A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
hagakari (a- Lar), agekari (V, G, AN ap. A, que cita el msLond; Añ). "Apaleador" Lar y Añ.
agakask. "Formado con los nombres de las tres primeras letras del alfabeto o abecedario euskérico, resulta
agakask, agakaska, o agregándole el sufijo colectivo-locativo -di, agakaskadi, agakaskadija; pero si se prefiere
el nombre compuesto por el euskerágrafo bizkaino D. Pedro Antonio de Ormaetsea, cura párroco de Amoroto, y
que es agaka, agakea, usado ya en una escuela, no tengo inconveniente en aceptarlo" AG 826. v. agaka.
agakaskadi. 1. Alfabeto (vasco). v. agakask. 2. (Bera, BeraLzM). "Silabario" Bera. Egiz, juan dan
urtearte ez dogu ezautu euzkerearen agakaskadija, beren izpijakerea bez. El Correo Vasco 1899, n.º 55 (ap.
NeolAG).
hagaki. Palo, vara. Kristautasunean adaburuak dama ikusgarri, agiz ikusgarriegi; euskaltasunean
adaburuak ez ainbeste, agaki bat edo bik gutxiago... SMitx Unam XVI.
hagalari. "Agaaria, agalaria, [...] apaleador" Lar DVC 151. v. hagakari.
hagalau (V-m ap. Onaind EEs). Pala. "Agalauaz baserrian biar asko egiten da. Garia, artoa, indiarra, babea,
latsuna, ikatza, autsa, lurra ta beste milla gauza agalauaz jasoten dira (V-m)" Onaind EEs 1930, 203.
agama (Lar, H (V)). "Ama, que cría" Lar. "(De ugaz-ama?), nourrire" H. v. inude.
hagana (L, BN, S (a-); SP, Lar Lcq 170, H). Ref.: Lh (agana, hagan); EAEL 76. 1. "Sorte d'herbe" SP.
"Mijo, agana, artatxikia" Lar. "(Setaria Italica), [...] panizo" Lcq 170. "Millet; sorte de millet (bot.)" Lh. "Sorte
de graminée, sorte de pain d'alpiniste, de millet des oiseaux" Ib. v. artatxiki.
2. "Agan (V-ger), planta rastrera que se da de comer al ganado, de poca simiente, flor de color de rosa, crece
entre patatas, manzanales..." A.
aganatu. v. harganatu.
agañitz. Muchas veces. Cf. anitz. Ori da debozio bat Eliza Ama santak denpora guzietan usatu duena:
agañitz enkargatzen duena, eta Kristau onak kontuz exerzitatzen duena. Gco II 346.
agape. Ágape. Orrits, otordu ona genuen. / Itxuraz ortik datorke, / gaur egunean galduxea dan / maitebazkari
agape. Or Eus 184.
agapuru (Lar, H). "Clava, porra", "maza, arma antigua" Lar. "Porrudo de pastor, arzaiaren agapurua" Ib.
Bañan pake au urratzen bada / gudako txistu otsakin, / zalantz egiten badu arbolak / etsaien bultzaerakin, / truka
dezagun gure lai zarra / burnizko agapuruakin. EgutTo 12-2-1918 (ap. DRA).
agapurukada. "Mazada" Lar.
agapuruzai. "Macero" Lar.
agar. "Espina, agarra" Lcc. "Espina de peces, arraian agarra" Ib. "Espinosa cosa, gauza agar daukana" Ib.
agaratz (SP; agaraz Lcc), agraz (SP), agarats (Dv, que cita a He). 1. "Verjus. Agaratz murkoa, gajo de
agaraz" SP. Mahatsik eta agaratzik ere ian gabe [...] zeren mahatsak edo agaratzak hordi dezakeien, bainan
zeren peril baitzen agaratzik iaten bazuten, mahats ere iateko gutizia pitz zezaten, eta mahatsik iaten bazuten,
mahats-arno ere edateko apetitua erakar zezaten. SP Phil 85 (He Phil 86 agaraz).
2. agarratz (V-gip), agratz (LandHizt 371), agraz (V-ple). Ref.: Garate 4.ª Cont RIEV 1934, 56; Etxba Eib;
Elexp Berg (algarratz). "Grosella, agraza" LandHizt 371. "Agraz (?), grosella, en Plencia" Garate 4.ª Cont RIEV
1934, 56. "Agarratza, ¿grosella? Gure txiki denboran, agarratzak ugari agertzen ziran plazara" Etxba Eib. v.
algarratx.
agaraztu. "Acere, garraztea [...], agaraztea, agaratz, agaraztu" Urt I 93.
agarbitu. "Agarbitu (ao-garbi), excusar" Bera. Askotan txarto egiña txartuago agarbijetan dogu. Arriand
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 347
mende.