A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
adonik. (Verso) adónico. "Adonius versus, adonik bértsua" Urt I 219.
adonis-lore. "Anemone, haize lórea, adonis lórea" Urt II 83.
adoptatu (Urt). Adoptar. "Arrogare aliquem in filium, norbait, nihor semetzat hartzea, bereztea, hautatzea,
adoptatzea" Urt II 363. Zeinek predestinatu ukhan baikaitu bere baithan adopta genzanzát Iesus Kristez. Lç
Eph 1, 5 (He gu bere ume orde egiteko Jesu Kristoz). Iesus Kristen amorez Iainkoaren haurretan adoptatu eta
haren Spirituaz rejeneratu izan baitira. Lç ABC I 3v. Baptismoaz Iainkoak adoptatzen eta rezebitzen gaitu bere
Elizara. Lç Ins F 6r. Adoptatu eta zeure haurtzat hartu bai-nauzu. Mat 270. Zeure semetzat adoptaturik ene
arima garaziaz edertu duzu. Harb 283.
adoptibo. Adoptivo. Egiten gara Iainkoaren seme adoptibo. Mat 127. Da grazia izan dibino bat [...] zeñaz
mediante arkitzen geraden Jaungoikoaren adiskide, beraren seme adoptibo ta eskojitu. OA 39 (v. tbn. 65).
adopzio, adopzione (Gèze). Adopción. Haurrén adopzionea rezebi genezanzát. Lç Gal 4, 5 (He gu
adopzioneko ume egitekotzat). Baptismoa eman izan zaiku gure adopzionearen zertifikanzatan. Lç Ins G 7r.
Iainkoaren haur izatea, eztugu naturaz, baina adopzionez eta graziaz. Ib. C 3r. Egiten gaitu Jainkoaren ume
adopzionez. CatLav 204 (V 104). Bai, Jinkuaren haurrak dira [giristinüak] adopzionez eta graziaz. CatLan 34.
- ADOPZIOKO, ADOPZIOZKO. Adoptivo. Bere Aitaren adopzionezko haur gu egin genzanzat, gizon egin
izan den. Lç Adv ** 4r. Ezen eztuzue suiekzionetako espiritu [...], baina rezebitu duzue adoptionezko spiritua. Lç
Rom 8, 15 (He umeen adopzioneko izpiritua; TB seme-ordeko, Dv semeordegoako, IBk semetzarako). Zeren eta
haren inkarnazioniaren eta hiltziaren berthütez eginik izan beikira Jinkuaren adopzionezko haur eta primü. CatS
27.
ador. Pouvreau, que no recoge tal palabra como lema, tiene "estula, toux", "estul idorra, toux sèche" y "estul
hezea, toux humide", de modo que, aunque la primera letra sea dudosa, la contraposición idor / heze aconseja
leer idorra y no adorra. Así se explica que aparezca en Harriet (que lo relaciona con adorgoa, etc.): "heztul
adorra, toux fatigante, sèche"; de éste pasa a Lhande. Van Eys, sin otro fundamento al parecer, dice: "Ador n'est
plus connu aujourd'hui que dans cette acception [...]. Ador signifie de nos jours roue [< arroda]".
adorable. Adorable. v. adoragarri. Lan handi eta adorable hartan gure Ienkoak kolpu batez erakhutsi ditu
[...]. Tt Onsa 120. Neure aita ohoratia eta adorablia. Tt Arima 38. Salbazale adorabliak merexitü deikün gloria
eternala. Mst XVII. O ene Jinkua, egia eternala [...] Trinitate adorablia. Mst III 40, 6. Mündüko personen [...]
laidoriuak merexi dütüzün majestate adorablia. Mercy 3. O Jinko adorablia / lürra kreiatü düzüna. Xarlem 363.
Zure seme adorabliaren khorpitz, odol, arima eta jinkotarzünaren errezebitziaz. UskLiB 104.
adoragailu. "Objet d'adoration" Dv.
adoragarri (Lar, Lecl, VocBN, Gèze, Dv, H). Adorable, digno de adoración. "Adorable, adoragarria,
gurgarria" Lar. v. ADORATZEKO.
Tr. Bien documentado al Norte en autores de los ss. XVIII y XIX (antes de esa época sólo en Arambillaga,
Gasteluçar y Belapeyre), pero no hay testimonios del s. XX. Al Sur, donde su empleo es mucho menos
frecuente; se encuentra en Cardaberaz, Olaechea, CatElg, Añibarro, Astarloa, Lardizabal (441), Bilintx, Arrue,
Arrese Beitia (AmaE 33) e Iturzaeta (Azald 156), y, ya en el s. XX, en Txillardegi y Villasante (tbn. en Mirande).
Zure pazienzia adoragarria bide bat da. Arbill III 18, 9. Sahaskan datza etzanik / Haur bat adoragarria! Gç
74. Mirakuillu handia, adoragarria! Ib. 124. Apezak haren korpitz adoragarria [...] altharen gañen ezarten
dianian. Bp II 18. Aita bethi adoragarria. Ch III 50, 3 (SP aita sekulakotz ohoratzekoa). Izenik andien,
adoragarrien ta gozoena. Cb EBO 37. Sakramentu Santu adoragarri onetan. Oe 141. Probidentzia adoragarriak
egortzen diote [...] zenbait gaztigu humiliagarri. Lg I 293. Batere sarthu gabe Jaunaren xede adoragarrietan.
Ib. 229. Jainkoaren maiestate adoragarri guzia hostia xume batean. Lg II 228. Zure konduita [...] adoragarria.
Mih 105. Jainko adoragarri, salbatzaile amultsua. Brtc 68. Zerren bakarrik Jangoikua dan adoragarria bere
moduban. CatElg 61v. Meza Santa adoragarria. Añ EL 1 12. Mundurat bidali du bere seme adoragarria, gure
modela izateko. Dh 252. Jaungoikuaren ama benetakua dala beste santu eta Aingeru gustijak baño andijago,
adoragarrijago. Astar II 45. O ene Jesusen bihotz adoragarria! JesBih 440. Azken aldikoz besarkaturen
dudanean zure gurutze adoragarria. Dv LEd 276. Yoka nezake gure arteko yakin zenbaitek buru ideki hura
atzematen dutela adoragarriena. Hb Egia 58. Graziyazko aingeru / adoragarriya. Bil 46. Zure zauri
adoragarrien izenean, hel zakizkigu! Laph 223. Gure erlijio santu adoragarria. Arr GB 3. O hitz adoragarriak!
O hitz eztitarzünez eta amorioz bethiak! Ip Hil 236. Ez dakit zer esan nion. Polita zegoen, adoragarria obe. Txill
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
310