A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
agerpide. v. agerbide.
agerraldi (Dv, A (que cita a Mg)), agertaldi, agertualdi, aierraldi (AN-larr ap. Asp Leiz1).
Tr. Documentado en Mendiburu y en autores septentrionales y meridionales de los siglos XIX y XX. En
DFrec hay 6 ejs. de agerraldi y 1 de agertaldi.
1. Aparición. "Acte d'apparition. Ez du agerraldi bat baizik egin" Dv. "Aparición" Asp Leiz2 (s.v. aiertu).
Berrogei egun orietan agertu zen, dio, anitz aldiz bere Apostol onetara. Lenbiziko bere ager-aldian aserretu
baten gisan hitz egin zien. Mb IArg I 339. Agertu zitzaion sarri Kristo [...]; Jauna, esan zion alako ager-aldi
baten. Mg CC 13. Urriaren hogoi eta bian egin zuen eritasunak bere lehen ager aldia. Prop 1876-77, 225.
Batek, zerutikako ager-aldi bat izan zuen Santa Theresa hil-eta laster. Arb Igand 97. Ama Birjiña esan al ezin
litezkien bere agertaldia [sic] guzietan, jende beartsuai eta batez ere artzaiai agertu zaiela. Goñi 23s. Agur
"Euzkadi" eguneroko / jelkiden izparringija! / Pozik ospatzen dogu gaur zeure / lenengo agerraldija. Enb 121.
Pentekostes egunean [...] egin zuan Espiritu Santuak bere agerraldirik aundiena. Inza Azalp 84. Yesusek bere
ager-aldian ogei ta amar urte zituen gutxi-gora-bera. Ir YKBiz 44. Izarrak klixk-egin t'egin / beren zabalde
garbia / bitxitu-garaian oi det / maizenik agerraldia. EA OlBe 36. Ta Jesukristo gure Salbatzaille ta Jainko
aundiaren agertaldia itxedoten dugula (Tit 2, 13). Or MB 100 (Ol agertaldi; TB agertzapen, Dv ethorpen, IBk,
IBe agertze). Eztituzte zentzu-galtze oriek Iainkoaren agerraldietan. Or QA 171. Illunabarrean izurderen batek
egiten dizu agertualdi bere soin eta eskarda beltzak erakutsiz. Etxde Itxas 115. Jesukristo gure Jaunaren
azkenengo agertaldia itxaroten dozuen ezkero. Ker 1 Cor 1, 7. Fatima agerraldietan Ama Birjinak hiru haurreri
eman zioten manu salbagarriaz. Etcheb Zeruari 14 (ap. DRA). Lagun artera agerraldiak eta ezkutaldiak,
tximistearen antzekoak izaten zituan sarri askotan. Erkiag BatB 24. [Irakurtzea] agerraldi zoragarri batek
galerazi zion [...] uste gabean agertu zitzaien begi-aurrera; Marzela artzaia zan. Berron Kijote 159. Kristoren
bazko-agertaldiak --Paulorena izan zen azkenekoa--, eta geroko beste agerpenak. IBk 2 Cor 12, 1n. Bihar
eguzkiak egungo ordutsuan beste agerraldiren bat egingo digula. MIH 396. Esaera zahar baten bigarren
agerraldia. MEIG VI 185.
Aparición de un hecho repetible, ingl. occurrence. Akerrak adarrak okerrak ditu perpausean /R/ fonemak
hiru agerraldi ditu. Ej. del lexicógrafo.
(L, BN, R, S; H), aierraldi (AN-larr). Ref.: A; Asp Leiz2 (aiertu); Gte Erd 64. Visita. "Visite courte. Ager aldi
bat eginen dut, je ferai une courte apparition" H (s.v. agertzea). "Agerraldi bat egizu, faites un tour chez-nous"
Ib. (id.). "Agerraldi bat egin zazu" A. "Doi doia eriari agerraldi bat egin dako (BN-arb)" Gte Erd 64. Ager
aldi bat egin zuen Angleterrera. Prop 1876-77, 191. Galdetu zioten beraz egin zezala oraino ager-aldi bat bere
meneko fraiden artean. Jnn SBi 67. Illebitan ibilli zan olako agerraldi asko egitten Basoganera. Echta Jos 313.
