A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
agrabatu. Agravar. Beste zirkunstantzia aek guziak [...] pekatua bere espezie edo moetan bertan [...]
agrabatzen, anditzen edo azitzen debean aek. OA 138.
agrabiatu (Lcc). Agraviar. Barkatzen diotegula injuriatu eta agrabiatu gaituztenei. Ber Trat 93r.
Agrabietan edo infamaetan dabela bere proximoa. Cap 94. Amatzen ditut biotz osotik ni agrabiatu nabean aek
guziak. OA 145. Guk barkatu diuztegun bezela agrabiatu gaituenai. Iraz 24 (Cb CatV 33 agrabiadu, CatUt 56,
CatUlz 24 agrabietu, Gco I 430 agrabiatu). Jainkoa nolerebait agrabiatu ta ofenditzea. Cb Eg II 173. v. tbn. LE
Ong 26v.
agrabio (VocBN). Agravio. "Affront. Sin. du mot afrontu" VocBN. v. 1 irain, bidegabe, hoben.
Bofetadaren bat emateko edo golperen bat emateko edo onelako agrabioren batekin proximoa amenazatzea. OA
149. Jainkoaren kontrako nolerebait ofensa ta agrabioa dan [pekatu beniala]. Cb Eg II 170. Barkatzen diotet
biotzetik edozeiñ agrabio. CatUt 30. Emendik artuzué arrék eskaida persegitzekó Sanda, ta alá mendekatzekó
bere agrabio idurituas. LE JMSB 393.
- AGRABIO EGIN. Agraviar. "Injuria, injuriatzea [...], bidegabe, agrabio egitea" Urt I 392. Bekatua egiten
duenak egiten dio agrabio bera kriatu zuen Iaunari. Ber Trat 93v. Il nai dut lenágo ezi egin agrábio. LE JMSB
393. Guk barkatzen deiztegun bezala agrabio eta gaizki ein daugutenei. CatAe 36 (CatR 37 agrabio eta gaxki
egin daikugeiner, CatSal 37 agrabio eta gaizki egin daukuiener).
(Con determinantes). Onetan zuri egiten jatzu / oi asko agrabiorik. Lazarraga 1184r. Basoan neurau
bakarrik nago, / ze begit agrabiorik. Ib. 1172r. Agrabio bat egin edo injuria bat erran. Ber Trat 54v. Ea
proximoari agrabio edo ofensarik egin deutseenz. Cap 99 (100 ofensarik edo agrabiorik egin deutsan). Egin ote
dion itzaz, edo obraz agrabio andirik. OA 156. Ta nere Aita onari onelako agrabioa egin diodan! Cb Eg II 15.
Egiten deutsagu injuriya edo agrabiyo andiya. Zuzaeta 94. Agrábio ándia gure Jaunái [...] itendió galzenduénak
konfiánza. LE Ong 48r. Egiten dizuen ofensak edo agrabioak. Gco II 50. Adexkidia, ez daizud nik egiten
agrabiorik. Hual Mt 20, 13 (Samper eztauzut egiten agrabiorik; Lç, He, Ur bidegaberik, Ip, SalabBN ogenik).
Lagun projimuak itentiguten agrabioak. CatUlz 35.
agradable (SP). Grato, agradable. v. agradagarri. --[Zertako da] konsejuaren dona? --Jangoikoari
konsultatzeko gauza agradableak. El 91. Eta sakrifizio haur hain agradable izan zako Jinkuari non [...]. CatLan
134. [Emaztia] grazius / eta agradable baita. AstLas 10. Izan bekizu agradable ene kofesio hau. CatLuz 38.
Etzen, ez, agradable / halako promesa. Bordel 137. Egünin behin iseia zite xapeletaren erraitera Ama Birjinaren
uhuretan, eztüzü agradabliago zeion othoitzerik egiten ahal. UskLiB 80s. v. tbn. Mercy 4.
agradableki. "Agréablement" SP.
agradagarri (S ap. Lh; Urt I 73, Ht VocGr 269, H). Grato, agradable. "Acceptissimus, agradagarriena, hagitz
agradatua, hagitz agradagarria" Urt I 73. "Agréable" Ht VocGr y H.
Tr. Documentado sólo en la tradición septentrional (no suletina) desde principios del s. XVIII a mediados del
XIX.
Amudioak eztu luzamendurik, egiatia da, eztia, agradagarria. Ch III 5, 7 (Mst maithagarri). Salbatzailearen
sorzearen berri agradagarria. CatLav 160 (V 81). Hura maitatzeko, baldiñ agradagarria bada, edo hura
higuintzeko [...] baldiñ itsusia eta gaxtoa bada. He Gudu 59. Ordean zenbatenaz Abel agradagarri baitzitzaion
Jainkoari, hanbatenaz emendatzen zen Cainen herra bere anaiaren alderat. Lg I 25. Zenbatetan ez dut izan
artha gehiago agradagarriago agertzeko munduaren begietan, ezen ez zure begietan! Lg II 245. Kreatzailleari
egin ahal diotzoketen sakrifizio agradagarrienak baitire heien [gurutzeen] bozik errezibitzea. Mih 102. Bethi
Jainkoaren begietan agradagarria izanen da birjinitatea. Brtc 224. Ezagutua balitz debozione hau zoin den
agradagarria Jesu-Kristori. JesBih 397. Nahi duenak izan agradagarri Jainkoaren begietan [...]. MarIl 30.
Usain onezko buketa agradagarri bat. Ib. 19. Obligatzen gaituzte elgarren maitatzera; ez dezogun hutsik egin
hoin agradagarri den eginbideari. Jaur 354. Zeruaren pean badea xoririk / Bistako hi bezain agradagarririk?
Gy 227.
agradagarriki (Urt I 289). Gratamente. "Belle, eleganter, laute aedificatus, úngi, edérki, agradagarriki egiña"
Urt I 289 (v. tbn. II 352). Karitate hori da bizia deskantsuan eta agradagarriki iragan arazten duena. Jaur
413. Ez da deus hain agradagarriki sartzen denik bihotzean nola eztitasuna. Ib. 378.
agradagarritasun. "Amoenitas, atsegiña, plazera [...], bozkarioa, agradagarritásuna, xarma" Urt II 5.
agradagarrixkoki. "Blandicule, aphur bat lausengaturik, balakaturik, [...] aphur bat agradagarriki,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
426