A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
agorkai. "Mundillo, género de enjugador" Lar.
agorkaitz. Inagotable. v. EZIN AGORTUZKO. Nork jarri edo ipiñi ote ditu gure mendietako arkaitz
artetan, urte guztian pixkaka ura botatzen ariko diran putzu agorkaitzak? Inza Azalp 31.
agorki. "Austere, mokhorki, dorphéki, gogorki, zorrozki, garrazki, minki [...] idorki, agórki" Urt III 217s.
agorlantzatu. "(BN; Laf.) déchausser (un arbre) pour l'irriguer" Lh.
agorlino (V-m, G-to, AN). Ref.: A, A Apend. "Lino inferior" A. v. linagor. Ailorbe ta liñoa edo agor-liñoa
San Migeletan [ereiten dira]. Ezale 1897, 326a. Bi liño-mueta ziran [...]. Bestea, Iraillaren aizkenaldez ereiten
zana: [...]. Agor-liñua zan onen izena. J.M. Tolosa EEs 1923, 173.
agorna. v. alburno.
agorraldi (V-ip ap. Etxba Eib). "Estiaje, sequía. Aurten, agorraldi luzia daroiagu" Etxba Eib. v. agor II (1),
agorte, lehorte. Agor-aldietan, euren soloetarako urik bear eudenetan [...]. Akes Ipiñ 21.
agorrarazi, agortarazi (S ap. Lh), agorterazi (S ap. Lh), agor erazi. Hacer secar, desecar. "Faire se
dessécher" Lh. Lur on puska bat agorrarazten dute idortegian, hain ongi non bere ur guzia galdurik, lur hura
herraustua gelditzen baita. Dv Lab 75 (v. tbn. 76). Eta agorerazi zian haren [Eufrateko] hura. Ip Apoc 16, 12
(Ur (G) agorrerazi zuen, Dv agortu zuen hango hura, Echn agortu zen aren ura, Ur (V) sikatu eban bere ura).
agortuazi. Agotar. [Dantek] ipernuko ta zeruko berri bere gisa ematen, idurimena agortuazi zula esan
liteken, eta iduri-gaiak ere bai. Or QA 73.
agorratu. "Tener manía, tirria, preocupación, empeño contra alguno (BN; Darric). Hango etxekoekin agorratuak
ziren gure etxekoak (Id.)" DRA. v. aborritu.
agorreria (Dv A (agor-eria)). 1. "Sécheresse. Fig., disette, manque" Dv. "Sequía, penuria, escasez" A.
Zeren gosia, agorreria eta hilzia Jentetan eta aberetan algarri ardura jarraikiten direnak, baitira Jinkoaren
azotiak. Bp II 60.
2. "Estreñimiento (S; Jaureguiberry)" DRA.
agorrez. Inagotable. v. EZIN AGORTUZKO. Zure errukitasun agorrezak argitu nau. Elizondo KristPE
166 (ap. DRA).
agorrezin, agortuezin. Inagotable. v. EZIN AGORTUZKO. [Jesukristoren] aberastasun agor-eziña. JBDei
1919, 164. Zorion agor-eziñaren Itur [sic]. SMitx Arraun 105. Zu berriz betetasuna zera, ta atsegin lizungabeen
iturri agortu eziña. Or Aitork 47. Bere bukaeran [irudia] agor-ezina eta bukatugabea dirudi. "Inagotable". MEIG
IX 121 (en colab. con NEtx).
agorrient. v. aguardient(e).
agorril (AN, L, BN, S, R; SP, Lar, Lecl, Añ (V), Dv (BN), H (s.v. agorra); agorrila S; Arch VocGr (det.), Gèze
(agorila)), aorril (BN-occ), aburril. Ref.: Bon; VocPir 25; A; EI 315; Lrq /agoRíla/; ContR 515 y 529; Echaide
Nav 62.
1. Agosto. "Agorrilla, août" SP. "Août. Agor hil, mois sec. [...] Agorrileko, qui est d'août" Dv. v. abuztu.
Tr. Documentado sobre todo en textos septentrionales. Al Sur se encuentra en Cardaberaz, Ezale, HerVal (164
aburril), Mendigacha, T. Agirre, Erkiaga (Arran 181) y Alzola (Atalak 104); cf. tbn. infra (2) los ejs. ambiguos
de Echagaray, Arrese Beitia, Goñi, JBDei, EusJok y Salaverria. Hay ejs. no ambiguos de agorrila, con -a
constitutiva, en Oihenart (agorrilan), en Mercy (agorrilako), en Arbelbide (Igand 7 agorrilako), en una balada
suletina recogida en ChantP (316 agorrilan), en Oxobi (agorrilan) y en Mirande (Pr 37 agorrilan). En DFrec
hay 7 ejs. de agorril.
Agorrilla. Lç Cal a 6v. Rochellan Agorrilaren 22, 1571. Lç Adv * 7r. Illhabetheen izenak dire zein bere
lerroan: Urtharilla, Otsailla, [...], Abustua edo agorilla. EZ Eliç XXIV (v. tbn. Noel 20). Sentona agorrilan bidez
bahoa, uk eureki ekitakoa. "Vieillard si tu voyages en août, aies avec toi ton parasol". O Pr 669. Maulen
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
420