A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Berron Kijote 215.
- AFAL-ZONU. "Aihal-zoñü (S), petit souper" Lh.
- AFARI ARIN. Colación. Zelako janariyak artu leitekez apari arinean? Itz Azald 115. Zer artu dezakete
barau-eguneko gosari ta apari-ariñean Bulda oiek dituztenak? KIkG 64 (KIkV 79 apari-izkian). Afari ariña
emon deutse ta sartu ditue gela zabal batera. Erkiag BatB 190.
- AFAL-ARTE. (En casos locales de decl. sing.). Afal-artean jo zuten kantatik ugari. Or Eus 61. Afal-artean
dute ori ta au agotan, / bat edo bat gau-erdiz landarako ote-dan. Ib. 288.
- AFARI EGIN. Cenar. Iñork nere deia entzunda atea zabaltzen badit arengana sartuko naiz ta arekin apari
egingo dut eta ark nerekin. Ol Apoc 3, 20 (Lç afalduren nauk). Hail, hoiekin egin zak afari eta lo! Ox 176.
- AFARI-EMAILE. Persona que ofrece una cena. Orra zer epai izugarria Jesusek gizon afari emalle aren
aotik eman zuen. Lard 416s.
- AFARI-GAI. Neskak magaletik atera zitun apari-gaiak eta maiean ustu. Or Mi 89. Gerriederrek muxareizea
/ atseginez dio oroitzen; / aiek saskian, etxera doa / afari-gaia antolatzen. "La materia de la cena". Or Eus
87.
- AFARI-ISKI, APARI-IZKI (V, G ap. A (s.v. apari)). Colación, cena de día de ayuno. Cf. BeraLzM:
"Apalaizki, colación". Iatuna banintz bere, gabon-gabeko aparia atso-agurakaz baiño garizumako apari-izki
edo apalusiak ume-artean gogozago iango neukez. A Txirrist 120. Josek, ardiak goiztxoago ellorrera sartuta,
txabol barruan apari izkibat egiteko asmoak zerabilzkian. Ag G 153. Zer artu daikie barau-eguneko gosari ta
apari-izkian Bulda orreik daukezanak? KIkV 79 (KIkG 64 apari-ariñean). Agertoyala jasoeran, agertzen da
Kosepa apari-izki bat gertatzen. Ort Oroig 67. Afari iskia jan ostean, ama, ondoezaz egoala-ta, oera goizetik
joan zan. Erkiag BatB 95.
- AFARI-IZEN. "Afari izena eiñ, hacer una ligera cena" Iz ArOñ. "Afai izena eiñ, cenar ligero. Afaldu eztakitt,
baiña afai izena ein ddou beintzet" Elexp Berg.
- AFARI-KONDO. Restos de cena. Zapian bildutako apari kondoa Ramuntxori emanaz. Alz Ram 37.
- AFAL-LAGUN. Compañero de cena. v. afaldar. Joan ühaitziala amia hartürik, / xokho hunak badira zük
ezagütürik, / gaian arrañkiz aihal lagunak deithürik. Eskual 10-1-1908 (ap. DRA). Afal-lagunei auxe agindu
zien: [...]. Zait Plat 76.
- AFARI-LEGE (V-gip), APARI-LEGE. Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. (Empleado gralmte. en la expresión afari
legea egin). "Afari legia eiñ, cumplir con la hora de cenar. Gaurkuagaittik, eiñ dogu afari legia, naiz da
porruegaz" Etxba Eib. "Afai legia eiñ" Elexp Berg. Nere apari-legea eginda etxetik irten naiz. Alz Ram 25.
Illuntze-aurrean egin zuen langilleak marandioan bertan apari-legea. TAg Uzt 294. Apari legea egin zezan
exeri zuten. JAIraz Bizia 76. Gau baten, alai, mai-inguruko / batu da lagun taldea, / ta ardangelako txoko batean
/ egin apari-legea. NEtx LBB 290. Afari legia eiñda, lotarako gertau ziranian. Etxba Ibilt 461. Apari lege bat
eman ziguketen: atuna ta ura. Ataño Espetx 44. (Con bete). Bete dezagun guk ere Gabon-apari-legea.
NEtx Antz 131.
Bazkari ta apari legezkoak, gazte jendearen dantza-saioak eta irrintziak. NEtx LBB 19.
- AFARI-MERIENDA (V-gip ap. Etxba Eib y Elexp Berg). "Afari-meriandia, merienda-cena. Ogetabost
lagunek, afari-meriandia dogu gaur Olerrian" Etxba Eib. "Afai-merienda, merienda-cena. Souan lanian
gabitzenian, zazpirak aldera afai-meriendia eiñ, da aurrera" Elexp Berg. Cf. Echaide Orio: "Afarimerienda,
merienda-cena". Cf. tbn. VocNav s.v. afari-merienda. Apari-merijenda baten ondorik. fB Olg 110.
Neskameari esan zaiozu apari-merienda presta deizula. Moc Damu 34. Umorerik onenagaz diñardube apaimerijendie
eiten. Kk Ab II 86. Iruditzen bazaizue aparimerienda bat egin genezaguke. JAIraz Bizia 71. Aparimerienda
goxoa. Ib. 17. Ta onekin, gaur, biok eingo juagu afari-merianda bat. SM Zirik 36.
- AFARI-MIN. Ganas de cenar. Mikelak, aldiz, afari-min du, / ez dauka pake sudurra. "Tiene ganas de
cenar". Or Eus 93.
- AFARI-MODU. Cena frugal o ligera. Amaren saldatxoaz / ez nago aztuba, / eta det aitarentzat / aparimoduba.
Echag 124. Nekatzen diraneko / egiñikan suba, / baniatu dediyen / apari-moduba. Ib. 94.
- AFAL-MUGA (SP, sin trad.). Hora de cenar. Afal zaitezin baino lehen egin behar duzu afaritxo [...]
espiritual bat. Hautazazu bada zenbait ephe, afal-muga baino lehenxe [...]. SP Phil 119 (He 122 afal muga).
- AFARI-OTSA. "Apari-otsa (Sal, R), cena ligerísima" A.
- AFARI-PASADA. "Afai pasaria eiñ, afaldu. Laister, afari pasaria ein eta estudixatzera juan biot. Eztou
betekara aundirik eiñ, baiña afari pasaria eiddou beintzet eta..." Elexp Berg.
- AFARITAKO (V-gip ap. Elexp Berg; Lcc), AIHAITAKO (S ap. Lrq), AFARITARAKO. Para cenar.
"Afaritako lekua, cenadero lugar" Lcc. "Aihaitako, pour dîner" Lrq (s.v. aiharita). "Oiñezkero afaittako ordua
izango da" Elexp Berg (s.v. afai). Afaritako etzala falta arrain zabala salsatan. Acto 214. Galdu
deustazube aita semiok apaitako gogo guztija. Mg PAb 103. Emen zuretzat dira parako / jaki txit goxuak
afaitarako. Bil 79. Agerak ekarri zuen pitxer bat ardo apaitarako, baita ere libra bat solomo. Urruz Urz 26.
Apaitarako gogo andirik eztot gaur euki. Ag Kr 25. Eukiko dogu ardaotxoa, eguerdi ta aparittako. Echta Jos
277. Arrizko mai-gañean aparitarako eltzaria aize goxotara zedukan. Or Mi 6. Aparittarako ogirik be ixan ez.
Otx 57. Eia xerrikume gixen bat harrapa zezakeenetz afaritako. Mde Pr 92. Joan etxera; afaritarako eukan
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
334