A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Echn, Ol, Ker, IBk, IBe agertu). Hire abanzamendua ageri denzat guzién artean. Lç 1 Tim 4, 15. Gizonei barur
aizela ageri ezakienzát, baina eure Aita sekretuan denari. Lç Mt 6, 18. Daude berok ere espantaturik nolaz ezten
berri segurorik ageri. (c. 1597). FLV 1993, 457. Fabore hunetan da ageri, Iangoikoa, nolakoa den zure
ontasuna. Mat 272. Bethi argi edo illhun ageri ezten zotza. EZ Man I 100. Gau illhunean ezta / ageri iguzkirik.
EZ Noel 54. Non naizen ez naiz ageri. Harb 350. Nola khea den lekhuan ageri baita badela sua. Ax 415 (V 270).
Hunen ondoko kapituluan ageriko den bezala. Ib. 234 (V 87). Et' ikuslerik ageri elizan / lekhutara zindiaurizan.
O Po 15. Sariak zathitu-ondoan ageriko da zer den hirerik urpoan. O Pr 666. Gurutzearen seinale eta bandera
hura zeruan ageriko da gure Iauna datorrenean munduaren iujeatzera. SP Imit II 12, 1. Ageri naiz berehala, /
zer naitzen izatean, / emana banintz bezala / hilla gathabutean. Arg DevB 157. Baldiñ osoki ezpadut / galdu ene
gloria, / eneganik ezperen urruti / ageri da ezarria. Gç 157. Onsa handi bat ageri düzü misterio hontan. Bp II
98. Hala ageri da deklinazino molde hau hagitz diferenta dela eskuararenetik. ES 95. Enthelegatzen düt zerere
gure sendimentier agüri [sic] beitira (üdüripenak), hala nola biribilgua, koloria eta gozua. CatOlo (ap. DRA).
Beti ageri dira izarrak; are geiago, agiri dira eguzkiak. Lar SAgust 8. Klarki ageri ez denean bekhatuari
konsentitu diozula. He Gudu 118. Ordian ageri izanen da, Jesu Kristen amurekatik erho, eta mesperetxatü izan
dena. Mst I 24, 5. Aizean etzen odei belzik ageri. Mb IArg I 193. Santu onen bizierari kanpotik, edo agiri zan
azalari begiratzen badiozu. Cb Just 12. Ez da zeren fidatu kanpotik ageri den prestutasunaren gainean. Lg II
149.
(s. XIX). Irur prógu badire: aféktoan ageri déna lenbizikoa. LE Ong 45r. An agiriko da nabarmenago
pekatarien arduragabetasuna. CrIc 33. Ez da zugan agiri, ez da ezagun Jainkoaren umeen markarik, baizikan
etsaiarena. AA III 597. Sari eder hetan bereziki ta bertze nihon ezpezala da ageri Jaunaren botherea. Dh 171.
Aintxe dago zelataka franzesik agiri bada. Astar II VIII. Obrak ageri dirade. Etch 522. Ipuien akaballan / dauden
sententziak, / agiri da dirala / egia andiak. It Fab 17. Izarraizko aitzaren gañetik agiri dira Araba, Asturias, ta
Errioja. Izt C 37. Horla da ageriko ezen, / zoinek dakiten egiten / yusa haiñ gozo batekin, / breskak hanbat
antzerekiñ. Gy 190. Astoak ez ditu gaizoak yuiatzen / ageri denetik baizen. Ib. 314. Hemen ageri da bekatariak
kastigatzera ezin bestek daramala [Jainkoa]. Lard 19. Bide eta estratetara zoaz, eta agiri diran guziak sar erazo
itzazu, etxea bete dedin. Ib. 416. --Hedazazu bertze beharria, bat ez duzu aski luze. --Gero ageriko. Hb Egia 131.
Zer ageri da berheziki Mariaren arrapostü hortan? CatS 101. Ez illargik ez izarrik ezta agai zeruen (ANgulina).
Orreaga 54 (Camp, Dv, Ip ageri izan, Iza agiri izan). Elizako ateetan zegoela, bada, agiri etzan esku
batek geraerazitzen zuela sentitu zuen. Arr May 82. Urik etzan agiri, ezpada odola. AB AmaE 97. Biali zituan bi
lagun errira ardo eske, eta etziran agiri. Bv AsL 152. Arbola bere fruituetarik ageri den bezala, framazonkeria
ageri da bere obretarik. Elsb Fram 172. Burue agertu neuenean, etzan txalupea agiri. A BGuzur 133.
