A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Let 43. Aren presentzia adoragarria alde orotan azaltzen den ezkero. Vill Jaink 162. [Theresaren] ahotxo hain
adoragarri zena. Mde HaurB 51.
v. tbn. Zuzaeta 101. Mercy 23. CatLuz 39. UskLiB 107. Jaur 168. Lap 318 (V 144). Jnn SBi 46. Arb Igand 201.
adoralari. Adorador. v. adoratzaile. Erromatarren Janok ez eban / Adorala[r]irik bapere euki inoz emen.
AB AmaE 64.
adoraldi. Acto de adoración. Zuk Jaunari egindako agurraldi edo adoraldi ta otoitz edo eskeintza edozeñek
nai ta nai ez Jaunaren biotza ikutzen edo ukitzen du. Inza Azalp 104.
adoran. En adoración. Adoran egonen naiz zure tenplo sainduan eta zure izenari diot bihurturen aithor.
Dv Ps 137, 2. Ethorriko baitire jendaki guziak, eta zure aitzinean adoran jarriko baitire. Dv Apoc 15, 4 (BiblE
zure aurrean ahozpeztuko dira).
adorantza, adoranz. Adoración. Beren belaunak lurrera, ta egiten diote dagokan adoranz eta agur andia.
Mb IArg I 160. Orregatik bat bera ta berdiña da irurei ematen zaien honr, adoranz eta gloria. Ib. 357.
Adorantzak ematen / belauniko beti! / biyotzian daukatan / imajiña bati. Bil 135.
adorarazi (Dv), adora erazi. Hacer adorar. "Faire adorer" Dv. v. ADORATU ERAGIN. Guri adora
eraziteko Trinitate Saintiaren. Bp I 132. Behar zituztela suntsi-arazi munduan ziren errelijione faltso guziak,
adoraraztekotzat Jainko bakharra hirur presunetan! Lg II 299. Gorphutzez eta izpirituz guri adora-arazteko [...]
Jainkoa. Brtc 221. Eta adora eraziren [sarrasier] / Zelietako Jinkua / Ezagüt eraziren diriet / Zure lege saintia.
Xarlem 1407. Erreparatu zuten Salbatzailearen ohorea [...] adora araziz laidoz estalia izan zen lekhu beretan.
Jaur 201. Enperadoreak egin ziozkan egin-ahalak [Martinari], bere jainkoen adorarazteko. Jnn SBi 175.
[Egiazko Yainkoaren] plazan adoraraztea kreatura hits batzu. Elsb Fram 128.
adorategi. "Adoratorios, templos de falsos dioses, jainko gezurrezkoen adorategiak" Lar.
adoratu (L, BN, S; SP, Urt I 224, Lar, VocBN, Gèze, Dv, H), adoradu (Lcc). Ref.: Lh; Lrq. Adorar. "A sólo
Dios hemos de adorar, [...] Jainkoa bakarrik adoratu bear degu" Lar (s.v. adorar). v. gurtu, jauretsi.
Tr. De uso gral., tanto al Norte como al Sur, hasta finales del s. XIX (aunque no se documenta, por ej., en
autores como Arana, Apaolaza, Soroa, Alzaga, Mocoroa, Elizanburu o Hiriart-Urruty). A partir de entonces
disminuye notablemente su empleo en todos los dialectos. Para el part. de futuro, además del más gral.
adoratuko, hay adoraturen en Leiçarraga (Ins D 3r), Larreguy (II 109), Xarlem (638) y CatS (39). En DFrec hay
2 ejs.
Ador'ezak Iangoiko bat. E 47. Eriden zezaten haurtxoa bere ama Mariarekin, eta ahozpez adora zezaten hura.
Lç Mt 2, 11 (He, TB, Dv, Ur, Samper, Hual, Echn, SalabBN, Ip, HeH, Leon, IBe adoratu; Ol agur egin, Or gur
egin, Ker, IBk, BiblE gurtu). Urrez edo zilharrez eginikako figurak Iainkotzat hartzen eta adoratzen baitituzte.
Mat 109. Iongoiko bat onhets ezak eta adora debotki. EZ Man I 12. Joan bear dut deseoreki Iaunau adoratzeko.
Ber Trat 27r. Haserretu ziren [...] idoloak adoratzen zituztenen kontra. Ax 276 (V 365). Adoretan dot odol
prezioso gure Iauneena. Cap 131. Krutze santua adoratzen dezunean. OA 14s. Lizenzia iguzu Birjina santea /
adoradu daigun zeure infantea. Acto 399. Umeek, zer nahi atsekabe eta damu duketen aita ametarik, adoratu
behar dute probidentziaren zuhurtzia. Lg I 223. Gurutzea adoratzean nola esaten dezu? Mb IArg I 18. Dügün
pausa elizan / eta adora bertan / Españako patrua / St Jacques elizan. Xarlem 1196. Jagi ta berala, adoradu
belauniko iru bider Trinidade edo Irutasun txito Santua. Añ LoraS 120. Andre dena Maria adoratzea egiazko
idolatria bat liteke. Dh 261. Bide-lagun arturik / Zeruko argiya, / guazen adoratzera / aur jaio berriya. Echag
64. Argi eder horrek merezi luke / Ederki adoratzia. Bordel 68. Adoratutzen zuten / oiek iguzkia, / ta, onetzaz
gañera, / berriz illargia. It Fab 229. Ainbesteraño nago / enamoratuta, [...] adoratuko zaitut, / agindu zazu ta.
Bil 98. Juan ziran tenplotik / Jauna adoratuta, / amabi urteko Jesus / birian galduta. Xe 159. Pello, etzaitezela /
geiegi estutu, / mingaiñ ederrarekin / mundua adoratu, / ezpañak dantzatu, / burua kantsatu, / gauza onak
gustatu. AzpPr 129. Nik adoratzen dudan Jainkoa da egiazko Jainkoa. Jnn SBi 173. Arratsaldean adoretako /
Iaun baltz ardantegikoa. Azc PB 76s. Eta Jesusen Biotz Donetiya bere adorau edo gurtu bear dogu? Itz Azald
82.
(s. XX). Adoratzen zütügü / oh! lili xarmanta! / Orok maite zütügü / Andere pollita! Xikito 13. Jauna agurtu
edo adora dezakegu. Inza Azalp 120 (78 adoratu edo agurtu). Sorgin guziek, berriz, lurreraino kurturik, adoratu
zuten beren Nausia. Barb Leg 134. Azpeitian dirade / jokatzekoak aurten, / zazpi torero eta / bost napar zezen; /
danbolin, esku-dantza, / musika ta jolasa, / adoratzeko plaza / denbora pasa. Tx B 195. Dama gazte bat
adoratzeko / artutzen dut enpeñua. Tx B I 121. Aurra [...] aozpez yauretsi (adoratu) zuten. Ir YKBiz 25. Eta
Israelitek adoratu zuten aratxe hura. Zerb IxtS 39. Gurutze apala, / gurutze zitala, / barneraino adoratua ta /
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 311
mende.