A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
agradagarrixkoki, ederxkoki" Urt III 352.
agrada izan. 1. (Intrans. unipersonal y complemento en instr.). Agradar, gustar; enamorarse. Lhande trae
"Agrada (S) agréable", basándose sin duda en esta locución verbal. v. agradatu. Xarmagarria banaiz ere ez
nainteke izan zure: / Nitaz agrada direnik bertzerik munduan baitire. 'Qui sont amoureux de moi'. ChantP 70.
Haren aire xarmantaz agrada niz bethi, / Parerik badiala ezpeitzeit üdüri. 'Je suis toujours fou'. Ib. 132. Bathü
orotzaz agrada zira zü, / Bat har ezazü, hura aski dükezü. 'De toutes celles que vous rencontrez vous êtes
amoureux'. Ib. 140.
2. (Intrans. bipersonal). Agradar, gustar. Oraindik agrada zitzaion orduan emakumearen gorputza, ez zituen
haren gogoa eta bihotza baizik erdeinatzen. Mde HaurB 34s. A! Satan, Gaixtakin, / sobera laket nüzü zure beha;
/ Bethidanik espantotxa / izan zitadazüt agrada. 'Le genre fanfaron m'a toujours plu'. Casve SGrazi 26.
agradamendu (SP, Urt II 208, Ht VocGr 269), agradamentu. 1. Aprobación. "Agrément" SP y Ht VocGr.
"Aprobatio" Urt II 208. Ezin deus berritzen dükeie [...] gure agradamentia ezkiribüz emanik eta deliberazione
lübürian phausatü gabe. Mercy 43. Gizon horren agradamentuz / nahi deritzue deklaratu, / ezta gauz penatzia, /
obrak oro onez ditu. AstLas 10. Abimelek, hebenko erregia, / behar dügü salütatü, / heben egoiteko haren /
agradamentia behar dügü. Abraham 1096.
2. Cosa agradable (?). Jainkoaren etxearen handitasunak, haren edertasunak, aberastasunak, hango
agradamenduak. Jaur 116.
agradarazi. Hacer agradar. [O Birjina sakratua] iguzu geure obra onak eta desira onak [...] zure
bitartekotasunaz Iainkoari geure bekhatuen bar[kh]amedutan agradarazteko garazia. Harb 58.
agradatu (S ap. Lh; SP, Urt II 209, Ht VocGr 269, Lar, Añ, Gèze, VocBN, H), agradutu (Añ).
Tr. Documentado principalmente en autores septentrionales ya desde Etcheberri de Ziburu. Al Sur se
encuentra en Beriayn, Ochoa de Arín, Urquizu, Gamiz, Zuzaeta (98), Aguirre de Asteasu, Añibarro y Noe. La
construcción con aux. intrans. bipersonal es la más gral.
1. (Aux. intrans. bipersonal). Agradar, gustar. "Agréer, agradar" SP. "Gauza hek guziak agradatzen zaizkit" Urt
II 209. "Agréer", "plaire" Ht VocGr. "Agradar" Lar. "Gustar, agradarle" Añ. "Plaire, être agréable" Gèze. "Être
agréable" H. "Plaire à quelqu'un" Lh. v. atsegin.
Zenbat agradatzen zaion Iaungoikoari meza enzutea, han ofrezitzen zaion sakrifizioagatik. Ber Trat 16r. Ene
lan guztiak agrada dakizkitzun. Harb 302. Agradatzen zaitzun bezalako penitenzia oso bat eragin diazadazun. Ib.
196. Iainkozko amorioaren suaz garbi nazazun, Aita eternalari agradatzen natzaikan bezalako ofrenda ni
preparatzea gatik. Ib. 67. Ian edanezko sobrari, / Ihesi doakona, / Huna, Debotak, Iaunari, / Agradatzen zaiona.
Arg DevB 131. Hei gehienik agrada ahal dakioketen gauza dela gerla. ES 175. Behar bada izanen da zenbait
hitz arrapatzaille [...] zeinari ene hemengo eskuara ez baitzaiko agradatuko. Ib. 189. Hau baita zuk
ezarririko legea eta zuri agradatzen zaitzuna. Ib. 201. Zer sakrifizio da Jaungoikoari geiena agradatzen zaiona?
OA 57. Gure othoitza Jainkoari gehiago agrada dakion gatik. CatLav 454 (V 212). Bihotzaren garbitasuna da
Jainkoari agradatzen zaion tenplua. Lg I 330. Nere baitan balinbada zerbait agradatzen zaitzunik, hura
bakharrik zure ganik dut. Mih 60. Bertze konbertsazione guziak agradatzen zitzaizkidan. Brtc 202. Agrada
bekizkitzu, Iauna, guretzat egiten zaizkitzun othoitzak. Ib. 20. Egin baitzien Jinkuari berze güziak baino gehiago
agradatzen zitzakon sakrifizio bat. CatLan 134.
(ss. XIX-XX). Birtute au txit asko agradatzen zaio Jesus Maitagarriari. AA I 409. Aditzera ematen due
alabaña, ego-aizez beteak dauzkeela goiak, eta ez dirala kontentu beren gizonai bakarrik agradatzearekin. Ib.
580. Kainek eskeñi ziozkan Jaunari bere doaiak, garia, frutak, eztia [...] jaiera gutxirekin, eta etzitzaizkan
agradatu Jaunari. AA II 41. Agrada bekizu, ene Jainkoa [...] ofritzen zaitzun Sakrifizioa. MarIl 52. Gu ere
Jainkoari agrada gakizkion amorea gatik. JesBih 450. Artzaiña erregeri aditze ona-gatik / Guziz agradatu
zitzaion ordutik. Gy 316. Gutiak dire zeruaz hala faboratuak / Agradatzeko dohaiñaz sortzean dohatuak. Ib. 21.
Ferdinan erregeari anhitz agradatzen zitzaion Iñazio. Laph 3. Arropa hori ez zait agradatzen. Ib. 85. Sainduen
bizia agradatzen zaizu beraz, anaia maitea? Ib. 19. Agrada dakizün [...] egiten deizüdan oberenda. Ip Hil 231.
Txakur bat bazedukan / txit kuriosua, / agradatzen zitzaion / mokaru gozua. Noe I 36. Kontseilu hori arras
agradatu zitzaion erregeari. Zerb IxtS 27. Aita besoetakoari agradatzearren bere haur-herabea hilduratu behar
zuelarik. Mde HaurB 66.
v. tbn. He Gudu 66.
(agradagotu). Ezin Aitari deus agradago dakidio bere Semea han ofrendatzea baino. Hm 199.
(Aux. intrans. unipersonal y complemento instr.). Enamorarse; agradar, gustar. v. agrada izan. Bañan
agradatu bahaiz Aphezkoa sainduaz, / Iphizpikuak beztitu beharko au graduaz. EZ Man I 19. Zeren agradatzen
zaren frankoki emateaz. EZ Man II 21. Agrada zaite arren ene / obra eta nekeez. EZ Eliç 413. Iongoiko aita zen
zure / biziaz agradatu, / semearen amatzat zu / harengatik hautatu. Ib. 408. Andereño bat ikhusi nuen igande
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
427