A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
itxustarzünen egiten. Mst I 2, 4. Hartakoz zük, egia bera beitzira, agerriz erran ükhen düzü. Mst III 48, 6. Ongia
ukatzen dutenak, agerriz eta itxuraz dira ukatzailleak, baiña ezkutuan eta muiñean ongiagan siñesten dute. Vill
Jaink 89.
Etim. De ager-, agir- + suf. -erri? (FHV 82). Cf. enzuerri 'espacio en que se puede oír (entzun) algo'.
agerriki (Urt II 161, HeH Voc A (s.v. agerrian), H). Manifiestamente, abiertamente, públicamente.
Aithortzera giristiño guti da ausarturen, / agerriki ere meza ezta zelebraturen. EZ Man I 67. Munduari emaiteko
/ agerriki exenplu, / karguari etzaiola / nihor behar handitu. EZ Noel 150. Ioan zirenean bada haren anaiak,
orduan ioan zen bera halaber phestara, ez agerriki, bainan ebaska bezala. HeH Io 7, 10 (Lç agerriz).
agerriro. "Explícitamente", "expresamente", "palpablemente", "patentemente" Lar.
agerritu. Descubrir, destapar. v. agertu. Kalitza agerritzean, Jesus buluzten dute. Dv LEd 9.
agertaldi. v. agerraldi.
agertamen. Declaración. [Kredua] da gure errelijioneko agertamen zinzo apostolubetati jatorkuna. CrIc
41. [Konfesinoia] da sazerdote aprobau [...] bati egiten jakon pekatuben agertamena edo deklarazinoia. Ib. 158.
Txit argiro aditu det nondik datorren Konfesioa; baña jakin nai nuke, zer ta nola egin bear dan bekatuen
agertamen edo deklarazioa. Mg CC 104.
agertaratu. 1. Publicar. Gizon gogoangarri onek [...] agertaratu zuen oroitzapen edo memoriaren 80
garren orrian esaten du onela. Izt D 10. Aita Larramendi gogoangarria, zeñak agertaratu izan zituen
Euskarazko itzkuntz ederraren Gramatika, Itztegia eta beste gauza anitz. Izt C 454. Jovellanos jakintiak
nekazaritzaren gañean agertaratu izan zeban libru gogoangarrian. Ib. 27.
2. Mostrar. Baita ere biztanle oek, eta batez ere aurrenengoak, nai izaten dituztena [sic] agertaratu beren
buruak leku agirikoan ikusleak jakin dezaten, non, nongoak, norenak eta zer gisatakoak diraden. Izt D 18.
3. Declarar. Gipuzkoako kapituluan arkitzen niozkan utsaldi andiak agertaratuko nintuela zein bere toki
egokietan. Izt C 172. Agertaratu det, bada, garbiro artalde bakotxak zenbat etekin, zer nolakoak ematen dituen.
Ib. 170. Españak eta Franziak agertaratu zioten guda alkarri. Izt C 379.
4. + agerteratu. Descubrir. Esleitu zeban Carlos bostkarrenak Luzon-go Ugarteak agertaratzeko. Izt C 501.
Don Martin de Zubieta [...], zeña joan izan zan Magallanes-ko itsas-estuaren agerteratzera. Ib. 472. Metallu au
agertaratu zeban Maisu Florezek. Ib. 464.
agertarazi. v. agerrarazi.
agertari (Lar, Añ, Hb ap. Lh). "Manifestador", "revelador" Lar y Añ. "Delator" Añ.
agertaro. Tiempo de Epifanía. Agertaro edo Epipani ondoko Igandeetan eta Pentekoste ondokoetan. Or
MB 28. Eliz-urtearen banaketa [...] Eguberri-aldi (Jaiotaro, Agertaro). Ib. 31.
agertatu. Mostrar. Agertatzen debala bere prestutasuna eta gurasoen egin bide ondrosoak irudikatu naia.
Izt D 82.
agerte (Lar, Añ). 1. "Manifestación" Lar y Añ.
Exposición, declaración. Konzienzien agertea. Añ EL 1 43 (EL 2 49 agermen).
2. (Lar). Descubrimiento. Ikuserazten duenari euskaldunak artu zuten partea Amerikaren agertean
(Donostia, 1892). JFlor.
3. "Descobertura" Lar.
agerteratu. v. agertaratu.
agerterazi. v. agerrarazi.
agertoihal (Ort Voc (V-ger)). 1. Telón. Agertoiala jasoeran, Txili ta lau ugarikadun ozta-ozta ikusiak
izango dira. A Ortzuri 104. Agertoiala beera. Ib. 156. Agertoiala yasoeran Kose agertuko da, amu-mai baten
jesarrita. Ort Oroig 13. Agertoiala jaso baño len, "Bei Lerroa" eta artaldeen dulun-dulun zoliak entzuten dira.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
368