A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
- HAGIN-ERAKUSTE. Acción de mostrar los dientes (en señal de amenaza). Otsuak "txapetan" jokatu al
balebe, eleukie ainbeste urrumada ta agin-erakuste egingo. Kk Ab I 92.
- HAGIN-ERRESKADA. Hilera de dientes, dentadura. Mandu au ederra da: agin-erreskada ona dauko. EEs
1925, 14.
- HAGIN ERRO. "Chicot de grosse dent" H.
- HAGINETAKO MIN. Dolor de muelas. "Aginetako m. [= 'dolor en varias muelas', opuesto a agiñeko m.] (Vgip,
G-azp, AN-gip-5vill, B, BN-arb)" Gte Erd 221. Cf. SP: "Haginetarik minez ezin egon, ne pouvant du mal de
dents". v. HAGINEKO MIN. Aginetako minak ta beste gatxak kendu gurarik. CrIc 52. Aginetako minagaz /
ezin sufridurik. DurPl 48. Baldin naigabe batek, buruko edo agiñetako miñ batek ezertarako ez gerala utzitzen
bagaitu. AA III 572. Asma detzagun mundu huntan ditezken oinhaze ta thormenta suerte guziak [...] haginetako,
hezurretako min kruelenak eta bertze hanbat gaitz gisa. Dh 164.
- HAGINETAN HARTZAILE. "Agiñetan artzallia (armería), especialista que ponía en punto el mecanismo del
disparo, en las armas cortas. Agiñetan artzalliak ziran geixen irabazten eben biargiñak pistolagintzan" Etxba
Eib.
- HAGIN-HEXUR. "Hagin-exür (S), chicot de dent, racine" Lh.
- HAGIN-EZ. Benetan aitortzen diot jaun orri (au bai txantxetan noski) oso aurpegi-txarturik dagola, goseak
eta agiñ-ezak. "La falta de muelas". Berron Kijote 212s.
- HAGIN-FRIKAIKI. "Fregadientes, agin frikaikia" Lcc.
- HAGIN GABEKO. Desdentado. v. hagingabe. Cf. A Morf 221: "El mote popular [francés] que se adjudica a
las viejas sansdent, correspondiente a Aginbako" Agin-gabeko aoa errotarririk gabeko errota bezela dala.
Berron Kijote 204. Argal makur laurogei urtekoa / eta aoan agin bâkoa. Zav Fab RIEV 1907, 95.
- HAGIN-GAIZTO (-gaixto L, BN, S ap. Lh). "Qui a des mauvaises dents" Lh.
- HAGIN-GARBITZAIKI. "Mondadientes, agin garbitzaikia " Lcc.
- HAGIN-GILTZ (R; Aq 56). Ref.: VocPir 235; A. Colmillo. "Colmillo, agingiltza" Aq 56. "Dent canine, letain,
letagin, agingiltz" VocPir 235. v. letagin.
- HAGIN-IDOKAI. "Sacamuelas, el instrumento, aginsakaia, idokaia" Lar.
- HAGIN-IDOKITZAILE (Lar; -idokizale Lh), HAGIN-EDEKITZAILE (-idekizale S ap. Lrq). Dentista. Lhande
dice tomarlo de Azkue, pero no lo encontramos en éste.
- HAGIN-IKARA. "Dentera, (V) agin ikara" Añ.
- HAGIN-JALITZAILE. Dentista. Irigoin hagin jalitzale bipila eta herriko semerik zerenak oro alde
zituelarik. HU Aurp 129.
- HAGIN-JOKO. Operación, acción de morder. Azur-zati ederra eskeiñi eutsan mutikoak, eta txakurrak laster
ekin eutsan agin-jokoan. Erkiag BatB 95.
- HAGIN-KARRASKA (H), HAGIN-KARRAZKA (Añ (V)). "(Crujir de) dientes, agin karrazka" Añ.
"Grincement de dents" H. v. HAGIN-KIRRISKA.
- HAGIN-KARRASKADA (Añ (V)). Crujir de dientes. "Crujido de dientes, (V) agin [...] karraskada" Añ.
An bai izango dala negarra eta aginkarraskadia. Astar I app. LVI. Kanpoko illunpeetara izango dira jaurtiak; an
izango da negarra ta agin-karraskada. Ker Mt 8, 12 (Lç hortz garraskots, He hortz karraskatze, TB, Dv, HeH,
SalabBN, Echn, Ip, Ol, Or, Leon, IBk, IBe (h)ortz-karraska, Ur ortz karraskotz).
- HAGIN-KARRASKOTS. Crujir de dientes. Gosete izugarria etorri zan eta bazan Errusi-aldean
aginkarraskotsa ta negarra baño etzana. Eguzk GizAuz 131.
- HAGIN-KIRRISKA (V-gip ap. Iz ArOñ; Añ (V)). a) "(Crujir de) dientes", "crujido de dientes, (V) agin
kirriskia" Añ. "Agínkirriska bat, un ruido de dientes" Iz ArOñ. b) "Agínkirrixkixa, la dentera" Iz ArOñ.
- HAGIN-KONDAR (Lar, H). "Raigón de muela, agin-kondarra" Lar.
- HAGIN LOKA. "Agin lokia, el diente movido" Iz ArOñ (s.v. lóka). Agin lokaren bat edo beste agiri
yakezala euren abo sartubetan. Kk Ab I 58.
- HAGIN-MIN (aginmin Sal ap. A). Dolor de muelas. v. HAGINEKO MIN. Gurasoak mats gordiña jan eta
semeak aginmin? Ker EMeza 116 (ap. DRA).
- HAGIN-OI (-ui V-gip ap. Iz ArOñ, s.v. úi). Encía.
- HAGIN-ONDO. "Raigón [...] de muela, agin [...] ondoa" Añ.
- HAGIN-ORDOTS. "Agiñ-ordotx (AN-larr), colmillo" A. "Aiñ-ordotsak, colmillos (AN-larr)" EAEL 7.
- HAGIN-HOTS. Ruido de dientes. Mallu zaratak ez due lorik galtzen, / nire agiñ otsak barriz abe
iratzarriten. AB AmaE 203. Jakijok mairatu diran ezkero beintzat, abesti gitxi entzun da, barriketa askorik bez,
azpillotsa ta agiñotsa, ostera, gortu-erazoteko beste. I. Uribitarte Euzk 1931, 595 (ap. DRA). Au, barriz, bizkor
agin-otsian / eukan jateko goguaz. Enb 166.
- HAGINPEAN. Bajo los dientes, a merced de los dientes. Sasiartean txinbulika erori zan Zito, zakurraren
aginpean. TAg Uzt 103.
- HAGIN-SAKAI. "Sacamuelas, el instrumento, aginsakaia" Lar.
- HAGIN-SAKALE. "Sacamuelas, aginsakalea" Lar.
- HAGIN-SUSTRAI. "Raigón [...] de muela, agin sustraia" Añ.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
383