Eskerrak zeure agerraldiagaittik. Echta Jos 133. Etorri dakidala Bertoldin neure jauregira agerraldi bat
egunaro egitten. Otx 130. Egin nion agerraldi batean. FIr 185. Senar-emazteak Jontxuren agerraldia izan
ondorean, alkarregaz autuan ekin eutsen. Erkiag Arran 125. Ateta enas eta maskildu aretara agerraldia egin.
Erkiag BatB 18.
2. + agertaldi, agerkaldi. Cuadro o escena (de una obra teatral). "Euskaltzaindiak bere gogo-gogozko abek
aukeratu ditu: teatro esateko: antzoki; escena: agerraldi; escenario: agertoki" Eusk 1927, 31. Agerraldia ta
erderazko capítulo (baita escena bere) bat dira. Ezale 1897, 132a. Maitena. Pastorala hitz neurtuz eta larriz
egiña [...]. Zati lehena. Lehen agerraldia. RIEV 1910, 157s. Neurtitzez edo bestela, nai ainbat atal eta
agerraldietan banatuta datorren euskerazko opera batentzat. EEs 1911, 165. Neskatil eta mutikoak agertu
lezakien antzerkia [...], egilleak nai duan aña atal eta agertaldiz. EEs 1914, 99. Lenengo ekitaldia. I. agerraldia.
Alkatea ta Etxenagusia. Lab EEguna 62. Bigarren ekitaldiak bi agerraldi dauzka. Goen Y 1934, 90. Lenengo
atala. Aurrenengo agertaldia. Zait Sof 13. Lenengo Agerkaldia. NEtx Antz 102. Musikoak, buruan dauzkan
musika-zatiak kokatzeko, zenbait agerraldi behar lituzke: maitaleen bakarkako hizketa, edo herri osoaren plaza
nagusiko bilera, edo agure begiragarriaren hiletak. MEIG I 154.
v. tbn. Ort Oroig 13. Sabiaga Y 1933, 420. Lek EunD 11. Amez Hamlet 51. NEtx Antz 74 (9 agertaldi).
3. Representación (de un espectáculo). Lehen ager-aldia, larunbat huntan arratseko bederatzietan eta
bigarrena biharamunean, bezperak ondoan. Herr 1-3-1956 (ap. DRA). Agerraldia baño ordu erdi goizago,
sakristira eroan zuan Patxi Padre Valerak, ardo xurrutada bat edan zezan ahalgea khentzeko. Osk Kurl 178.
4. + agertaldi. Edición. v. argitaraldi. Auxe niñoian Kresala-ren lenengo agerraldian. Ag Kr 10.
Gipuzkoako euskeraz (osoa) 8gn agerraldia. KIkG 1. Eta geroztik zazpi agerraldi izatu zituen [Krixtoren
Imitazioneak]. Zerb Azk 59. Lehenbizikoak izan duen harrera ona izango ahal du [liburuaren] bigarren
agerraldi honek ere. MEIG III 101. Aita Iraizozen Gurutz-bidea azkeneko agertaldian. MEIG I 117.
Número (de una publicación). Alfotxetan ezartzen ditut ez dakit zenbat urthe hetan egin ziren Gure
Herriaren ager-aldi guziak. Barb Sup 14.
Época (de una publicación). Eta ez du inork aditzera eman, nik dakidanez, Euskera-k, bigarren agerraldi
honetan, bere ohiturak aldatuko zituenik. MIH 202.
5. Capítulo. Agerraldia ta erderazko capítulo (baita escena bere) bat dira. Ezale 1897, 132a.
Bederatzigarren agerraldia. A BGuzur 151. Urrengo agerraldian berak beren barrua agertuko dau. Ib. 116.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
364