14.05.2013 Views

A-Amazur - Euskaltzaindia

A-Amazur - Euskaltzaindia

A-Amazur - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur<br />

agortzaile (SP). (El, lo) que seca. "Iguzki agortzaillea" SP. Mendien aldarazitzaillea. / Itsasoen<br />

agortzaillea. (En las letanías a Dios). EZ Man II 190.<br />

agorxali (R ap. Mdg). Espumadera. "Debe decir agorxaliaz, que quiere decir con el espomador" Mdg 146. v.<br />

HAGUN-ZALI. Ago[r]xaliaz biltan dei errebuloak eta kartaz egiten dei errekesuna. Mdg 136.<br />

agosaroi. v. ahosabai.<br />

agosto, -tu. v. abuztu.<br />

agot (H), agote (AN, L, BN, S ap. A). 1. Agote. "Bohémien" H. "Raza de origen desconocido, refugiada hace<br />

siglos en Navarra. Agoten athea (Lc, BNc, Sc), puerta lateral especialmente destinada a los Agotes en el templo"<br />

A. Agotate laeka beti bar bar bar (Olagüe, 1576). "Que como agotes, siempre bar, bar, bar". ConTAV 5.2.4.<br />

Ago ixilik, ago ixilik, agota (Monreal, 1597). Ib. 5.2.4. Agot zikinok (1612). Ib. 5.2.4. Dela behartsua, dela<br />

erregea, dela nekazaria, dela zalduna, dela agota, dela zarra, dela gaztea. Mb OtGai III 267. Agotak. Hb Esk<br />

226 (tít.). Jentetan den ederrena ümen düzü Agota: / Bilho holli, larrü xuri eta begi ñabarra. ChantP 174. Eder<br />

izateko aments Agot izan behar da? Ib. 174. [Ait'amek] hürüntaaztez alkhar ganik fite ditin lehia / eta eztitian<br />

jünta kasta agotarekila. 'Avec la caste Cagote'. Ib. 172. Piarres agota-ren alaba. Arzac EE 1884a, 133. Agoten<br />

artean bazen gizon perestu eta jakintsun bat. GAlm 1959, 34. Agotak mukirik ez omendui izaten eta orrengatik<br />

omendui izen ori (AN-larr). A EY I 353. Agot edo kagotak eta bertzeak etziran euskaldun yatorrekin nahasten<br />

eta elizan ere bazuen beren bortha. Ib. 354. An Zaldibiko Okerra --agoten belarri, / dindil aundiak, eta sudurra<br />

ere larri. Or Eus 15. Errientak, Kargudunak, Apezak, Mirikuak bezala Agotak, Xardinzaleak [...]. Zerb Azk 65.<br />

Agotiak Jesus salatu, ijituak altxatu (B). Inza NaEsZarr 1856. Izenak berak dioenez, bada hemen Unamunoz eta<br />

Barojaz gainera besterik: [...] Forner eta Larramendi, [...] agotak, [...]. MEIG III 145s.<br />

(Dv). Godo (el origen de esta acepción parece ser una conjetura sobre el origen de los agotes). Harmada<br />

zehatutik eskapatu Gothak / Deitzen dituzte Agoth edo Kasta-Gothak. / Badu mende dozena herrian direla, /<br />

Eskaldunekin gabe nahasi odola. Hb Esk 226. Ipharreko jendaiak, Agotak bentzutu; / Hegoako Mairu beltzak<br />

ditu phorroskatu. Dv in BOEl 187.<br />

2. "Nom générique des champignons vénéneux" H.<br />

Etim. Cf. DCECH para el origen de agote, con bibliografía sobre la historia de los agotes. Tb. F. Idoate<br />

Documentos sobre agotes y grupos afines en Navarra, Pamplona 1973.<br />

agots (Lar; Hb y Darric ap. Lh). "Ginebra, instrumento grosero de unos palos, para hacer ruido" Lar. "1.º<br />

(Darric), régale, sorte d'épinette; 2.º (Hb), instrument bruyant de musique" Lh.<br />

agots. v. ahots.<br />

agotz. v. aihotz; ahotz; arotz.<br />

agotztegi. v. aroztegi.<br />

(agozo). "Nombre que dan a la hierba llamada gamón o asfodelo, abozo, ambula o ambulas (Yesa, Roncal). El<br />

nombre de agozos aparece en documentos del s. XVI del Valle de Ibargoiti. Los agozos se trenzan, se dejan<br />

secar y después de secos, se cortan las trenzas a pedazos y se cuecen para comida de los cerdos" VocNav.<br />

agozpil. v. AHOTZ-PILA.<br />

agoztatu (S ap. A), agostatu (S-saug ap. Lh). "Hincharse tablones en el agua" A. "Se gonfler sous l'humidité"<br />

Lh.<br />

agoztegi. v. ahoztegi; aroztegi.<br />

agoztu. v. abuztu.<br />

agrabante. Agravante. Zirkunstantzia agrabanteak konfesatzeko obligazioan. OA 138 (v. tbn. más ejs. en<br />

la misma pág.).<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

425

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!