A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
4. (V; Lar, Añ, VocBN, Dv, H), abindu (BeraLzM). Ref.: A; EI 262. Ofrecer. "Offrir" VocBN. v. eskaini.
Ondo iltzen laguntzeko Ejerzizio santua agintzen, eskeñtzen ta dedikatzen dizutet. Cb Eg II 8. Zure sierbo onen
anima agintzen dizugu: mundu onenzat ill dan ezkero, zuretzat bizi dedin. Cb Eg III 274s. Jaunari bere burua
agindu, ta inklinazio ta pasio guziai gerra bizia egiten asi zan. Cb Just 31. S. Luisen Aldarera joan zan, bere
milagrozko bista Santuari agindu ta graziak eman ziozkan. Ib. 67. Aldare Nagusira joan, ta bere Estanislao
Jainkoari biotz guztitik agindu ta konsagratu zion. Ib. 82. Prezio onen anzekoa da kandelan agintzen dana. AA
II 182. Zeren nik nere burua agindu eta olde osoz eman darotzudan. Dv LEd 98. Eldu zan erosteko / baserriko
iaun bat, / eta agindu ebazan / irurogei dukat. Azc PB 54. Eskale gaixo onek bost illaun iretsi du / lio-jotzen!
Garazik oge bat agindu. Or Eus 357. Nire aitabisaba masta nagusiari lotuta Rotako Ama-Birjiñari kandel-larria
agindu unean. Etxde Itxas 24.
5. "Apercebir, amonestar, ordenar, agindu, gaztigatu" Lar y Añ.
6. (V-ger-arrig-oroz; H), aindu (V-gip). Ref.: A; Etxba Eib (aindu). Enviar. "Noek legorrik agertu ete zan
konturatutzeko, usu bat aindu eban kanpora" Etxba Eib. "Aindutako amabixetatik, Jakobo nausiña zan gure
aldietara agertu zana, esaten daben letz" Ib. v. bidali. Pilatos-egana atzera, esturik, agindu eben [Yesus]. Añ
EL 2 219. Baina agindu ezebanez / aurreti albistarik / agertu zan Markaidan / inok iakin barik. Azc PB 134. Eun
ogerleko / lenengo urteko / azkana ain laster eldu zan, / etxera agindu nebazan. Ib. 197. Etxeko kriau txiki bat
aindu eban karta lotsagarri arekin frailliagana. Etxba Ibilt 463.
+ aindu (BeraLzM). Hacer marchar, dejar marchar. "Soltar" BeraLzM. Jaunak [zaldia] satz-lorrean / galdu
zalako apaiñak edeki / ta agindu eban. Zav Fab RIEV 1907, 95. Orixe dok bene-benetan, egaiz dabillan saia
artziarren eskuko txoriari aindutia (txorija azkatu, juaten itzi). Kk Ab I 16. Zeu ilgo zaitugu ta bestia ainduko
dogu. Kk Ab II 25. Kanari zar bat [...] katuek yango zuten bildurrez aindu izan ez nuna. Amez Plat 24.
aindu. Dirigir. Erreza neuke nere asarria Dukian aurka aindu. Etxba Ibilt 489. Albotik atararik galtzairu
zorrotza, bere indar guztiagaz aindu eban biotzera. Ib. 489.
7. "(V-ger, G-to), seguir favoreciendo. Jaungoikoak agindu daizula orretan (V-ger-arr), agin dakizuela ortan
(G-to)" A.
8. "Reflejar: proyectar un cuerpo la luz, el calor que ha recibido de otro (Darric). Urak agindurikako
berotasunak joa da (Id.)" DRA.
9. aindu. Dirigirse. Aindu zan au frailliangana besarkatu gurarik. Etxba Ibilt 464. Basurda asarre bat
bezela, aindu zan Saloi nausira bene-benetako kulpadunaren billa. Ib. 489. Aindu ziran kanporutz. Ib. 461.
10. "Ainddu [...], forzar, hacer fuerza. Zuek ainddu ortikaldetik" Elexp Berg. "Palankia sartu ta ainddu
bekaldetik" Ib.
