A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Tr. Todos los ejs. son meridionales del s. XX. En DFrec hay 7 ejs.
1. Aparición. Bere adimen argi, zuzentasun ta zurtasuna, bere aldian gertatu zan, Guadalupeko Ama
Birjiñaren agerkunde arrigarrietan agertu eban batez be [Astarloak]. GMant LEItz 70n. Aitzuloko agerkundeak.
Or Mi 73 tít.
Epifanía, aparición, presentación. Gaur, Urkiaga olerkariaren agerkundea dakusgu. "Epifanía". Aitzol in
Laux BBa XIV. Agerkunde edo Epipani. Or MB 109. Jaunaren agerkundea. Ker EMeza 62 (ap. DRA).
2. Manifestación, expresión. Uri guztietan eukitzen da Jesus Biotz-ibildeuna ta elijioaren agerkunderik
aundiena izan oi da. JBDei 1919, 175. Erri batean zerbaiteren ezagutzako eguzkia ittuntzen balinbada,
illuntasun orrek gogo agerkunde oro itzaltzen du. ADonostia Itzald II 8. Erreka bazter babesetan saratsak, lore
zuriz jantzita, udaberriaren agerkunde zoragarria zagerten. Jaukol Ipui 39. Agerkunde oien bitartez, alderdi
aietan bizi ziran erriak --pranko-kantauritarrak alegia-- beste guztien artean oso bakarrak eta margo berezikoak
azaltzen zaizkigu. JMB ELG 48 (hablando de pinturas rupestres).
Declaración. Gizonezkoaren maitetasun-agerkundea, usterik bako azalpena izan oi da eurentzat. Erkiag
Arran 48.
3. Exposición. Sevillako agerkunde edo exposiziorako. Munita 36.
4. Revelación. Halere Jaunaren ikuspen eta agerkundeetara joko dut. Bibl 2 Cor 12, 1 (Dv agerpen). Orai
argitan emana den mixterioaren agerkundea. Bibl Rom 16, 25 (Ol agerketa).
agerkune. v. agerkun.
agerkuntza (Hb ap. Lh, Dv). Aparición. "Apparition, acte de l'apparition" Dv. Espiritu Santuaren aldi
onetako agerkunz onek eta ur gañeko agerzak adirazten dute andia dela [...] grazi-isurza. Mb IArg I 365.
Goanen naiz, eta ikhusiko dut agerkuntza handi hori, nolaz sasia ez den erretzen. "Visionem". Dv Ex 3, 3 (Ur
ikusketa).
agerlagun. "Personaje o actor en teatro" A Ortzuri 158. Boskarren agerraldia. Irugarreneko agerlagunak;
mutikoak ez geroxeagorarte. A Ortzuri 148.
agerlan. Publicación. 1944-ean Frantziarrek suntsitu zituzten "Gwalarn" aldizkaria eta honi zegozkion
ager-lanak. Mde Pr 286.
agerle (Lar, Añ, Hb ap. Lh, Dv). 1. (El) que enseña, muestra. "Manifestador", "revelador" Lar y Añ. "Qui
découvre, révèle" Lh. "Celui qui découvre ce qui est couvert ou caché" Dv. v. agertzaile. Badira beste zenbait
oriek bezain gaistoak ez izanagatik, bekaturako bideen agerle galduak eta Jainkoaren etsai agitz gaistoak. Mb
IArg I 140. Oraingo bidagille ta agerle guziak Jangoikoaren etsai gaistoak dira. Ib. 141. Erakarri zituen bere
erreinuko gizon jakinsu ta ariol edo etorkizunen nolerebaitako agerle guziak. Ib. 392. [Museoetako] ikusgai
oetara zaletu nai dizkiate boltxebitarrak beren langilleak. Ortarako jarririk zeuzkae agerle ta adiratzalle
bereziak. TAg GaGo 80.
(No ref. a personas). Hordu oroko lanak eta gauzak dira, dio Aita Santu berak, ziñezko amorearen agerle
zuzenak. Mb IArg I 105.
2. Actor. Agirian ipinia izan zan bigarrenez [...] zarzuela bat. [...] Agerle guztiak ondo txalokatuak izan
zirean. Ezale 1897, 48a.
agerleku. 1. Lugar de aparición. Huna, huna, Harpe saindua! / Belhaunika gaiten hemen; / Birjinaren ager
lekhua... / Beha horrat: horra nun den. Zby RIEV 1908, 292. Nun eta Arantzazun, gizona! Iñork aditu etzuan
basamortu au, Zeruko Amaren agerleku! NEtx Antz 57.
2. Lugar de exposición. Eta peri batera eramanaz [txerriak], ager-lekuren baterako saldu litezke. L.
Astigarraga Diccionario manual (Tolosa, 1887), 79.
agermen (Añ, A (que cita a Mg)). 1. "Publicación" Añ. Diruba aurreratuten dabeenak liburu onen
agermenerako, kalterik izan ez dagijen. Mg CO IV.
2. Declaración, exposición. "Manifestación (Añ, FSeg)" A. Biotzen agermena. Añ EL
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 362
mende.
2 49 (EL 1 43
konzienzien agertea). [Moisesek legea] irakurri eban jente guztien aurrean. Au zan amar mandamentuen
lenengo agermena. Añ MisE 143.
Manifestación, expresión. Arzazu bada nere borondate onaren agermena. VMg VIII. Liburuetan dabiltz
eurak [arranondotar arrantzaleak] orduan Ama Mariari egindako maitetasunaren agermen beroak. Ag Kr 215.
En DFrec hay dos ejs.
3. "Descubrimiento" Añ. Elizak, gertaera au gogoratzeko, Gurutze Donea-ren Agermena-ren izenarekin
ipiñi du [...] fest-egun bat. "Invención de la Santa Cruz". EE 1884a, 301.