A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
adurra. Ib. 45.
- ADUR GAIZTOKO. "Adur onekoa ta adur gaiztokoa, bienhadado y malhadado" A.
- ADUR ONEKO. v. ADUR GAIZTOKO.
- ADURREZ. Fatalmente, inevitablemente. [Edestia] gizonari Egilleagandik adurrez datorkion bearkizun
larriya edo premi aundiko gauza dala dirudi. Elizdo EEs 1927, 182. Gizartearen edesti edo istorian aldi batak
bestea, aurreragokoak urrengoa adurrez, alanbearrez, nai ta nai ez ekarri dauala. Eguzk GizAuz 73.
- ADUR-TXANGO. Aventura. [Lope Agirretarraren] adur-txango arrigarriak. Etxde Itxas 31 (2.ª ed. ibilera
periltsu).
- ADUR TXARREKO. Malhadado. --Argi berria datorkit barren dana argitzera... Ez al da len bezela adur
txarrekoa izango... (ikara agertuaz). --Ez, aita. Oraingoan Goi-argia da!. ABar Goi 75.
Etim. No parece fácil explicar adur como derivado de adu 'hado'.
adurkeria. Fatalidad, destino. Marxen gizartekeriak gaikeri, alanbear edo adurkeria ditu bere iturburu.
Eguzk GizAuz 85.
adurketa. Aventura. Itxaslapur egingo giñan eta adurketa edo aventuretan aspergaitz ibilli ondoren [...]
Luzarora itzuliko giñan. Etxde Itxas 50.
adurlari. Aventurero. Sendi-liburuak, kapitan, mariñel, adurlari (aventurero) eta praille asko aipatzen
zitun. Etxde Itxas 30 (2.ª ed. abenturazale).
adurra. v. arroda.
adurti (V). Ref.: A Morf 172; Elexp Berg. Baboso. "Gure umia, adurtixa galanta. Sikatuizu okotza, adurti
ori" Elexp Berg. Eragotziko dizut zuri, aker adurti horri. Eztuzu zure adurrarekin lore usain gozoko hori
zikinduko. Arti Tobera 287. Aundiki arroa, jauntxu madarikatua... ta aren menpeko adurti ta koipatsubak,
bizkar-azur manuak. Erkiag BatB 128.
"Adurti, modo adv. Gozosamente, cayéndosele la baba. Danok giñan adurti begira arkume erriari, todos
estábamos con la boca hecha agua mirando al cordero asado" Etxba Eib.
1 adurtsu (V-gip ap. Etxba Eib). Baboso. "Adurtsua, (el) baboso" La Abeja 1890 (Enero), 56. "Aiñ zan
adurtsua eze, Pepitxuak aterpia jartzen eban ari aitzeko, txipriztiñen bildurrez, era tan baboso, [...]" Etxba Eib.
Ez daigun bada damurik euki liburuetan irakurri ez al izatea Mari Manun etxeko aizeak danzan erabilzan
ipuin, guzur ta onen antzeko esaera adurtsuak. La Abeja 1890 (Enero), 55.
2 adurtsu. Afortunado. Billakizunetan adurtsuena (suertetsuena) Zelaieta zen. Etxde Itxas 41.
adurtzaile, adurtzale (BeraLzM). Aventurero. Adurtzalea erotua dago? "¿El aventurero está demente?".
Zink Crit 21. [Txadoneko yauparia] bizitza lagatu, ta adurtzalle baten ondoren [...], lekarora baztertu izan zan,
betiko bizitza irabaztearren. Zink EEs 1926, 84.
aduste. 1. "Concebir, entender, goaditu, aduste, ustetu" Lar.
2. "Concepto, [...] adustea" Lar.
adustetiro. "Conceptuosamente" Lar.
adusto. v. aduzto.
aduzto. 1. "(V-ger), baboso" A. 2. adusto (V-ple ap. Arzdi Peces). "Kabuxa (en Donosti) es Blennius
gattorugine, en Portugalete y Santurce kabruza, en Algorta adusto, burusko" Ardi Peces 379. v. kabuxa.
haeik. v. haiek.
aeiou. Aeiou: Ama, meriendäa biogu, arrautza bi ta koipatsu, a yan da bere eskatu (V-arr). Aeiou: Ama,
meriendäa bear degu: bost arrautza ta koipetsu, bestelan eskolan ikasiko eztegu (G-azp). Aeiou: ama lapikoan
daukagu, aita etortzera orduko dana yango degu (G-azp). A EY IV 272s.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
325