A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
sagraduen / adorazioa, / biotzetikan bada / zer orazioa! Xe 326. Orazio oni egotzi zion adorazio au: "Jesukristo
gure Jauna, adoratzen zaitugu [...]". Bv AsL 77. Jainko guziz botheretsua, onets zazu eman dezaitzudan nere
adorazioneak eta ohoreak. Jnn SBi 140. Pesta bat zitzaion bere apez lagunek deitzen zutenean, jubilau edo
adorazione; ala kongregazionea ere! HU Aurp 117. Gurtuerea edo adorazinoa. Itz Azald 81. Leiar (kristal) bati
gurpena (adoraziñua) egitten dautso. Altuna 22. Aro eta erri basati aietan asaben adorazioraiño eldu ziran. Vill
Jaink 167. Beraz, lehenaren adorazio harrituan ez badaude auzpezturik gure gazteak, bizi garelako seinale da
hori. MIH 66.
v. tbn. Cb JMJ 4. Gco I 467. Lard 85. Adorazione: Gç 39. Mercy 14. Monho 98. UskLiB 20. Jaur 361. CatS 79.
Ip Hil 91. Adorazino: Harb 226. Hm 125. Adorazinoe: CrIc 142.
2. adorazione (Lh). "Fête d'adoration perpétuelle" Lh. v. infra ADORAZIO-EGUN. Duela zenbeit egun,
Adorazionea ginuen. JE Bur 72. Eta egiazki kantari ederra zen, eta oraino beharrietan dugu nola Azkaineko
adorazione batzuez inarrosten zituen [...] elizako xoko gehienak. Zerb Azk 76. Senpereko adorazione batez,
hogoi apez lekuko, Azkaineko erretorak pario hau egin zuen Senperekoarekin: [...]. Ib. 101.
- ADORAZIO-EGUN. Festividad de la Adoración. Horra nun, Adorazione egunean, [...] krik!... berina hek
oro pizten diren! JE Bur 72s (v. tbn. 74).
- ADORAZIOKO. (Adnom.). Zelako kultua emon bear deutsegu? [...] Adorazinoeko kultua. Itz Azald 82.
Egiten dirala lau egikera oneek: adorazinokoa, eskerrak emotekoa, [...]. Ib. 160.
- ADORAZIOZKO. (Adnom.). Adorazionezko aktak eginez. CatLav 323 (V 160; v. tbn. CatLan 141
adorazionezko aktuak, Monho 80, UskLiB 107 y CatJauf 116 adorazionezko akta(k); cf. Hm 213 adorazinoaren
akta). Nolakoak etziren Yosephen humiltasunezko eta adorazionezko sentimenduak! Lg II 106. Amodiozko eta
adorazionezko homaiak. JesBih 400. Izanen dela lurreko nazione guzien adorazionezko opxeta. Jaur 358.
Fedezko aktoak, adoraziozkoak. Arr May 12. Adorazionezko, eskerrezko eta amuriozko sendimentiak. CatS VIII.
Baditugula Jainkoaren alderat adorazionezko, esker onezko eta amodiozko eginbideak. Lap 21s (V 13).
adore (V; Añ (V), H (V, G)), adole (V-gip). Ref.: A; Iz ArOñ; Etxba Eib (adolia); Elexp Berg; Gte Erd 14.
Ánimo, vigor, energía, brío. "(Sin) fuerza natural, (V) adore baga" Añ. "Courage, énergie, force" H. "Ánimo,
fuerza vital" A. "Sartu san iker-ikera zerr eiñ esekixala esetako adore barik (V-m)" Rollo 20 T. "Adóre, adóreik,
ni para mamar" [?] Iz ArOñ. "Disposición, ánimo, fundamento para las cosas. Gauzarik errezena eitteko, adolia
biar da, [...] hace falta maña. Ezertarako biez[t]auka adolerik, no tiene aliño para nada" Etxba Eib. "Ointxe
eztaukat ezta sillatik jaikitzeko adoreik pe" Elexp Berg. "Hori egiteko adorerik ez deuko (V-arr)" Gte Erd 14. Cf.
