A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Azkenez, anaiok, poztu zaiteze, bikaindu ta adoretu zaiteze, guztiok gogo bateko izan zaiteze. "Perfecti stote,
exhortamini". Ker 2 Cor 13, 11 (Dv boz zaitezte, izan perfet, bero elkhar).
adorgagarri. "Fâcheux, ennuyeux" H.
adorgatu (Lar H). "Enfadar", "enojar" Lar.
adorgoa (det., Lar H), adorga (Darric (AN) ap. DRA). "Enfado" Lar.
adornatu, adornadu. Adornar. v. apaindu. Polsea, barriz, oi berabilke, / oi diruz adornadurik. Lazarraga
1182v. Dama galantak ara doaza / galanti adornaduak. Ib. (B) 1198vb. --Zegati da santea? --Zegati dagoan
santuen odolaz erregadua eta [...] merezimentuez adornadua. CatAnz 6. Prokurazázu iduritzea óngi Jangoikoarí
adornátus birtútes arima. LE Prog 122. Adornau, edertu eta apaindu. Zuzaeta 147. Gure dantzara damak / polit
onraduak / etorritzen dirade / guztiz apainduak, / adornaturik ondo / gorputz ta buruak. Bil 33. Adornatutzen
gure / dantzetako sala, / dama onradurikan / izango etzala. Ib. 32. Etxe polita / apainduriyaz jantziya, / buelta
guziyan adornatua / dana arbolaz josiya. Tx B I 249. Gorputza adornatzen / animaz aztuta. Tx B II 106. [Koroi
ederra] zenbat nai [txingar] txikigaz adornaturikan. Enb 80.
adornu. Adorno v. apaingarri. Ezkondubáten glória dágo [...] ez konpónzean bere búrua adórnu bánoes.
LE Matr5 295. Ezpelaz egiten dei, kuxare, orraxe, eta zurginek gastatan dei berze materialetan adornu isartako.
Mdg 131.
adorra. v. arroda.
ados (B ap. Izeta BHizt2; Lar, H). 1. Empatado en el juego. "A dos, en el juego de pelota, ados" Lar. "Égalité,
ou égal en points, au jeu de paume. Ados egin dute, ils ont fait autant de points l'un que l'autre. Ados dire, ils sont
égaux" Dv. "Terme de jeu de paume: à deux de points" H. "Hacer los mismos tantos en un partido de pelota.
Ados erabiltzen da Baztanen, batez ere pilotan, laxoan ari direnean eta berdintzen direnean: Ados yaunek ados!"
Izeta BHizt2. v. allos. Bi alderdiak kuantean berdintzearekin, biak jausten dire trenterat eta oihu egiten da
ados. Zby RIEV 1908, 88. Erreferaria da / beldur arraiaren, / Eta kuarentaduna / ados jaustearen. Ib. 93.
Oraino 24-na ados ziren halere. Arraya Herr 23-3-1961 (ap. DRA).
2. (L ap. Lh; H; Lf Gram 280), adox (Lf Gram 280 y 302). De acuerdo, conforme. (Empleado sobre todo en la
expr. ados izan; se documentan tbn., en proporción mucho menor, ados bizi, ados egon y ados etorri). "Être
d'accord, ados izaitea" H. "Konforme, ados, adox, akort, d'accord" Lf Gram 280. v. 1 akort, BAT ETORRI.
Tr. Documentado en Hiribarren y en autores septentrionales del s. XX. Hay adox en un ej. de Herria. En
DFrec hay 49 ejs. de ados, 43 de ellos meridionales.
Oro badakitzate hitzez, eskarnioz hari dire elkharri, eta hor bakharrik dire egian eta ados. Hb Egia 127. Zure
buruaren garaitzen behar duzu ikasi, bertzeekin ados eta bakean nahi bazira bizi. 'Si vis pacem et concordiam
cum aliis tenere'. Leon Imit I 17, 1. Bainan Coty jaunak badaki [...] Amerika bertze erresuma gehienekin ados
dela, holako balentria baten kontra altxatzeko. Herr 24-4-1958, 1. Zurekin ados niz lana gaitza dela. Herr 28-8-
1958, 1. Postdam-eko akordioa egin zutenean, horra nola ziren denak adox Berlinez. Herr 20-11-1958, 1. Beraz,
ados gituk! Ene lana pagatzen dautak! Larz Iru 40 (Lek konforme gaituk). Frantzian ala Espainian ba omen
ziren aspalditik giristino zirenak... eta gu oraino pagano, "Mars" edo gerlako jainko faltsuarekin frango ados.
"Assez d'accord". Ardoy SFran 11. Auzoak hortzak xorroxturik kanpotik beha, eta barnean Nafartar guziak
ondikotz ez ados, batzu "Agramontes" [...] besteak "Bamontes". Ib. 46s. Lorietan ziren bi gizonak, biak ezinago
ados aments berean. "On ne peut plus unis dans le même rêve". Ib. 251. Denak ados ziren erraiteko
mereximendu handiak bazituela [...] hein hartarat heltzeko. JEtchep 52. Huskeriak huskeria ados naizela esango
nuke guztira, puntu guztietan ez bada ere. MIH 125. Hizkuntzari dagokionez, bat datoz, gutxi gora-behera
Munibe eta Larramendi, hura honekin ados datorrela esatea ezbaldin bada zuzenago. MEIG IV 127. Oro har,
ados egon gaitezke beronen alderdi kritikoarekin. In MEIG VI 34.
- ADOSEAN. De acuerdo. Venezia ez baitzen ordu hetan Turkoekin adosean. "Car Venise n'était pas alors
d'accord avec les Turcs". Ardoy SFran 128.
- ADOS EGIN. Congeniar. Nork othe daki ongi nor eta zer den atso tzar hori? Bi urthe badu hemen dela [...].
Dena den, Mikaelak eta haren iduriko bertze zonbaitek ados egin dute laster sorgin tzar horrekin. Barb Sup 55.
adoskatu. "(Hb), s'égaler aux points" Lh. v. adostu.
adostasun. Acuerdo, unanimidad. Baina beste hiru estudioei buruz ez dago adostasunik. Egin 3-11-1977,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
316