A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
igaziak bakarrik dutekela arengandik mundura agertze-baimen. Markiegi in Ldi IL 12.
2. Acción de mostrar. Besteren bekatua eragiten duena edo agerze ta erakuste gaiztoak agerian egiten
dituena. Mb IArg I 144. Deabru tentaria bere tentanz eta bekaturako bid-agerze gaistoagatik gure etsai
galgarria bada. Ib. 143. Ximixta bezala iragan ziren denak: aitaren beso agertzea, tiroa, zakurraren erortzea
sahetsaren gainerat. JE Bur 19.
(Lar, Añ), agertute (Añ). Declaración. "Registro de las mercadurías" Lar y Añ. Asko da borondate edo
biotzeko konfesioa edo bekatu agertzea. Mg CC 143. Aozko agertute edo deklarazinua. Mg CO 211. Pekatuben
agertute txaarraren ganian. Ib. 199.
Revelación. Zer agertzea egin du Jainkoak Abraham eta Jakoberi? Zerb IxtS 36n. Animaren belarritik
sartzen dan ITZaren xixtu au, zerki bat danez gaiñera, egien eta ixilgordeen agertzea darama berekin. Or QA
181.
3. Descubrimiento. Euskaldun lagunkidari milla zazpieun, irurogei ta amabigarren urtean Terranovaren
agertzeaz itzegitean esaten zitzaion bezala. Izt C 470s.
4. Edición. Bi mihiren gramatika [...] hirurgarren agertzia. "Troisième édition". Arch Gram tít.
- AGERTZE EZ. No aparición. Norbaitek esango luke, edo behintzat norbaitek inoiz esan zuekeen, al-ik
agertze ez hori gure idazleek, zaharrik gehienek, Ubillosek ez ezik, nozitu duten eritasun makurretik datorrela.
MEIG VI 163.
- AGERTZEZ. Públicamente. Juan zen bera ere bestala, ez agertzez, bena segretian bezala. EvS Io 7, 10 (Dv
ageriki).
agertzeta. Epifanía. Agertzeta edo Epifania hori guk Trufania deitzen dukegu. Egunaria 6-1-1958 (ap.
DRA).
ageru. v. aieru.
ager-zale. Nun-nai zagoz bai, / zoramen argi, / nun-nai zagoz / ager-zale, / bideko gauzen / ostean erdi- /
ezkutau ziñan, / maitale. 'Deseoso de manifestarte'. Gand Elorri 75.
ageta. Granizada. Yauretxean Itun-kutxa ageri izan zan, tximistak, otsak, lurrikarak ta ageta aundiak
sortzen zirala. Ol Apoc 11, 19 (Or MB 866 ageta; Lç, He babazuza, TB, HeH, Echn, IBe (h)arri erauntsi, Dv, Ip
harrite, Ur arritze, Ur (V) arri, Ker txingorrada, IBk kazkabar-erauntsi). Tira ba, biar, garai ontan bertan,
ageta gogor bat eratxiko dut. Ol Ex 9, 18 (Dv harri-abar, Ker arriabar).
- AGETA BOTARIKO. "Ageta botarikoa, decaído, deshecho (G-nav)" Inza RIEV 1928, 151.
1 agi (Lar H). 1. "Agia, apariencia, parecer, semblante de una cosa" Lar DVC 150. "Assimilación",
"apariencia", "hechura, forma" Lar. "Agi (AN, L, BN), apariencia, descubrimiento" A (que no se refiere
seguramente a su uso como sust., sino a agi danean, agi danez o agian).
2. Fenómeno, suceso. Ele ta izkera berdintzat artzea eztet nik esango "marraskulu utsen betea" danik; baina
zerbait baldin bada, agi utsezkoa da: "agian bai, agian ez", erderaz "en apariencia". A Eusk 1919-20 (II), 8.
Ostagi (fenómeno fonético) au bestera entzuten da Gernikako ibar eder aretan: au-ren ordez eu. Ib. 4. Laxter
oartu nuen aren buruan gertatzen zan agi edo fenomenu bat. A EY I 19. Gure jaioterri maitearen edestiak
aitortzen digun agi edo gertaki garaienengoa. Elizdo EEs 1927, 182. [Gizonak] bere baitan ikusten eta sumatzen
ditun agiak edo gertaerak oro barrendik darizkiola ezagutzen du. Or EG 1952 (5-6), 11.
- AGI DANEAN (G-goi; aidanean AN-gip; ari danean G-to). Ref.: A (agi, ari); Garbiz Lezo 153. Según parece,
al parecer. "Agi danean Antonio il da" A. "Ari danean (G-to), por lo visto, según parece. Ikusitakoarengatik ezta
esaten "ari danean" (G-to)" Ib. "Aidanean, [...] acaso" Garbiz Lezo 153. En G-bet es siempre ai danian, mientras
que, por ej., "cuando ha venido" es etorri denian. Nunca se oye *ai denian, lo que hace pensar que la forma
verbal no es da "es", de donde con suf. relativo den. Agidanian il da / askoren moduban, / alakua neke da /
sartzia zeruban. PE 49. Aidanian zatuai / kontu egin ziyon. PEItz 155. Ongi zeok; aidanean, gauz obearen
gutizirik ez daukak. Elizdo EEs 1929, 174. Ari danean, beste bitan ere elkar ikusi zuten. Or SCruz 128.
Agidanian zere esposa / nai zenduke erregiña. Tx B 154. Agidanian ikusiya da / Amerikako kortia. Tx B II 189.
Aidaneen gero, aste betean gaztairik ez diat ikusiko ta. Lek EunD 28. Olakoen bat egin zuten agi-denean
Yerusalemen. Ir YKBiz 287n. Inguru aietara joan ziran aidanean Colon eta bere lagunak. JAIraz Bizia 30.
Aidanean ilda gero ara bota zuen. Sorarrain Lili 135. Gizon bat ikusi utsarekin, agidanean ginballarekin
okerrago, aiek ibilli zuten korrika ikustean. Anab Aprika 55. Ainbeste gazte etxean arkituta izutu gaitzik. Baña
agidanean denak anaiak dituk. Ataño Espetx 33. Izan ere, eta itxurak agi danean ala lirake, ba zan andik
bertako erri-koxkor batean baserriko neska bat. Berron Kijote 39. Gorago jaso nahi du honek burua, agidanean.
MEIG III 110. Ez zen erabat okerra, agi denean, haien "ilustraziñoia". MIH 172.
- AGI DANEZ (G-to; ai danez V-gip). Ref.: A Apend; Elexp Berg (ai danez). Al parecer, por lo visto. "Ai danez,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
375