A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
agitz aflijitzen zuen. Cb Just 118. Garela aflisituak dolorerik minenez. Monho 56. Goiti ezazü bihotza / etzitiela
afliji. Xarlem 468. Ez da horiengatik afliitu behar. Jaur 129. Xoria, zaude ixilik, ez egin nigarrik; / Zer profeitü
dükezü hola aflijitürik? ChantP 24.
v. tbn. Ch III 17, 2. He Gudu 94.
(Part. en función de adj.). Afligido. Paubreak eta berze aflijitu guziak bere beharretan sustengatuz. Lç Ins
G 6v. Nola arima aflijituak eman behar duen Jainkoaren eskuetan bere burua. Ch III 50, tít. Behar dutenei
konseilu emaitea. Aflijituak konsolatzea. CatLav 191 (V 99). Anima aflijitu ura sosegu andian, ta Jaunaren
pakean betiko geratu zan. Cb Just 119. Aflijituen konsolazálea. LE Ong 133r. Aflijitien konsolatzia. CatLan 80.
Konsolamenduzko solhasak errotzute afliyituak direnei. Mih 53. Dohatsuak ditu deitzen / Jaunak hemen
aflisituak. Monho 144. Kontsola zazue halako presuna aflijitu hura, bakhezko eta eztitasunezko hitzak erranez.
EgunO in Arb Igand 186. Aflijitien konsolazalia. UskLiB 27. Bazaraman bere denbora afliituen kontsolatzen,
erien sendatzen [...]. Jaur 382. Izen horrek eraikiten dü arima eroria eta konsolatzen aflijitia. Ip Hil 30.
v. tbn. Tt Arima 91. Afliitu: Brtc 208. MarIl 42.
aflikzio, aflikzione (Urt I 349, ib. 256, Chaho), aflizino. Aflicción. v. atsekabe. Ezen ene
estekaduretako aflikzionean ere partizipant egin izan zarete. Lç He 10, 34. Izurriz edo gerlaz edo zenbeit berze
aflikzione motaz. Lç Ins A 7r. Aflikzionetarikako probetxuaz. SP Imit I 12, tít. Ala gorputzeko ala arimako
aflikzione guztietan. SP Phil 489 (He 496 aflikzione). Ez dezazula eneganik itzul zure bisaia, eta presta
diezadazu zure beharria ene aflikzionearen egunean. Gç 47. Mundu huntan bizi gareiño eziñ gaitezke aflikzione
eta tentazione gabe. Ch I 13, 1 (SP tribulamendurik, Mst thürbürarzün, Leon atsegaberik). Moises bere
aflikzionean Jainkoari minzo zaio Patriarken berthutez eta merezimenduez. CatLav 422 (V 200). O, Birjina
Maria! Ama aflisinos betea. Urqz 48. Aflikzionerik eta nahigaberik handienen erdian, bethi fermu egonen
garela. He Gudu 151. Bere aflikzionetan Jinkua aborritzen dutenak. CatLan 85. Birjina sainduak bere
aflikzioneko denboran pratikatzen dituen berthuteak. Jaur 363.
v. tbn. Tt Arima XIII. JesBih 450.
(Con -zko, adnom.). "Beth-ania, obedienziazko edo aflikzionezko semea" Lç Decl Mm 3v. Orhoit zaitezte
aitzineko egunéz, zeinetan iluminatu izan zinetenaz geroztik, aflikzionezko konbat handi sufritu ukhan baituzue.
Lç He 10, 32. Aflikzionezko eta penazko memento batentzat merezitzen dut bethiereko zori ona. Jaur 151.
aflixitu. v. aflijitu.
afo (V-gip), apo (V). Ref.: A (apo); Iz ArOñ, IzG (afúe). 1. Fofo, hueco, vacío. "Arto apoa (V-al), borona fofa"
A. "Afoa dao (G-goi), está huero" Iz ArOñ.
(Con reduplicación intensiva). Orduan [idatz-izkeria] bere kementasuna barriztatzeko bear daben barruizardi
barik, igartu egiten da, ta benetakotasun bako idatz-lan afo-afo ta barru-utsak baiño eztittu erasortzen.
Alt Eusk 1920-21 (I), 41.
2. "Esponjoso" A Apend.
afo. v. aho; 1 apo.
afoarmatu. v. apoarmatu.
afoinu (V-gip), apoinu (V; Mg PAbVoc), bapañu (G-goi). Ref.: A (apoiñu, bapañu); A Apend (afoin); Iz ArOñ
(afóñu); Gte Erd 133; Elexp Berg (afoiñu).
1. "Apoñuba, blandura de tiempo" Mg PAbVoc. "Humedad causada por la blandura de tiempo. Eguraldi bere
moduko bigun epelak ekarten dau apoiñua (V-m)" A. "Bapañu (G-goi), vaho de la tierra, del ganado que se
sofoca, etc." Ib. "Afóñu(r)ik eztauko, no tiene humedad... (una ropa... la alubia que hay que retirar, etc)" Iz ArOñ.
"Humedad que se comunica a un edificio por la proximidad de un terreno contiguo (V-gip)" Vill (comunicación
persopnal). "Hau dek bero bapañua (G-goi)" Gte Erd 133. "Neblina. También vaho que se condensa en los
cristales con los contrastes de temperatura. Gaur onezkero eztau jasoko. Euririk eztau eingo baiña afoiñuak
segiduko dau illuntzerarte. Tabernan sartzerakuan afoiñua egin jatan antiajotan [...]. Afoiñua eitten da kotxe
barruan neguan" Elexp Berg.
2. (-iñu V-gip ap. A), afoin (A Apend). Olor; hedor. "Olor" A. "Hedor" A Apend. Maitetasuna maite
dozuna, / larrosa-buru biztua..., / "Magnificat"-en bertso bakoitzak / afoiñu marra darua. 'Una estela de tu buen
olor'. Gand Elorri 136.
3. "Afoin, [...] viento bochornoso" A Apend.
4. "Apoiñu, [...] (V-ger, ...), borrasca, lluvia con viento" A.
Etim. En último término de lat. fauoniu, arag. fagüeño, alem. föhn, etc.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
341