A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
principioa, fiña ta beste olango erderakada ta mordollokeri askok?". v. miresgarri, miragarri, admiragarri.
Tr. La forma amirable se documenta en CatAe (22), CatSal (23) y CatR (23).
Iongoiko admirablea, indazu grazia [...]. EZ Man II 168. Egin arazi ziala kontrapozoa admirable bat, pozoa
ororen kontra erremedio bat. Tt Onsa 36. Zure Aszensione admirableaz, delibra gaitzatzu, Jauna. Gç 52.
Enkarnazioko obra inefable eta admirable ab izandu zan [...]. OA 31. Da gauza bat esan eta pensatu al ditekean
exzelenteena eta admirableena. Iraz 14 (CatCeg 26, CatUt 41, CatMaq 388, CatUlz 15 admirable; Mb IArg I
20, Cb CatG 29 y CatV 21, CatLuz 11, CatLlo 17 CatBus 13 miragarri). Konpaña admirablia, / Nik ere behar
düt partitü / Ingoiti Erruman / Nitzaz Arrainküra dütüzü. Xarlem 225. Bedeikátua zú ándre guzién ártean,
ditxósa, ona, amáblea, admiráblea. LE Ong 87r. Bazela kontrario / Konde eta noble, / Entzutia bera-re / Etzen
admirable. Bordel 120.
admirableki (Urt), amirableki (Urt I 195). "Attonite, harriturik, mirakulluzki, admirableki, miragarriki" Urt
III 76.
admirabletasun, amirabletasun (Urt). "Admirabilitas" Urt I 195.
admiragarri (Lecl), amiragarri (Ht VocGr 271), amiagarri. Admirable. v. miresgarri, miragarri,
admirable.
Tr. La forma amiragarri se documenta en Jauretche y amiagarri en sendos ejs. de Xikito y Herria.
Gauza admiragarria eta Jainkoaren obra handia deitzen du Salomonek iguzkia. Gç 29. Jinkuak egün hun
deiziela / popülü admiragarria. Xarlem 1489 (de "Le prologue"). Zuen zerbitzari Bartzen niz, / populu
admiragarria. AstLas 10. Zü zirate O Ama admiragarria [...] ene [...] amuriuaren objeta. Mercy 22. Bada begik
eztau inos gauza añ ederrik ikusi, ez belarriak enzun añ dulze ta admiragarririk. Oe 80s. Admiragárri zé nai
izátea orrén Majestadea jautsi Maria Santisimarén entráña sanduétara. LE Ong 29v. Jesüs admiragarria, /
ükhazü pietate gützaz. UskLiB 17. Ama admiragarria. "Mater admirabilis". Ib. 27 (Ip Hil 254 admiragarri; Añ
EL 1 228, Or MB 1330 miragarri). Amodio bat samurra bere Jainkoarentzat; erlixionezko izpiritu bat
amiragarria. Jaur 363. Gurutzearen altxatze ohoragarria amiragarriago da oraino Elizan. Ib. 408. Chateau
zahar bat amiagarria. Xikito 11. Hanko parropia ederreko gaiza amiagarrien berriak jakinik, espantxa dugu
erretor-sartze bat ezinago ederra. Herr 19-9-1957 (ap. DRA).
admiralari, amiralari (Urt). "Admirator" Urt I 196. v. admiratzaile.
admirarazi, amirarazi (Urt). "In admirationem traducere" Urt I 196.
admiratu (Chaho), amiratu (Gèze), amiatu. Tr. Documentado en Lazarraga, Etcheberri de Ziburu,
Haramburu, Argaignarats, Tartas, Gasteluçar, BBizk, el catecismo vizcaíno de Zubia (1691) y en autores de los
ss. XVIII y XIX. En el s. XX se encuentra sólo en Casenave. Según el ed. tbn. aparece en CatLav, pero la ref. es
incorrecta. Los autores meridionales emplean la forma admiratu (-adu). Al Norte hay admiratu en Argaignarats,
Tartas (junto a amiratu), Gasteluçar, Larreguy, Goyhetche, Xarlem y AstLas, amiratu en Mihura, Jauretche,
Etchahun e Inchauspe, y amiatu en Casenave y en un ej. suletino de Herria. Para el part. de futuro hay -ko en
Tartas (Onsa 126, junto a amiraturen en la misma pág.) y Jauretche (163), y -ren en Inchauspe (Hil 215).
1. (Aux. intrans.). Admirarse (de), asombrarse (de). "Admirer, s'étonner" Gèze. Oi, ainbat dira ederrak eze /
ni nago admiradurik. Lazarraga 1159v. Osoki admiratua, / zarasan bere baithan: / O egoitza dohatsua [...]. Arg
DevB 24. Nola konfunditzen ezta mundua? / Admiraturik dago zeru altua. Acto 395. Asnase gabe luzaro geratu
zan. [...] an zeudenak guziz admiratu ziran. Cb Eg II 204. An zeudenak aren debozioaz admiratzen ta txoratzen
ziran. Cb Just 125. Berri onezaz Aingeruak berak admiraturik. Cb Eg III 241. Soizu, zuk ere, Satan, / nula
daudian admiraturik, / bere opilak besapetan / tranxaz eta arraultzez beterik. AstLas 33. Ber gisan suhetatzen
deizüt / Rolan gerrier nublia / Zure heben ikustiaz / hanitx nüzü admiratia. "Je suis très honoré". Xarlem 139.
Job Santuak [...] erakutsi zuen [...] pazienzia andiaz miretsirik edo admiraturik. Gco I 454. Etzaite bada
miraritu edo admiradu Konfesore eta Predikadoriak beti beti badagoz aleginak egiten zubek jausi etzaitezen
ekandu onetan. Astar II 130. Hi bezala nük ni ere / ezin beste amiatürik, / Orhipen horiek oro / gü artian
jarraikirik. Casve SGrazi 164.
2. + amiratu (Urt I 196, Gèze), amiatu. (Aux. trans.). Admirar. "Admirer, s'étonner" Gèze. v. miretsi, MIRA
EGIN. Indazu grazia zure admiratzeko. EZ Man II 180. Antikitatiak bertze orduz amiratu du eta ohoratu
Orestes eta Piladus bi adeskide handiren amorio handia. Tt Onsa 131 (Arima 18 admira). Oraiño bada diaguk /
Gehiago admiratzen, / Jongoiko puxant hau baita / Miseriaz ohoratzen. Gç 77. Estimaduaz ez admiradu / geure
alango prendea, / bedeinka erri geurea! BBizk 15. Elizako aitek admiratu dute [...] Jesusen humiltasun ezin
erranezkoa. Lg II 128. [Elizak gonbidatzen gaitu] haren baitan amiratzen dugunaren imitatzerat. Mih 1s. Santu
askoren exenploak admiratzeko obeak dirala imitatzeko [...] baño. Gco II 64. Amira dezagun haren eztitasuna
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
307