A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
afekzionatu (Aizk), afetzionatu (VocBN, Gèze). "Affectionner" VocBN y Gèze. "Causar afección; cobrar
afición a alguno" Aizk. Ezen haragiaren arauezko diradenak haragiaren gauzetara dirade afekzionatu. Lç
Rom 8, 5 (Dv haragiaren gauzei gozo hartzen diote, TB maite dituzte haragiko gauzak). Hagitz afekzionatzen
bazare ditutzun onhasunetara. SP Phil 267 (He 269 haiñitz baditutzu maite).
(Part. en función de adj.). Zeren hain afekzionatu erakusten zaren Iainkoaren tenpleko gauza gaizkituén
drezatzen. Lç Dedic * 5v (v. tbn. otro ej. de Lç s.v. afektatu). --Nola dago zure nausi Iauna? --Ungi eta zure
untasunaren desiratzen dena eta afekzionatua zuri serbizio egitera. Volt 279s.
afekzionatuki (Aizk), afetzionatuki. Emocionadamente, apasionadamente. Bertan sarthurik afekzionatuki
Regegana. "Avec grande affection". Lç Mc 6, 25 (HeH lehia handirekin, TB lehiarekin). Suplikatzen augu
afekzionatuki. Lç Ins A 2r. Baldin hura afekzionatuki onhesten, enzuten eta inprimitzen badugu. Ib. E 8v.
Afekzionatuki othoitz eta suplikazione egiten drauagu. Ib. B 6v. [Debozionearen bidez] karitateak egiten baititu
bere obrak gure baitan edo guk egiten baititugu haren bertutez agudoki eta afekzionatuki. SP Phil 4 (He 4 gogo
onez).
(Con -ago, suf. de comparación). Halatan afekzionatukiago eta ondikozago Iesus Kristen ethortea desira
lezatenzat. Lç Adv *** 2r.
afellidu. v. apellidu.
afen (O-SP 225 SP y A, H). (Rad.). "Afentzea, veut dire mettre ou poser: c'est presque le même que
iminzea" O-SP 225. "Afentzea, abattre, derrocar, abatir, derribar" SP (que cita a Axular y de ahí deduce la forma
afendu: "Afendua, abattu, derribado, derrocado, abatido"). "Afentzea, mot qu'Axular prend à l'esp. afear
'enlaidir'" H. "Afentzea, poner, colocar" A, que da tbn. "afen, apagar, destruir" s.v. afedan (q.v.). "Afeni (?), poner
(?)" Vill AxH (es más probable un part. *afendu; v. FLV 1974, 110). Erran nahi du: lehen eginen
urrikimenduarekin, eta gehiago ez egiteko borondatearekin, Iainkoak bere lekhuan ibenirik dadukan
kofesorearen aitzinean, kofesa, egotz, afen, eta isur ditzatzula, egin, erran eta pensatu dituzun bekhatu guztiak.
Ax 531 (V 342).
afer. v. alfer.
afera (V-ger-m, G-nav, AN-5vill-ulz-arce-erro, L, B, BN, Ae, S; VocBN, Gèze), afer (AN-5vill), afea. Ref.: EI
61; Gte Erd 55 y 206; Izeta BHizt2. Asunto, negocio, ocupación. "Affaire, embarras" VocBN. "Hori da afera
(BN-arb, S), [...] hau da aferaren gakoa (BN-arb)" Gte Erd 206. "Akomoda ditela beren aferretan (BN-arb)" Ib.
55 (junto a lan, behar, egiteko, etc., de otras zonas). "Quehacer, asunto. Au ezta zure afera. Gure aferak gaizki
dazi" Izeta BHizt2.
Tr. Documentado en textos septentrionales de los ss. XIX y XX, en un texto de Lesaka de 1857, en Izeta y en
Aresti. Aunque hay muchos ejs. ambiguos, los no ambiguos son todos con -a constitutiva (v. AstLas, Balad, M.
Elissamburu y Oxobi). En DFrec hay 12 ejs., todos ellos septentrionales.
Ezpeletan ezin emanez bere aferari finik / Zuarramurdirat juan zitzaizkun paper txarrak harturik. AstLas 66.
Jente hunak, entzün düzieia / jaun horren diskusa, / zoinek aipatzen beitü / afera bat kuriusa. Ib. 41. Huna
gutuzu afea inportant / batez zure mintzatzera. Ib. 46. Kongregazione guziaren aprobazionea iduriz galdegiten
luketen aferetan. JesBih 425. Afera hortan auzitarat / nihor ez daite abia. Balad 244. Hiruetan ogei urte /
gutienik ba ditu, / herri huntako aferak / ez dirala garbitu. Bordel 87. Aboro ni ez nagoke; / Nere aferek deitzen
naute. Gy 42. Burlen asuntuba edo irriyen afera izattia (Lesaka, 1857). ETZ 254. Jeiki eta gan behar
infirmeriara, / Bainan han sartzekotzat behar zen papera; / Eman zarotanean Leutrek afera, / Gan nintzen
berehala erien athera. Elzb Po 209. Gutien ustean berriz afera piztu [da]. HU Zez 47. Gero eta gaizkiago
zohazin nere aferak. StPierre 28. Ontsa pentsa afera hoi nungo jujeak dezake kondena? Ox 204. Ez da ene afera,
bainan [...]. Lf Murtuts 18. Nere aitin arrebak utzi nu merkatuko aferetan eta bertzetan 48 urthetan. Herr 9-6-
1960 (ap. DRA, s.v. aitin). Zure eskuetan uzten dugu gure afera. Izeta DirG 37. Gogo aundiakin artu zuten
Leblancen afera. Ib. 87. Erranen dautazuia zer duen ene senharrak holako afera poliza horrekin? Larz Senper
130. Eta haren alabatzakoaren afera jakin zuenean, alde egin zuen hemendik. Arti Ipuin 82. Merian dabil gure
aferak / ez dabiltzala hain ontsa. Mattin 66. Bai, euskaldunak izan obra eta ele, / herriko aferetan ez izan logale.
Xa Odol 112. Jauna bere aferetan, anderea bere barne lanetan, zer da ederragorik? Ardoy SFran 64.
v. tbn. Elsb Fram 153. Zerb Azk 104.
aferatu (VocBN). (Part. en función de adj.). Atareado, ocupado. "Qui fait de l'embarras" VocBN. Badathor
uli bat dena aferatua, / Gan-arazi nahiz karro gelditua. Gy 178. Halakoa aferatua zen kafearen egiten. Elsb
Fram 148.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 338
mende.