(s. XX). Etzako [zaldi] huni ageri gibel-aldea baizik. JE Bur 141n. Banator, esaten zirazun, baño etziñan
agiri. Ag G 286. Bihar ageriko Jainkoaren aintzinean, zure dantzak ala nere othoitzak baliatuko diren
hobekienik! Barb Sup 53. Jaungoikoa bera etzaigu agiri, baño ezagun da bera dabillela gauza guzti auetan. Inza
Azalp 31. Euzkerearen etsai gaiztoak / andik agiriko dira. Enb 87. Maitasun aundirikan / ezta agiri. Imaz
Auspoa 24, 128. Zu ere jakiñen gañean zaudela garbi agiri da. Alz Ram 126. Txabola antzeko etxetxu bat agiri
zan. Otx 105. Zaldun eder nor ageriko / andregaiân aurkez-aurke. Or Eus 177. Jopuen mallara eratsi nai
gaituela agiri da. Eguzk GizAuz 168. Mayi ez da ageri. Lf Murtuts 53. Ageri da erregetiarra dela Maxime Real
del Sarte. Zerb Azk 25. Errekaren alderdi batetik Ahargo ta Ataketa mendi goituxeak ageri baitira. Etxde JJ 9.
Idoro gura eban irudi liraiña [...] etzan iñundik iñora agiri. Erkiag Arran 66. Urruti zijoala gogoratuta gora
atera zan erria ikustera. Erria, ordea, agiri ez. Anab Poli 41. Azala ta azurra bakarrik agiri jakozen. SM Zirik
88. Pekatuaren errañu beltza / ageri da guziotan. Basarri 16. Munduan agiri dan ordena. Vill Jaink 39. Hor ere
ez ote zen ageri bestelakoa zela Jainkoaren gogoa? Ardoy SFran 305. Ezer be ez dago estalduta, agiri izango ez
danik. Ker Mt 10, 26 (Ol agiriko ez danik; Lç agerturen eztenik). Protestantea zen, higenauta, eta politika
arazoetan aski sartua ageri zaigu. MIH 244n. Garbi ageri zen gaizki-esaleak ugariagoak zirela. MEIG I 165.
Kanpora begira ageri zara beti zure idazlanetan. MEIG III 139.
(Tras sust., con suf. de relativo). "Apertus campus, [...] bazter idekiak, ageri direnak" Urt II 162. Cf. supra I.
Othoi ezazie [...] gure Aita Saintia gatik, zoin baita haren bürü ageri dena. FPrS 17s. Gauza ageri direnak
eta iragankorrak baizen ez maitaturik. Ch III 50, 8 (SP ikusten direnak, Ol ikuskarriak). Aita Saindua da Elizako
aitzindari ageri dena. CatLav 55 (V 36). Kanpoko akzione ageri direnetan. He Gudu 91. [Sakramentuak] dira
señale agiri diran batzuek Kristo gure Jaunak emonak. Cb CatV 48. Gainerako kreatura ageri direnetarik
distingatzen. Brtc 78. Graziaren siñale agiri dana. Ub 190. Gauza agéri diren ta eztiren guziak. LE Doc 117.
Elizaren buruzagi ageri dena. CatJauf 64.
v. tbn. CatLan 119. CatLuz 21. CatS 32. Agiri: Añ CatAN 44. Gco II 385. AA I 20.
(Con ablativo). Seguirse de, desprenderse de. "Hortarik ageri da, il appert de là, de là on voit que" Dv.
Tr. Más usado al Norte.
Hain konformitate handitik ageri baita klaroki ezen erran den guzia segur dela eta egiazko. Lç Adv ** 4v.
Ageri da hantik apostoliaren sendimendia dela bere doiaz kanpoan bere honak behar ordian beharrer distribua
ditzen. Tt Arima 96. Nembroth zen gizon hagitz urguillua, gaitza eta gaixtoa, obretarik ageri den bezala. ES
389. Hortik ageri da klarki haren intenzionea ez zela behar bezalakoa. He Gudu 71. Hortik ageri düzü eztirozüla
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
355