A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
bage atormentatzen eta afrentatzen eta injuriatzen zutela. Ber Trat 9r. Gaizki erraitetasuna hastio duenak
afruntatuko du bere burua. SP Phil 238 (He 240 izanen du damu miñ bat). Eta bihotz dibino baten / afruntuz
afruntatzea! Gç 83. Diote deus-ere egin gabe afrontatu eta desohoratu dituztela. Brtc 211. Ororen burukoa /
alegera zaite: / zu afrontatu gabe / konsola naite. Bordel 73 (nota del ed.: 'zureganatu gabe').
afruntatzaile. "Afruntatzaillea, afruntaria, outrageux, agraviador" SP. v. afruntur.
afrunteria, afronteria. Afrenta. Hetzaz sakolak hüsten dütienak ta hen falta egitez bethatzen gezürtarien
kapitaiña, ta zakü afronteriaz betherik denaz. Egiat 250. Ez sinhets koki hori / afrunteriaz da betherik. Abraham
449.
afruntu (SP, Urt, Lar DVC 150, Añ), afrontu (BN-baig ap. Satr VocP; VocBN, Gèze), afrentu, afrenta.
Tr. Documentado sobre todo en textos septentrionales, donde se encuentran por igual afruntu y afrontu (hay
además afrentu en Elissamburu, junto a afruntu). Al Sur hay afruntu en Añibarro (MisE 106), afrontu en
Lazarraga, y afrenta en Capanaga (junto a afrontu), Ochoa de Arin (33), Cardaberaz, Zuzaeta (75) y Etxaide (JJ
272n). En DFrec hay 2 ejs. de afruntu.
1. Afrenta, ofensa. "Importunité, outrage, importunidad, agravio, ultraje" SP. "Blasphemia" Urt III 358.
"Afrenta, oprobio" Añ. v. hoben (3).
Injuriak eta afrontuak errezebitzen zituztenean. Ber Trat 54v. Eta pazientki paira etsaien afrontua. EZ Man I
15 (Eliç 44 afruntu). --Zegati geiago eskojidu gura izan eban kurutzeko eriotzea? --Zerren zeinbat afrontu
geiagokoa zan. "Porque cuanto era más ignominiosa". Cap 31 (99 afrenta). Aita, nik zuri amudio / behar bidean
bihurtu, / zenbat milla egiñ darotzut / desplazer eta afruntu. Gç 105. Nola behar tugun pairatu afruntuak eta
mezprezioak. "De tolerantia injuriarum". Ch III 19, 1 (SP bidegabeak, Mst, Ip goitzarren, Ol irañ, Leon laido).
Giristino bat prest egon behar dela afruntu, pena eta nahigabe guzien sofritzera Jesu-Kristo gatik. CatLav 233
(V 118). Behar duzu fermuki deliberatu afruntu eta laido handiagoak oraiño sofritzera. He Gudu 84. Zure
gustoa bada, nere bizia dolorez ta afrentaz beterik izatea, ta guziak ni aztu, ta utzi, ta ezertan ez idukitzea. Cb Eg
II 50. Nekeak, doloreak, desonrak ta afrentak betoz. Ib. 137. Disposatiak izan behar girela lehenago afrüntü
suerte güzien sofritzera. CatLan 129. Laurgarrena: Afrontuen barkatzea. CatLuz 20. Zer afrontua ez da hori!
Jaur 142. Praubia zenian jalkhi / bere afruntiareki. Etch 476. Jesüs-Kristen fedia-gatik afrontü suertiak oro
phausüreki eta korajereki behar tiala sofritü. CatS 116. Mila laido eta afruntu itsusiren ondotik. Elsb Fram 107.
Tristeki itzultzen da Pariserat, afrentua frango ukhaiten duelarik bidean. Ib. 88. Pesta egitea jinak, eta pesta
bipher egina. Zer afruntua... Lf Murtuts 53. Afruntua etzuen txarra. "Il n'était pas peu dépité". Ardoy SFran 235.
Afruntu horren gatik / ez galdu bururik! Mattin 86. Jaun arrotz horrek afruntu hori / barkatuko du agian. Ib. 93.
Afrontu izigarria hartu nuen eta arrunt gogoetatu nintzan. Xa Odol 267.
v. tbn. Gy 69. Afrontu: Tt Arima 126. Brtc 228. UskLiB 98. Bordel 158.
(Con -zko, adnom.). Eta orain kurutzea afrentazko lekua da? CatAnz 4.
(Con egin). Manera eta ispiritu berian besarkatu behar tiizi egiten derauzkiguten afrontiak. AR 318.
Jainkoari afronturik handiena egin zinozoke, dudatzen bazindu haren miserikordiaz. Brtc 250. Renauti egin
afruntiez / nahi gizaik benjatü. Xarlem 417. Jesusen amodioari eginak zaizkon afrontu eta laidoen
erreparazionetan. JesBih 410. Sofritzen zuen bere Aitaren loriakotz, erreparatuz bere heriotzeaz bekhatuak
Jainkoari egin zioen afrontua. Jaur 150. Soldadoen arropa nahiz desohoratu, eta bereziki soldado aitzindariei
afruntu egin. HU Zez 134s.
2. Riña, reprensión. Errespuesta emaiten zidan / lizala neska onestua, / aita-amaak likeoela / berebiziko
afrontua. Lazarraga 1193v.
3. (V-arr), afrontu (V-ger-ple-m-gip). Ref.: A (afrontu); Totor Arr; Elexp Berg (afrontu). "Intemperie" A.
"Tempestad, viento huracanado. A zan afrúntue" Totor Arr. "Lluvia fuerte con viento del Noroeste. Atzo
illuntzian azelako afrontua izan zan. Afrontuak joten daben aldian, paretan umedade mantxak agertzen die"
Elexp Berg. Aro txarra egiten eban, euria eta afruntua. Baraia 54.
"Euriak eta nordeak jotzen duen aldea. Bentanak ez eittia obe afrontu aldian" Elexp Berg.
4. "Dar un disgusto. Zuk emon dotzesu afrúntue" Totor Arr.
- AFRONTU IZAN. (Aux. trans.). Ser, resultar ultrajante, ofensivo. Haren han pausatziaz afrontu nuiela.
Balad 119. Nahi bezenbat jende aurdiki dute behiek erroz gora, nai bezenbat koskatu... Hotsemanek afrontu
zuten, bainan zer irriak bestek! Herr 3-3-1960 (ap. DRA).
- AFRUNTURIK (SP; lectura no segura). "Outrageusement, agraviadamente, ultrajosamente" SP.
afruntur (Chaho), afrontur. Afrentoso, agraviador. Errazu mundu orori afrontur bat nizala, giza gaixto
bat nizala. Tt Onsa 13. Afrontür kokia, / Erhokeriaz bethia, / Ignorent pergüt / Erho bürü nahasia. StJul 112s.
afrus. Horrible, horroroso. Mundu hau duketenean, framazonek, osoki tzartu, zikhindu, itsus eta afrus
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
343