A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
y no a otras deberá atenerse'. Zait Sof 132.
II (Part. en función de adj.). 1. (V ap. A; Mg PAbVoc (-dj-), Izt 13v, H), aiutu (V-ger-m ap. A), aiotu (V-m ap.
A). Adecuado, apto. "Egokija o adjutuba, cosa apta" Mg PAbVoc. "Apta, cosa apta, adiutua, ona, egokia" Izt
13v. "Adiutua (V), opportun. Ona arrazoi adiutu edo egokia (Mg)" H. "Ajustado, acomodado, a propósito" A.
Tr. Documentado en la tradición vizcaína. Apenas hay testimonios del s. XX.
Ona arrazoi adiutu edo egokia. Mg CC 162. Gura neuke baña enzun bardintza edo konparaziño adiutu ta on
bat kontrizino oso ta atrizino santuba adituteko. Mg CO 53s. Sarri konfesau ta komulgetia izango da bitarteko
adjutu ta ona irauteko bizitza onian. Ib. 287. Euskeriak baditubala berba bizkor, apaindu, zoli ta adiutubak
gauza goratubak azaldetako. Mg PAb 202. Zapatia esaten jako oñetako zoru sendodunari; zapala dalako edo
zapalduteko zerbait, txito adjutuba. Ib. 94. Nun, Erregeen jauregijetan bere, mai egoki ta adjutubagorik? Ib.
104. Ikusi biar da ze abere mueta dan adjutuba erri bakotxerako. Ur Dial 72 (It zer abere mot konbeni dan, Dv
zein abere mota den hangotzat on, Ip zer abere mota sori den). Bialdu arren egiozu gaur ortik lurrera, / osagarri
bat egogi eta adjutua. AB AmaE 113. Zure frutuak ain dira bada osasuntsuak, / arima eta gorputzerako
adyutuak. Ib. 65. Ez ete dago Lekeition Txantonentzako lagun erazkorik edo aiuturik? A BeinB 45. Garaitzara
eroaten ginduezan zure agindu ondo emoniko adjutu eta egokiak. Itz Azald 22. Artustea, eginbiderik adjutuenak
eta egokienak aututen dituzana. Ib. 182. Naiz da izan semien gurarikoa, ona, adjutua, elizkoia ta langille
maratza etxera ekarri gura dan mutill edo neskatillea. Ag Kr 108. Beren esakera nastau, mordollo ta
gatzbakoak gauzarik adjutu ta zapalgarrienak legez astiro esaten zituana. Ib. 93. Esakeran tolesgabea, ibilkeran
adjutua, begirunean samurra. Ag G 134. Bada ezpada, zer gertauko, albomutil erazko ta aiutuak izatea, zuur
jokatzea zan. Erkiag BatB 22.
ajutu (Lar H). "Ábil, hábil, capaz, diestro, ingenioso para alguna cosa", "capaz, inteligente" Lar.
2. "Aiutu [...] (V-ger), completo, bien formado, robusto" A.
Etim. Podría verse en él un derivado de adinon 'sazón, momento oportuno' y 'acomodado, proporcionado'. Es
muy extraña la variedad de grafías empleadas, algunas de las cuales parecen no ajustarse a las normas
fonológicas del vizc. occ.: adjutu, junto al menos frecuente adiutu, sin que nunca aparezca *adijutu que sería lo
normal. Estas lecciones corresponden a lo que se halla en el supuesto ms. original de PAb. v. ASJU 1978-79,
203ss.
adiutuko, aiutuko (V ap. A). "Colega, favorito" A.
adiututasun. Habilidad. Geienak ezeben egundo arrantzarik egin, da euren adjutu ta zintzotasunez
arrañak artzeari gauza andia eritxoen. Ag Kr 141.
adixkide. v. adiskide.
adizaila. v. aditzaile.
adizain (Añ), adizai (Añ), aditzain (-tzaña Izt VocC, VocCB Dv). 1. Tribunal, audiencia. "Tribunal" Añ.
Artuko jakula kontu estuba Jesu Kristoren Aditzain edo tribunalian. CrIc 131. Ill ta bereala gertako da arimea
Jangoikoaren Adizain ta Judizioan. Añ EL 1 28. Baña konzienziaren tribunalean, audienzian, adizainean ezta
alango bidebagerik egiten. Añ GGero 290. Inkisizioko Aditzaña Santua. Izt C 484. Kanariasetako aditzaña
Erregezkoan Komandante Jeneral ta Dianagusia. Ib. 458. Auziak apelaturik Aditzaña goiagokoetara
joanagaitik. Ib. 369.
2. (Añ), adizai (Añ). "Cáthedra" Añ.
adizale. v. aditzaile.
adizbide. v. adizpide.
adizi. v. adierazi.
adizio (Urt I 140), adizione (Urt I 140). Adición.
adizkai. "Raciocinio" BeraLzM. Silogismo. Gogapenetan ustijak, erabagijak, adizkajak, irutijak eta
biozkadak sartzen dira. [...] --Adizkaja zer da? --Dakiguzan erabagi bigandik beste eztakigun bat ateratia. EEs
1925, 84s.
adizkera. 1. Modo de formar verbos. Adizkera (adiztu + kera) onen erakaia astertu gura badaugu,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
304