A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
esan, igaroaz bedere, "Agur Yan-Pier", soil bat, osoro aztu etzuan agerbidetzat edo erruki agerkaitzat? Zink
EEs 1927, 89. Idazkietan bakarrik beren azkua daramate batzuek, bestetzuek irudietan, eta batzuek, berriz,
ikurkin eta agerbide nabarietan. Ol Imit III 4, 4 (Pi agerbide; SP, Mst, Echve figura, Ch itxurapen). Neu nagoke
zurekin; ta bidali zaitudala agerbidetzat, au dukezu. Ol Ex 3, 12 (Urt, Ur señale, Dv seinale, Ker, Bibl
ezaugarri). Nola diozu alperrik, ordea? ura il dala-ta agerbide ziñak ekarki baitzatozkit. Zait Sof 31. Eska iozu
Jaunari agerpide bat lurraren barnenetik naiz zeruen gioenetik (Is 7, 11). "Signum". Or MB 707 (Dv
ezagutkari). Iainkoa bera zirikatzen dute agerbide arrigarriak eskatuz. Or Aitork 289. Ez-ilkortasuna Kristok
erakutsi zigun ezkero, adimen utsez argibideak ipiniz eta agerbideak erakutsiz, orren egia ezagutu dezakegu,
nolarebait. Zait Plat 105.
4. Expresión, manifestación. "Expresión, agerpide (neol.)" A DBols 225. Bakoitzari emandako Atsaren
agerbidea, berriz, guzien onerako da. 'Manifestatio'. Ol 1 Cor 12, 7 (ZugKer agerbide; Lç manifestazione, TB
agertzapen, IBk, IBe agerpen, Bibl agertze; He dohain ageri direnak). Eusko-muin utsezko ikuskizun orrek,
oraindik, paperean bederik [...] euskel-agerbiderik ez izateak, eztigu onik egiten. Ldi IL 65. Gauza ikusgarria
zan eurentzat, errian lenengoz entzutea, alako asmoaren agerbiderik. Erkiag BatB 31. Nire hitza eta erakusbidea
ez zen hitz ederren jakinduriazkoa izan; Espiritu-indarraren agerpidez baizik. IBk 1 Cor 2, 4 (Bibl agerbide; TB
ageripen). Leku itxi baten bikaintasunean agiri jarri eta agerbiderik zertugabeena iristen du. "Su evidencia más
abstracta". MEIG IX 129 (en colab. con NEtx). Bistaratzeko, ez du beste agerbiderik behar. "Representación".
Ib. 129.
agerdura. "Comparution" Ht VocGr 341.
ager-ezin. Gizonek, aldiz galdegin dezakete "Iainko ager eziña ageri diranetatik ezagutuz". "Ut invisibilia
Dei per ea, quae facta sunt, intellecta conspiciant". Or Aitork 251.
agergai, agergei. Inédito. Agergei da ere (ümen) berze bat trit dükiana Aberatstarzün güzien giltz
bakhoitza, nere izenian sorthüren dena. Egiat 28.
agergai. v. agerkai.
agergailu. 1. Signo, señal. Hiltzea eta gero nor bere indarrez phiztea, ai hori Jainkotasunaren agergailu
ezin ukhatua da. Arb Erlis 113.
2. Representación. Ots bakoitzak bear duela idatz-agergailu (representación gráfica) bat, eta idatzagergailu
ori beti berdiña. Broussain Eusk 1919-20 (II), 31.
agergarri. Tr. Aunque encontramos algún ej. en Haraneder, la gran mayoría de los ejs. son meridionales y
posteriores a 1895. En DFrec hay 3 ejs.
I (Sust.). 1. Manifiesto, declaración. "Manifiesto, substantivo" Lar.
2. (Dv). Cosa que pone de manifiesto. "Qui révèle, découvre, fait paraître" Dv (que cita el ej. de He). Zaude
bethiere sinpletasunaren eta modestiaren mugarrietan, zeiña dudarik gabe baita edertasunaren agergarririk
handiena. He Phil 335 (SP 333 edergarri, Echve Dev 378 gala).
3. Signo, señal, muestra. O! Jakintasunezko zer agergarri ederra eman zuan Manuelek, eskeintzean Egille
Altsuari bere gaztetasun loratsua. Ag Lar 548. Bere ontasunaren agergarri ona joakola Mañasiri eskutitzagaz
batera emongo eutsien gordairu barruan. Ag Kr 165. Euskaldunak [gurutzeak] jaso ditue euren siñistearen
agergarritzat. Ib. 214. Euskalerria maite duanaren agergarri onena, euskera erabiltzea da. Ayerb EEs 1916,
278. Laño ta lurrun, aize ta arnas, / bizitz-marmaririk oro, / esker-onaren agergarritzat / zerura igo bai igo.
SMitx Aranz 175. Horren [= mozkorraldia iraganik zelako] agergarri lehena izan nuen leze barnetiko auhenoihu
luto bat. "Indication". Mde Pr 114. Gure biotzeko samiñaren agergarritzat, zenbat oitura eta usario
eztaude zabalduak errialde guzietan: lutoa ta abar... Vill Jaink 167. Bistan da, hitz batek euskaraz ezaugarri
horiek daramatzala, oraindik, erdal kutsuaren agergarri, nahi eta ez. MEIG VII 192. Oraina etorkizun dugun
geroaren agergarri izan daitekeen aldetik. MEIG VIII 42.
4. Ejemplo. Erri guztiari agergarri (ejemplo) on bat emon bear iakola diño Amandok. Ag AL 70. O denok
ikusiko bazendukete bear bezala Jesusen Pakezko ta Maitasunezko erakuskera ta agergarri donea! Ag Ezale
1897, 124b.
5. Indicación, seña. Estalki onen barruan, lana egin duanaren izen osoa ta bizitokiaren agergarria. EEs
1911, 181.
6. Característica (distintiva). [Euskerarenganako] maitetasun ori agergarritzat artuta, uririk-uri ibilli gera
Gipuzkoan eta Naparran euskera zabaldu ta ixiotzen. EEs 1916, 52. Igarikera onen agergarri bat ekiñaldiak iru
izatia da, ba. Anab EEs 1920, 170.
7. Manifestación. Emeki-emeki higikunde bat sortzen da Irlandararen berpizteko helburuaz. Higikunde
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
350