II (Sust.). Tr. Documentado desde Refranes y Sentencias en textos vizcaínos y, con frecuencia algo menor, en
guipuzcoanos. Fuera de éstos sólo se encuentra en Haraneder y, ya en el s. XX, en Irigaray, Mirande y Xalbador.
En DFrec hay 138 ejs., todos menos no meridionales.
1. (V, G, AN-larr; Añ, Izt 70v, Dv), aindu (ainyu AN-larr). Ref.: A; Asp Leiz2 (ainyu); Etxba Eib. Orden,
mandamiento. "Mandado, agindua" Lcc. "Decreto", "mandamiento", "precepto" Añ. "Mandato, orden" Asp
Leiz2. "Mandamiento, bando, ordenanza. Arkupietan ipiñi dabe Alkate jaunan agindua" Etxba Eib.
Dagianak agindua jan dezala. "Quien hiciere el mandado que coma". RS 95. Bait agindua ta ezertua. "Haré
lo mandado y lo que vedáis". Ib. 407. Jaunen hotua oi da agindua. "El ruego del señor suele ser mandato". O
PrASJU 317. Egiterren ondo zure agindua. ConTAV 5.1.4. Agindua egin ez arren. Cap 98. Bere aitaren
agindubari / asaiera ori emonik. Urqz 80. Nik egin biar dot Konfesoriaren aginduba. Mg CO 237. Zelan ausi
dodaz Zure lege, ta agindu santuak? Añ EL 1 140. Zer erakusten digu Jesu-Kristok gure pekatuen barkazioa
eskatzeko aginduarekin? Gco I 430. Egizue gurasoen agindua gauza guzietan. AA II 64. Ara emen
Jaungoikuaren agindu agirija. fB Ic I 102. Mandamentubak, legiak, agindubak, ordenaak edo erregelaak,
guztiak bat esan gura dabee. Ib. 21. Eztaigula ausi Jaungoikuaren legeko agindu edo mandamenturik. Astar II
33. Jose Napoleon Erregetzat jarri zanean, onen aginduak egin nai etzitualako, joan zan Cadiza. Izt C 507.
Zelan egiten zituzan euren borondate, agindu ta esanak? Ur MarIl 99. Bete nai izan zituen bi agindu edo
eginkizun, aspaldian utzita zeudenak, Zirkunzisioa eta Pazkoa. Lard 110. Alemaniara biur zitezela agindu
zitzaien, eta nola nai ere agindu au zerutik etorri zitzaien. Arr May 163. Alkatea eldu iaken / agindu bategaz.
Azc PB 144. Dakidan egi apurra ta Iaunaren agindu donea erakutsiko dautsadaz. Ag AL 112. Maisua, zein da
legeko agindu andiya? Itz Azald 82.
(s. XX). Marik artu eban ardurea osagillearen agindduak zeatz egittuteko. Echta Jos 343. Aginduba bidaldu
eben espetxera, bertan eguan gixajo errubakua azkatu egijela. Kk Ab I 48. Esan zidan ixilka, agindu zorrotzak
zitula ta alditxo batean irauteko. Or SCruz 94. Buruzagiek aginduak emanak beren menekoeri. FIr 148. Nik
agindu gustijak eztuataz bete. Enb 124. Gobernadorearen agindua da. Lab EEguna 105. Zure antziñian abua
itxitta eukitteko aginddu garratzak emon dautsadaz. Otx 147. Bi agindu sail degu abertzaleok [...]: Yainkoaren
aginduak eta aberriarenak. Ldi IL 156. Lege izan nai dauan aginduak, nai ta ez, errazoezko izan bear dau.
Eguzk GizAuz 98s. Zeruko agindua betetzeke ezin dezaket utzi. NEtx Antz 52. Ondoren sarjentuak biderako
agindua eman zuan. Ib. 147. De Bachanalibus agindu batez galerazten ditu Caesar-ek [...] misterio berriak. Mde
Pr 309. Geure semeai [geure izkuntza] erakusteko / dogu agindu gogorra. BEnb NereA 130. Pikete
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
389