H: "L'espagnol rend bien ce mot par ánimo et disposición; cf. ardorea qui semble bien être le même mot". v.
ardore, kemen.
Tr. Documentado en autores vizcaínos desde principios del s. XIX. En el s. XX también lo emplean autores
guipuzcoanos. En DFrec hay 15 ejs. de adore, todos meridionales.
[Eztabe pekaturik egingo] zar jausitu edo adore gitxi daukenak, Eleisara juateko, batez bere eguraldi txar edo
gogorrak dagozan egunetan. CrIc 98. Ama batek ekusten duenean bere semetxoa gaixorik, adore gabe ta aginte
gutxirekin igui ematen diola jaatekoak [...]. Mg CC 207. Ekin ekin, [...]: jaijo dedilla [...] aginte ta adore barri
bat guztioen biotzetan. Mg PAb 206. Barriz makaldu ta bildurraz adore baga geratuten bagara [...] gauza
guztiak birau, goibetu ta buruz beratuko jakuz. Ib. 205. Gorputza adore baga ta odol-usturik; [...] eroiela [Jesus]
urkemendira. Añ EL 1 188. Larriturik, bildur-ikaraturik, adorebagarik eta kokorroturik egongo nas. Añ EL 2 27s.
Gitxi jan, pisu andia, makilladak ugari, larga zuten aginte edo adore gabe [astoa]. VMg 62. Entzunik Hugok
berba oneek, geratu zan konort eta adore bagarik, eta al eban moduan biurturik Marijagan, eskatu eutsan
laguntasuna. Ur MarIl 42. Adore baga neguko txori / Mutu bat legez, / Otzak kikillik, txio bat bere / Egin baga.
AB AmaE 126. [Pelegriñoa] egoan ukatuta, adore bagarik, / Odolak otzituta, belaunak ikaraka. Ib. 390.
Okendoren adore ta biotz andia, / Norbaitek esango dau zan zorakeria. Ib. 98. Oraindino ezta galdu / nire
adorea; / iru urtean birritan / emon dot semea. Azc PB 84s. Erri polit polit bat dakuse: erri garbia, arraintsua
baiña arrain-sunda bagakoa; leku itua baiña arnasaz da adorez betea. A BGuzur 108. Gizonik indartsuenak
adore baga geldituten eiziran lamiñak ikustean bakarrik. Ag AL 64. Pedro Mariren aotik alango salaketa
gogorra aitu ebanean, adore baga gelditu zan. Ib. 95. Erantzuera bi oneek [...] ezertarako adore baga izten
eben. Ib. 85.
(s. XX). Arrantzale errukarriak, danak bustita, zurbilduta, [...] etenda, adorerik bage, goseak eta egarriak
amaitu bearrean. Ag Kr 17. Ezertarako ezeukan adorerik eta aotik bitza eriola, damu dot Jauna, damu dot Jauna
esanaz, an joan zan ondora. Ib. 91. Ara nun datorren artaldetik [Txuri], [...] aoa zabalik, bere adorea nagusi
gaztearen alde jartzeko asmoetan. Ag G 309. Gogoratzen [...] soroetan egindako lanak, [...] gogoz, adorez, gau
ta egun, al zuan aña. Ib. 243. Gizon trebien adorea zelai edo enparantzaren erdian ikusteko asmoetan. Ib. 82.
Bizinaiak ematen duen indar ta adorez abere basatiak egin zuten borroka errimea. Ib. 159. Englandar bi jausi
zirean. [...] Guztiz txarto egozan luze-luze, zirkin egitteko adore baga. Echta Jos 146. Lekobideren adorea, Utsiñ
Tamaion altasuna, Leloren billaukeria. Ag EEs 1917, 211. Nik, sasi-apaiz onek, erdiak esateko ere eztiat
adorerik (kemenik) izango. A Ardi 90. Aitaita, adorerik bai al dozu artu dozun zeregiña bide onera eruateko?
Kk Ab I 25. Mutilla adore barik aurkitzen zan, gustiz yausita, berbia be ost-osta eukala. Kk Ab II 47. Orduban
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
313