aiñ da munduan / Nola zeruan / Agurgarri / Guazen guk ere / Adora zagun / Ta alaba zagun / Biotz ori. In
Ant JesBi 167. Andre Luziaren irudi agurgarria etzan iñondik agiri. Ag AL 109. O zugatz dontsu agurgarria!
AB AmaE 64. Beronen zartzaro agurgarria. A EEs 1916, 108. Gixon urtetsu agurgarri bat. Kk Ab I 23.
Jesukristoren odol guztiz agurgarria. ArgiDL 66. Etzagun beztu izen agurgarri ori lan txarren batez. Inza Azalp
9. [Jesusen] gorputz agurgarria. Ib. 71. Elizan gordetzen zan, [...] leku agurgarrienean oialez ondo bilduta. Ib.
15s. Jaungoikoa baño agurgarri ta maittagarriagorik iñor ezin izan dalako. Ib. 132. Au batzar eder agurgarria.
Enb 138. Euzko-Gaztedi agurgarrija / Daulako zeuri didarka. Ib. 133. Gizon men eta agurgarrien lepotik ixeka
egin nai al du, edo? Goen Y 1934, 102. Sorgiñak ezker agurgarriarekin ateratzen du burruntzalia ta galdosten
dio bularra naastekari arekin. 'Vénérable'. Or Mi 80s. Yaun Anbrusi agurgarriak [...] erantzun zion semeari:
[...]. Ib. 84. Arbaso pakezale agurgarri orrek [...]. "Patriarca pacífico y venerable". Ldi BB 98. Yaun illezuri
agurgarri batzuk. Ldi IL 63. Aren arpegi agurgarrian antxiñako errege-arrandia islaz azaltzen da. Zait Sof 103.
Ainbeste neskato, mutiko, ainbeste gazte ta adin guzietako, alargun agurgarri ta birkin urtezu. "Graves viduae".
Or Aitork 206. Ain egoan dotore ta agurgarri gure Txiki. Bilbao IpuiB 21. Konpainia onen manuan oso kapitain
agurgarri eta bizartsu bat etorri da. Arti Tobera 263. Ezker eskubi emen daukagu [sic] / Konbentu agurgarriak,
/ Biotz oneko emakumiak / Or daude preso jarriak. And AUzta 153. Belaunikaturik [...] maitasun beroz sarritan
esan bear ginduzken itz agurgarriak. MAtx Gazt 21. Iainkoak (Bak-ek) bere buru agurgarria biurtu duen toki
guzietan. Ibiñ Virgil 90. Zure guraso agurgarria / zeruan gerta dedilla. Basarri in Uzt LEG II 12. Arimateako
Jose, Lege-batzarreko gizon agurgarria [...] be etorri zan. Ker Mc 15, 43 (Lç konseillér ohoratua, Dv kargudun
ohorezko bat, IBk Batzarreko gizon argitsua).
v. tbn. Aitzol in Ldi UO 4. Jaukol Biozk 69.
(Empleado en el tratamiento respetuoso, aplicado en la mayoría de los ejs. a un superior eclesiástico). "Aba
agurgarriya, Reverendo Padre; Senide agurgarriya, venerable hermano o hermana; Irugarren Batz Agurgarriya,
la Venerable Orden Tercera" Bera.
Aita agurgarri Gabriel Batizi Leon Olazarreta bereterrak. A Ardi 137. Ez al zerate oroitzen, elizgizon
agurgarriok, egia aundi onezaz? Ib. 53. Ariztimuñotar Joxe, apaiz jaun agurgarri, mixio-zale jakintsu ta
beroari. Jaukol Biozk 57. Deun Mikel agurgarrija / Etor zakiguz kentzeko emen / Daukogun erdelkerija. Enb 43.
Gernikako geure jaupalburu agurgarrijari. Ib. 143. Guzti augaitik eskerrik asko, / Gure txaunburu agurgarrija.
Ib. 154. Zenbat lan gure izkuntzaren alde egiña degu gure apaiz agurgarria. J. Artetxe Y 1933, 323. --Emen
naiagotzu, juan egurrigarrori. --A-gur-garr-i-o-ri! Otx 176 (ref. al rey). Intza yaun agurgarriak ere itzegin zun.
Ldi IL 91. [Idazki-asierak] elizgizon artekoak. Agur, Jaun agurgarri ori. Ene Jaun agurgarria. Begirapen osoko
Jauna. NEtx Nola 11. Gure etxekoandre agurgarria: Ez dakizu zenbaterañoko samintasuna daukadan zuri
ondorengo egi au esateko. JAIraz Bizia 122. Lurpeko Erme ta Arao agurgarria! Erini guren yainkoen alabok!
[...] atozte! Zait Sof 16. Munitatar Inozenzio apaiz jaun agurgarria [...] liburu onen egille argia. In Munita 3.
Akizako gotzai txit agurgarri Clement Mathieu Iaunari. Or Aitork 5. Morcillo Jaun agurgarriek be, Bilboko
Obispo zala [...]. Akes Ipiñ 13. Zilegi izan bekit niri ere, mandatari jaun agurgarria, nire kunplimentuak
presenta dizazkizudan zuri. Arti Tobera 275. Maixu agurgarria / jakintzaz beterik, / Gaitz da zure mallara /
eltzea besterik. Basarri 54. Eliz-lanetan ekin zioten / apaiz jaun agurgarriak. Uzt Noiz 18. Bertso berriak, [...]
Artzelus [...] ta gañerako donostiar jaun agurgarriei, biotzez. MEIG I 41.
(Uso sust.). Venerable (grado de santidad). Done, Doatsu ta Agurgarri guztien bizitzak idatz ditzala. Lh
Itzald II 101.
agurgarritasun. "Venerabilidad" Bera app. Aberriaren ikurriñan naziñoaren agurgarritasuna doa. EgutAr
2-11-1960 (ap. DRA).
agurgarritza. Reverencia (título). Zure Agurgarritza. "Vuestra Reverencia". NEtx Nola 11.
? agurika. v. agurka (2).
agurio. "Decrépito, sentona, agurioa" Lar. Cf. atsorio.
agurioge. "Decrepitud" Lar.
agurka. 1. Haciendo reverencias, adorando. "Agurka haritu, hacer reverencias demasiado humildes (Darric)"
DRA. Buru has guziak dagozkola agurka, hura bere jauntzat harturik. He Phil 68. Jendea, erreleki / hoieri
inguruz, / Zeinatuz paratzen zen / ukhurturik buruz. [...] Ez gaituk, ez, agurka / hiri buruz ari; / Bainan hik
bizkarrean / deramakanari. Zby RIEV 1908, 760. Inazio bere aintzindari-arropan, belhaun bat lurrari, apezpiku
bati agurka. JE Ber 60. Guziok agurka, guziok goreska, guziok illetari; alako gizonik gutxi zala, ari euskerak
onenbeste zor ziola. Ldi IL 104. Orregan dituzu goiz-goizetik ibilaldi luze-luzeak eginik; zurezko gurutze lodiak
soñean eta bidean Andre-Denari agurka eta kantari! FIr 163. Arek uste izan zun, bera zan bezelako zalduntxo
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
448