14.05.2013 Views

A-Amazur - Euskaltzaindia

A-Amazur - Euskaltzaindia

A-Amazur - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur<br />

ango suari] ematen dion [indar] agitz eta agitz andia. Ib. 256. Ezagutzen zuen badirala ondasunak, lurreko<br />

ondasun guziak baño agitz ta agitz andiago ta nai-garriago diranak. Ub 59.<br />

- HAGITZ ETA ANITZ. a) "(A) raja tabla, con toda fuerza, agitz ta anitz" Lar. b) Mucho. v. ANITZ ETA<br />

HAGITZ (s.v. anitz). Platonen iritzian, agitz eta ainitz zekiten Espartekoek. Zait Plat 59.<br />

- HAGITZEZ (SP, H). (Con adj. o adv. de comparación). Mucho (más). "Hagitzez gehiago, beaucoup plus fort"<br />

SP. "Hagitzez iakintsuena, de beaucoup le plus savant" H. Baina hagitzez alegeratuago izan gara Titeren<br />

alegranzaz. Lç 2 Cor 7, 13. Sentimenduak ere tu hagitzez miñberago / millionetan munduan lehen zituen baño.<br />

EZ Man I 98. Ezen hartzaz egin nauzu / neure etsaiak baño, / hetarik begiratzeko / hagitzez zuhurrago. EZ Eliç<br />

233s. Urre fina baino dira / hagitz gogokoago: / eta bai bereska baino / hagitzez eztiago. Hm 45. Orduan<br />

hagitzez dohatsuago bide gintezke orai garen baño. Ch I 25, 9. Hagitzez hobeago da sainduak ohoratzea. Ch III<br />

58, 7. Hagitzez batik-batean hobe dela ukhaitea, / sos bakhar bat eskuetan, / ezen ez hamar menturan. Gy 83.<br />

Zorte hobe bat hagitzez dautzut seguratuko. Ib. 32.<br />

(Sin comparativo). Hertsi zirela eta hagitzez eskasak. Gy 105. Larrua ez baituzu / hagitzez nere bezain<br />

delikatu. Ib. 92.<br />

agitzaile. Bet-betan, hatsantuak, elgarren ganik hogoi urhatsetan, laster eta laster heldu, atheratzen zaizkote<br />

Frantxixko eta Ganix, espiun agitzaileak [= 'que hacían de espías'?]. Barb Piar I 22.<br />

agiz. v. agiaz; hagitz.<br />

hagizki. "Très, très fort" H.<br />

agizko (V-gip, AN-5vill ap. A Apend). 1. (Adv.). Generalmente. "Agizko ementxe egoten da ori" A Apend. v.<br />

aizkomente. Zure bertsoak eragin dit gaur / zarrada izugarrizko, / geiago danak gutxiago danai / obeitzen<br />

dio agizko. In SM Zirik 99.<br />

2. Seguramente. Mistral da agizko, mundu guzian olerkaririk miretsiena ta maitatuena. Or Mi IV.<br />

3. (Adj.). "Agizkoa, general, ordinario, común" A Apend. Jakingairik bearrena ta agizkoena, arruntena,<br />

erlijioa da, Jainkoak ala naita. Or EEs 1927, 251.<br />

4. (Sust.). "Galería, agizko. Entrada de galería, agizko-sarbide. Delantera de galería, agizko-aurre" Eusk 1927<br />

(I-II), 32 (palabras propuestas por Azkue y aprobadas por <strong>Euskaltzaindia</strong>).<br />

hagiztu (Lar H). "Arreciar agiztu, pizkortu, indartu, azkortu" Lar. "Rendre ou devenir plus fort, grandir,<br />

agrandir, s'augmenter, augmenter. Hark hagitzen du bihotza, c'est elle (la grâce) qui rend le courage (le cœur)<br />

fort et solide" H.<br />

agnus. "Agnus, los Agnus que vienen de Roma, ala derizte argizki meetxo biribil batzuez eginikako bildotxai,<br />

aita Santuak bere egin berrian bedeikatuak; agnusa, argizagizko bildotx bedeikatua" Lar.<br />

- AGNUS DEI. Agnus Dei, cordero místico. Agnuz Dei sakratuak ni niauk presentatzen. / Eta<br />

bildotsareki(e)n thailluzki konparatzen. EZ Man I 28 (v. tbn. más ejs. en la misma pág.). Jainkoaren Bildots edo<br />

Agnus Dei orrek zure animako loiak kendu ta [...]. Cb Eg III 232.<br />

1 ago. 1. "(BN-ciz, Sc), interjección de extrañeza" A.<br />

2. "(Sal, S, R), grito a las cabras" A. Cf. VocNav: "Agó. Voz que se da al ganado cabrío para ahuyentarlo o<br />

hacerle andar (San Martín de Unx). O para que se esté quieto y se confíe (Tierra Estella)".<br />

3. "(G-goi), interjección de amenaza" JMB At.<br />

2 ago. "Acedera (Darric)" DRA. Cf. aho(a).<br />

3 ago. Más (usado como palabra independiente del adj. al que se refiere). Neskanegünian denbora zohardi<br />

bazen ere, ago ziren Altzürükütarren arimak. Herr 14-2-1963, 3.<br />

ago. v. aho.<br />

agoa (G ap. A; det., Lar H), agoe (V ap. A; Añ (agoia)), ago (G-to, AN-5vill ap. A), aboe (V-ger ap. A<br />

Apend). 1. Masa de hierro fundido. "Masa en la fundición del hierro" Lar y Añ. "Y aun hay un refrán muy<br />

expresivo, que dice: agoa, bero deño, galda, y significa en lo literal, que a la masa de hierro, que llamamos<br />

agoa, se le han de dar las caldas, antes de dejarla enfriarse: y debe hacerse lo mismo en los negocios, sin dejarlos<br />

que se enfrien" Lar (s.v. calda). "Sale de estas fraguas [zearrolas] el agoa de más bulto y peso, y bajo de la gabia<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

412

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!